‘Doe jij aan mindfulness dan?’

Er wordt – en is – veel geschreven over mindfulness, door voor- en tegenstanders. Je zou daardoor bijna vergeten dat er ook mensen zijn voor wie mindfulness simpelweg iets betekent in hun dagelijks leven. Daarbij komt dat veel mensen die zich afvragen of een cursus mindfulness wat voor ze is, op zoek gaan naar informatie: ervaringen van anderen.

Rogier Verhagen en Eric Elbertsen schreven het boek ‘Ervaringen met Mindfulness, 13 bijzondere, persoonlijke verhalen’, dat begin mei verschijnt. In deze bundel staan verhalen van mensen voor wie het niet meteen logisch was om met mindfulness aan de slag te gaan. En ook ervaringen van mensen voor wie het in het verlengde lag van activiteiten waar ze al langer mee bezig waren. Het zijn volgens de makers zeer persoonlijke verhalen over soms veelbewogen levens van mensen van allerlei leeftijden en uit diverse hoeken van de samenleving. Voor al deze mensen geldt: mindfulness raakte een snaar. Het gaf acceptatie. Geen wereldschokkende veranderingen, maar iets concreets waar mensen mee verder konden.

Rogier Verhagen: ‘Een interviewbundel over mindfulness, als ik zei dat ik daaraan werkte, reageerden mensen vaak verbaasd: “Doe jij aan mindfulness dan?” Nee, ik beoefen zelf geen mindfulness en ik ben niet thuis in de wereld van meditatie. Ik ben opgeleid als radiojournalist en werk al jaren in de communicatiesector. Schrijven vind ik het leukst om te doen.

Ik kwam in gesprek met Eric Elbertsen, dorpsgenoot en zelfstandig trainer, die zijn eigen ervaring met meditatie en mindfulness als inspiratiebron gebruikt. Eric komt in veel verschillende bedrijven en organisaties en merkte dat mensen voorafgaand aan een cursus mindfulness vaak informatie zoeken om te weten of de cursus bij ze past. Hij liep rond met het idee een boek te maken met ervaringen. We besloten er een gezamenlijk project van te maken.

In deze bundel staan verschillende verhalen van mensen voor wie het niet meteen logisch was om met iets als mindfulness aan de slag te gaan. En ook verhalen van mensen voor wie het in het verlengde lag van activiteiten waar ze al langer mee bezig waren. Voor alle verhalen in deze bundel geldt: mindfulness raakte een snaar. Het gaf een ingang tot acceptatie. Geen wereldschokkende veranderingen, maar iets concreets waar mensen mee verder konden.

Mindfulness zelf draait om aandacht en de beoefening ervan vraagt aandacht. Uiteindelijk nemen we onszelf altijd mee en is mindfulness geen wondermiddel. Dat vinden we belangrijk om te laten zien: de mogelijkheden en de beperkingen van mindfulness. Voorbij de hype.

Eric zal mensen blijven aanmoedigen naar zichzelf te kijken, te onderzoeken wat er is en wat ze nodig hebben. Ik ben zelf nog steeds geen beoefenaar, maar een observerende buitenstaander, geïntrigeerd en geboeid door deze persoonlijke verhalen. Samen hopen we dat deze bundel mensen inspireert en geruststelt.’

Vermoeidheid en pijn

Rosa Jutten is psycholoog bij een revalidatiecentrum. Ze studeerde bedrijfskunde, maar vond zichzelf niet een manager-type. Ze stapte over naar de studie psychologie en door contacten met een boeddhistisch leraar merkte zij dat ze beschikt over een grote mate van sensitiviteit en empathie. Dat zet zij als psychologe in om haar patiënten te helpen omgaan met gevoelens van vermoeidheid en pijn. Mindfulnessoefeningen zijn daarbij volgens haar van grote waarde.

‘Men denkt vaak dat mindfulness is dat je even geen gedachten mag hebben. Dat je die weg moet duwen. Dat is niet zo. Gedachten kunnen erg functioneel zijn, maar een maalstroom aan gedachten is dat niet. Gedachten hebben de neiging met je aan de haal te gaan. Denk je aan je drukke werk, dan voel je stress en héb je stress. Je bént dus je gedachte geworden. En probeer eens helemaal met je aandacht bij een gesprek met iemand te zijn. Hoe vaak dwalen je gedachten tijdens zo’n gesprek niet af? Dan ben je er niet helemaal meer bij en dat laat je gebeuren. Je gedachten trekken je aandacht weg. Dat is voor veel mensen heel herkenbaar.

