De derwisj en de dwaas gaat over mystiek niet-weten en is geïnspireerd door het soefisme.

Het is geen moeilijk verhaal.

Je hoeft er bijna niets voor te weten, op een paar eenvoudige woorden na.

Hier komen ze:

Soefisme

Verzamelnaam voor verschillende vormen van islamitische mystiek.

Islam

Monotheïstische godsdienst gebaseerd op het Oude Testament en de Koran.

De ene God van de islam heet Allah.

Soefi

Aanhanger van het soefisme.

Ook wel minnaar of vriend genoemd en als collectief de vrienden, soms met een hoofdletter geschreven: Minnaar, Vriend, de Vrienden.

Mystiek

1. Het verlangen naar het mysterie.

2. De ervaring van het mysterie.

3. De belichaming van het mysterie.

4. De eenwording met het mysterie.

Het mysterie

Kan in het algemeen verwijzen naar het raadsel van het leven of in het bijzonder naar het raadsel dat God of de of het Ene wordt genoemd.

In het laatste geval wordt het vaak met een hoofdletter geschreven: het Mysterie.

In het soefisme luistert het Mysterie naar vele namen, zoals de Heer, de Vriend, de Beminde, de Geliefde, het Oog, Bewustzijn en de Waarheid.

Niet-weten

Van het mysterie kunnen wij niets weten, anders was het geen mysterie meer.

Het pad naar het mysterie is het pad van niet-weten.

Een echt pad is het niet want we hoeven nergens heen.

Het mysterie is immers overal.

Een pad leidt hoe dan ook van het mysterie naar het mysterie.

Van X naar X.

Onderweg is alles even mysterieus als thuis.

Aangekomen is alles even mysterieus als onderweg.

Je kunt dus net zo goed thuis blijven als onderweg zijn als aankomen.

Voor een weetniet maakt het tenminste niks uit.

Waar hij ook is, hij weet het niet.

Werveldans

Soefi’s staan bekend om hun religieuze dansen.

De bekendste daarvan is een variatie op de pirouette, waarbij de derwisj zichzelf in trance brengt door langdurig in een hoog tempo om zijn as te draaien.

Extase wordt in het soefisme uitgelegd als zelfvergetelheid, als eenwording met het Mysterie.

Derwisj

Als hij danst, draagt een derwisj een buisvormige hoed en een witte rok die door de middelpuntvliedende kracht wijd uitstaat.

Je zult in dit boek heel wat dansende derwisjen tegenkomen, in woord en in beeld.

Omdat ze iconisch zijn en omdat ze tot de verbeelding spreken.

Sommige zijn duizelingwekkend, andere eerder lachwekkend of allebei.

Vergeef me mijn grappenmakerij, het is niet kwaad bedoeld:

Ik hou van spiritualiteit die licht maakt en lucht geeft.

Dansen in het duister.

Universeel soefisme

In de twintigste eeuw probeerde ene Hazrat Inayat Kahn om het soefisme los te weken van de islam en geschikt te maken voor iedereen, ongeacht zijn geloof.

Hij noemde zijn eenheidsleer universeel soefisme.

We zullen Kahn een paar keer tegenkomen in dit boek, maar niet in verband met het universeel soefisme.