Ontwaken in de volgende gevangenis.
De nieuwe graal
Verlichting is hot. Sinds Jezus van zijn kruis is gevallen wil iedereen een licht zijn voor zichzelf. We zijn al verlicht maar we weten het nog niet, vertellen we onszelf, laten we ons wijsmaken door goedbetaalde voorgangers – het geld kruipt waar het niet gaan kan.
Verlichting is de nieuwe graal. Of je nu naar een satsang of naar een zendo gaat, het doel is ontwaken. Hoe sneller hoe beter en niet te moeilijk alsjeblieft. ‘Verlicht in 1 seconde’ (Mabel van den Dungen). ‘Spoedcursus verlichting’ (Tijn Touber). ‘Verlichting voor luie mensen’ (Paul Smit).
Hoe dat dan moet? In zen, in dzogchen, in advaita – overal waar instantverlichting wordt aangeboden, gaat het om een ‘bevrijdend inzicht’. Meestal is dat een variatie op het idee dat de tienduizend verschijnselen, waaronder jij en ik, illusies zijn in de enige echte Werkelijkheid.
Die enige echte Werkelijkheid luistert naar klinkende namen als het Zelf, de Bron, de Boeddhanatuur, het Absolute, het Al, het Bewustzijn, God, de Liefde of gewoon Dat.
Jij bent Dat en Dat is Alles en dat is alles.
Effe beseffe en klaar is Klaar:
Het leven is een fopsigaar.
Buigen en betalen maar.
Verlichting is nu handelswaar.
Van de ene put in de andere
Het valt niet te ontkennen: een inzicht is zo omarmd, van de ene seconde op de andere. Ik heb al heel wat ingezien in mijn leven, wie niet?
Inzichten boeien, ze nemen je in een houdgreep en zie dan nog maar eens los te komen. Daar gaan vaak jaren van twijfelen, opnieuw omarmen, heroverwegen, verkondigen en weer twijfelen overheen. Jaren van deprogrammeren en reconditioneren. Jaren van deconstructie en reconstructie.
Dat bevrijding van een bevrijdend inzicht net zoveel tijd en moeite kost als een paradigmawisseling, komt doordat het een paradigmawisseling ís. Een copernicaanse revolutie.
Het enige verschil met een gewone paradigmawisseling is dat je niet in je eentje de hele wereld hoeft te veranderen. Je hoeft geen breed gedragen omwenteling te ontketenen. Je zult niet in de boeien worden geslagen of op de brandstapel belanden wegens nieuwlichterij. Je hoeft alleen jezelf maar in beweging te krijgen. De enige die door de poortloze poort moet gaan, ben jij.
Maar zodra je zwicht voor de verleiding een bevrijdend inzicht als breekijzer te gebruiken, is al het werk voor niets geweest. Dan val je in de volgende put, gans, met niets op je bord dan droge kletskoek uit vervlogen tijden.
Niet de wereld vergaat, maar je wereldbeeld
Niet-weten is geen bevrijdend inzicht maar vrij uitzicht. Dat bedenk je niet tot je het ziet.
Ik heb er een halve eeuw over gedaan om alle inzichten uit de weg te ruimen en ik denk niet dat ik sneller had gekund.
Sneller waarop? Ik had niet eens een weg.
Sneller waarin? Ik had niet eens een voertuig.
Sneller waarheen? Ik had niet eens een bestemming.
Geen rivier heeft de zee tot doel, geen verstand agnose.
Naar niet-weten snellen? Ik kan me er niets bij voorstellen.
Niet-weten in één seconde? In geen duizend jaar.
Spoedcursus niet-weten? Vergeet het maar.
Niet-weten voor luie mensen? Haha.
Of je moet al op het randje balanceren zonder het te weten. Als er nog maar één boeiend inzicht tussen jou en een radicaal niet-weten in staat. Een laatste strohalm.
Dan kan het schijnbaar ineens gebeuren. In de ‘laatste’ seconde van die ‘duizend’ jaar. Alsof de aarde openscheurt. Alsof de wereld vergaat. Help!
Geen nood, het is je gedachtewereld maar. Alleen je wereldbééld vergaat.
Kijk dan: je staat!
Gewoon op de grond.
Eindelijk.
