Boeken – Eindstation Auschwitz

De Joodse arts Eddy de Wind ging tijdens de Tweede Wereldoorlog en de bezetting van Nederland door de nazi’s in 1942 als vrijwilliger werken in het Duitse doorgangskamp Westerbork. Hij ontmoette er de jonge Joodse verpleegster Friedel, die uit Duitsland naar Nederland was gevlucht. Ze werden verliefd en trouwden in het kamp. In 1943 werden ze gezamenlijk per goederentrein naar Auschwitz getransporteerd. Daar scheidden hun wegen zich: Eddy kwam terecht in barak 9, Friedel in 10, de barak waar de medische experimenten werden uitgevoerd.

Toen in het najaar van 1944 het Russische Rode Leger Auschwitz naderde, besloten de nazi’s hun sporen uit te wissen. De gevangenen, onder wie Friedel, moesten richting Duitsland lopen – later zouden dit de dodenmarsen worden genoemd. Eddy verstopte zich en bleef achter in Auschwitz. Hij vond een schrift en een potlood en begon te schrijven.

In Eindstation Auschwitz doet Eddy de Wind verslag van de verschrikkingen in het kamp en analyseert en observeert hij het gedrag – zowel goed als kwaad – waar mensen toe in staat zijn. Hij beschrijft Auschwitz zoals nooit eerder is gezien, rechtstreeks vanuit het kamp en met de emotie van dat moment. In maart 2024 werd in Amsterdam het Nationaal Holocaustmuseum geopend, waar het originele schrift van Eddy de Wind een prominente plaats heeft gekregen in de permanente collectie.

Afgelopen maandag was het 80 jaar geleden dat het concentratiekamp Auschwitz bevrijd werd door het Rode Leger.  Eddy de Wind overleefde het kamp en schreef ‘Eindstation Auschwitz’ over zijn tijd daar, voor zover bekend het enige boek geschreven in Auschwitz. Nu brengt de zoon van Eddy, Melcher de Wind, het boek van zijn vader over zijn gruwelijke ervaringen in het kamp opnieuw uit met een voorwoord van Adriaan van Dis.

Eliazar (Eddy) de Wind (1916-1987) was een Nederlandse arts, psychiater en psychoanalyticus van Joodse afkomst en overlevende van de Holocaust uit het kamp Auschwitz. Na terugkomst in Nederland in 1945 specialiseerde hij zich in de behandeling van oorlogstrauma’s en gaf daaraan bekendheid in binnen- en buitenland. De Wind publiceerde in 1949 als eerste over het concentratiekampsyndroom (KZ-syndroom) in een artikel getiteld ‘Confrontatie met de dood’ en besteedde als een van de eersten aandacht aan transgenerationele traumatisering. In 1946 publiceerde hij in kleine oplage Eindstation Auschwitz.