Ik ken een boeddhistisch leraar en hij vertelde over energiebanen die je in je lijf kunt voelen. Daar was ik wel benieuwd naar. Hoe dan? Wat voel je dan? Door oefeningen te doen, werd ik bewuster van mijn eigen sensitiviteit en ik voelde daadwerkelijk die tintelingen, die energie door mijn lichaam stromen. Nooit gedacht! Bijzonder! Ik leerde dus bij mezelf dingen waar te nemen. Ik werd er alerter op en bemerkte dat ik sensitief en empathisch ben. Ik werd steeds beter in staat om aandacht te geven aan mensen zonder mij door gedachten te laten afleiden. Heel mindful, zou je zeggen. Logisch ook wel want boeddhisme en mindfulness sluiten goed bij elkaar aan. Het verschilt echter van de psychologie als wetenschap zoals ik dat tijdens mijn studie heb geleerd. Psychologie werkt bijvoorbeeld veel met cognitieve gedragsbehandelingen. Daarbij gaat men uit van de inhoud van gedachten van mensen. De behandelingen zijn er vaak op gericht om pijn te verminderen en gedachten en emoties te veranderen. Mindfulness richt zich niet op de inhoud van gedachten of het verminderen van pijn, maar het richt zich op de manier waarop wij met de gedachten en met de pijn omgaan. Emoties en gedachten worden dus niet weggedrukt maar je leert ze accepteren. En dat levert een verandering op in de ervaring.’

Nooit honderd procent mindful

Jacco Dudink is onderofficier bij Defensie en instructeur bij de school voor vredesmissies. Hij bereidt mensen voor op hun missie in het buitenland. Dat zijn veelal militairen, maar ook diplomaten, politieagenten, journalisten, of medewerkers van het internationaal strafhof. Zelf is hij zes keer op missie geweest als verbindingsman.

Na een incident tijdens zijn laatste uitzending in Zuid-Soedan kreeg hij last van klachten die gerelateerd werden aan het Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS). Dudink zat ruim een jaar thuis. Inmiddels werkt hij weer volledig. Mindfulness helpt hem om zichzelf weer op de rit te krijgen en te houden,

‘Ik heb moeite met het zweverige van mindfulness, al verschilt dat natuurlijk per cursusleider. Ik had er één die zei: ‘Gisteren is er niet, morgen bestaat niet, er is alleen het nu’. Daar ben ik te nuchter voor. Maar als je dat zweverige weghaalt en de cursus afschilt tot alleen de technische, praktische oefeningen, ligt dat veel meer in mijn straatje. Ik ben me inmiddels bewuster van de link tussen gevoel-emotielichamelijke reactie. Ik merk dat ik wel wat met mindfulness kan. Soms vind ik dat ik meer met mindfulness moet doen maar dat sta ik mezelf niet altijd toe. Dat is de aard van het beestje, denk ik. Als ik bewust boos reageer, vind ik dat ook mindful. Ook al willen ze in die cursus niet dat je boos wordt.

Ik ben van ver gekomen. Bewust dingen loslaten en meer tijd voor mezelf nemen is heel belangrijk. Ik kan nu gewoon drie keer in de week de tijd nemen om te gaan sporten. De meeste mannen, militairen ook, moet je niet vragen wat ze voelen. Maar ik heb dat voor mezelf wel goed geleerd. Ik ben weer helemaal terug. En béter terug. De psycholoog zegt dat ik minder kwetsbaar ben dan voorheen. Weerbaarder ook. Hij zei: ‘Als je hulp vraagt, kun je geholpen worden, maar daar moet je wel de tijd voor nemen’. Ik sta daar meer bij stil. Dat lukt niet alle dagen van de week want ik ben nog steeds een druktemaker. Ik word ook nooit honderd procent ‘mindful’ volgens het boekje, maar de cursus heeft me bewuster gemaakt en ik maak zaken makkelijker bespreekbaar dan vroeger.’

Ervaringen met Mindfulness 13 bijzondere, persoonlijke verhalen
Een uitgave van RVCommunicatie (rvcommunicatie.nl)
Tekst en samenstelling Rogier Verhagen
Eric Elbertsen (erasmus-training.nl)
Illustraties Marjita (Marja Timmer | marjatimmer.nl)