Zie overzijde

Ooit was er in de Amsterdamse sangha een m/v gedoetje. Op het lineage bord aan de muur staan 82 namen. Van mannen. Is het niet de hoogste tijd daar wat vrouwen bij te zetten, was de vraag. Men was voor, men was tegen, er werd wat gediscussieerd. Er kwam een zinnetje met een toevoeging, het zinnetje werd weggehaald. Een van de sanghaleden stelde voor om ‘voor vrouwen z.o.z.’ op het bord te zetten, misschien nog wel het beste, maar in ieder geval het meest grappige idee. Alles bleef uiteindelijk zoals het was en we gingen over tot de orde van de dag.

Ik had er niet zoveel mee, met het m/v gedoe. In zen gaan we voorbij aan m/v, toch?

Tijdens de retraite met Joan Halifax reciteerden we, tijdens een speciale service voor Roshi Malgosia Braunek, een vrouwenlineage. Een vrouwenlinage! Ik wist niets eens dat die bestond. Binnen drie minuten was ik in tranen. Tranen vanwege het bericht van het overlijden van Malgosia Roshi, de aanleiding voor de service. Maar ook een diep verdriet dat opwelde – waar vandaan, waar vandaan? – om de onzichtbaarheid van de zenvrouwen die mij voorgingen. Het niet gezien worden, niet erkend. Van wie de namen zelden genoemd worden. Voor wie ik liefheb, wil ik heten, schreef Neeltje Maria Min al. We noemden de namen. Onbekende namen. En ik huilde terwijl eeuwenlange vrouwenpijn door me heen golfde.

Gisteren was Roshi Malgosia Braunek even bij ons in Amsterdam. Nico las haar laatste dharmales voor. Een prachtige dharmales over niet-weten. Over de ruimte die ze ervoer nu ze zich eindelijk aan het niet-weten kon overgeven. Over het laatste stukje leven, zonder filter. Geen woord over haar ziekte, maar doordrenkt van afscheid. En nu was die dharmales zomaar bij ons.

Ik keek naar het lineage bord en zag Malgosia staan, zag haar goudblonde piekhaartjes en stralende glimlach. Aan de overzijde stond ze. Zie overzijde moet het zijn, dacht ik, en niet zie ommezijde. Zie overzijde, want daar zijn ze, de vrouwen die ons voorgingen.

‘May every day be limitless like today’s sky, which in its blue contains everything, as it knows nothing.’ Roshi Malgosia Braunek