• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » 85 – De opgang van het verstand dat zichzelf doorziet

85 – De opgang van het verstand dat zichzelf doorziet

11 februari 2020 door Hans van Dam

Hoewel ons verstand niet kan begrijpen, hoezeer het zich ook inspant, zal het de poging toch niet kunnen opgeven. Wanneer het verstand de strijd zou opgeven zou het niet meer het verstand zijn.

Het verstand is dag en nacht rusteloos en in beweging, denkend, worstelend en trachtend om Hem te begrijpen, maar Hij blijft onbegrijpelijk en onbegrepen.

Het verstand is als een mot en de Geliefde is als een kaars. Wanneer de mot in de kaarsvlam vliegt, wordt hij verteerd. Zo is de mot.

Hoe vaak hij zich ook bezeert, hij kan niet leven zonder de kaars. Kon hij dat wel, dan was hij geen mot. En zou de mot niet verteerd worden, dan was de kaars geen kaars.

Net zo is de mens die het zonder God kan stellen en geen moeite doet om Hem te bereiken, geen mens. Zou hij God wel kunnen begrijpen dan was God niet God.

Daarom is de ware mens altijd bezig en cirkelt hij rusteloos en onophoudelijk rond het licht van Gods Majesteit. En God is nou eenmaal degene die de mens verteert en tot niets maakt zonder dat Hij door het verstand begrepen kan worden.

Rumi


Hans: Rumi gaat er hier kennelijk van uit dat God te groot is voor ons beperkte verstand.

Ayah: Is Hij dat dan niet?

Hans: Misschien is het niet God die te groot is voor ons beperkte verstand, maar de mens.

Ayah: Of het leven.

Hans: Misschien is God wel een vernuftige vondst van het verstand ter verklaring van het onbegrijpelijke leven.

Ayah: Een antwoord.

Hans: Op een onverdraaglijke vraag.

Ayah: Dan is het verstand de mot en zijn kaars het leven.

Hans: Dan is God een bovenaardse schepper geschapen door een aards wezen dat zich aan Zijn haren uit het moeras probeert te trekken.

Ayah: De groeten van de Baron van Münchhausen.

Hans: Dan is Hij een antwoord dat geen vraag verdraagt.

Ayah: Behalve ‘Gods wegen zijn wonderbaarlijk.’

Hans: Je hebt het probleem dus alleen maar verplaatst.

Ayah: Van het onverklaarbare naar de Onverklaarbare.

Hans: Van het wonder naar de Wonderdoener.

Ayah: Dan weet je nog steeds niets.

Hans: Dan weet je voorgoed niets.

Ayah: Dan is het leven principieel onbegrijpelijk geworden.

Hans: Wij geven ons over en buigen nederig het hoofd voor de Ongrijpbare.

Ayah: Als God geen echt antwoord is, wat is Hij dan wel?

Hans: Een onechte vraag?

Ayah: Wat is dat voor vraag?

Hans: Een vraag die geen antwoord verdraagt.

Ayah: Een vraag die de mens verteert en tot niets maakt zonder dat er ooit begrip ontstaat?

Hans: Een vraag die het verstand verteert en tot niets maakt tot het dat begrijpt.

Ayah: De afgang van het verstand dat het leven niet doorziet.

Hans: De opgang van het verstand dat zichzelf doorziet.

Ayah: Een pyrrhusoverwinning.

Hans: Een Pyrrho-overwinning.*

Ayah: En dat noemt Rumi God.

Hans: Van mij mag het niet-weten heten.

Ayah: Is God werkelijk waar een schepping van de mens?

Hans: Ik zou het ook niet weten.

Ayah: Hoe kunnen we dat ook weten.

Hans: Misschien is de gedachte dat God een schepping van de mens is, wel een schepping van God in de mens.

Ayah: Waarom zou Hij dat doen?

Hans: Omdat Zijn wegen wonderbaarlijk zijn.

Ayah: Ah ja.

Hans: Of misschien is dit hele verhaal wel een vernuftige vondst van het verstand ter verklaring van religie.

Ayah: Want godsdienst is al even onbegrijpelijk als het leven zelf.

Hans: Misschien is het verstand op zijn beurt een vernuftige vondst ter verklaring van de drang tot verklaren.

Ayah: Maar van wat of wie is het dan nog een vondst?

Hans: En wéér een vraag die geen antwoord verdraagt.

Ayah: Waarom niet?

Hans: Omdat je het probleem opnieuw verplaatst.

Ayah: Naar?

Hans: De Boeddhanatuur!

Ayah: Het ware Zelf!

Hans: De Wereldziel!

Ayah: De innerlijke Goeroe!

Hans: En hoe verklaar je die dan weer.

Ayah: Misschien moeten we al die verklaringen maar gewoon vergeten.

Hans: Ik zou alleen niet weten hoe.

Droste-effect van een derwisj-tovenaars die derwisj-tovenaarstoverende tovenaars tovert.

Afbeelding: ‘Misschien moeten we al die verklaringen maar gewoon vergeten.’


* Pyrrhusoverwinning: zege die niets oplevert. Pyrrho (circa 360 – 270 voor Christus): radicaal scepticus die zelfs het scepticisme betwijfelde.

Deze tekst maakt deel uit van Het Witboek Soefisme – de derwisj en de dwaas. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Soefisme op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Categorie: Hans van Dam Tags: dansen in het duister, de derwisj en de dwaas, de mind, God, mystiek, niet-weten, soefisme

Lees ook:

  1. 51. Gedachten zijn hogere machten
  2. 69 – Wie weet wat God wil horen?
  3. 71 – Onverdeeld en onverenigd
  4. 89 – Door mystieke verbijstering verslonden

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Hans van Dam is de auteur van de Agnosereeks: 13 boeken over niet-weten, verluchtigd door Lucienne van Dam. Lees ze gratis op NietWeten.nl of in het BD, of als paperbacks tegen kostprijs. Disclaimer. Contact. Winkel. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.