Een paar weken terug reisde ik langs de Griekse eilanden. Voeten op de reling van de ferry, kijkend naar een schijnbaar onverwoestbaar eeuwig landschap. Naar de eindeloze zee, een diepblauw fluwelen deken waaronder een mysterieuze wereld schuilgaat. De stille plek diep in me wijd open om al die eeuwigheid in zich op te nemen. En tegelijkertijd bewust van wat zich achter die onsterfelijke bergen, slechts een paar uur verderop, afspeelde. Oorlog. Groot lijden.
Twijfelzomer. De zomer van de overload aan ellende en de verstikkende machteloosheid die ermee gepaard gaat. Doe ik wel genoeg? Elke dag neem ik me voor ‘alle levende wezens te bevrijden’ en geen lijden te veroorzaken of eraan bij te dragen. Elke dag faal ik.
In juni zat ik in een retraite met de koningin van het geëngageerd boeddhisme: Joan Halifax. Sterker nog, ik maakte deel uit van de werkgroep die haar komst naar Nederland had georganiseerd. Best raar, want ik heb niet zoveel met geëngageerd boeddhisme. Dus daar zat ik, in het hol van de leeuwin en voelde me op alle fronten tekortschieten. Van mij geen heldenverhalen over straatretraites en bearing witness, stervensbegeleiding of daklozenzorg. Een groot gevoel van falen restte en werd de rode draad tijdens de retraite. Ik onderzocht de smaak ervan, de kleur en verkende alle hoekjes van falen-en-niet-geëngageerd-zijn.
Het werd een mooie week. Een eerlijke week.
Een week waarin het begrip engagement ontdaan werd van iedere schijn van heiligheid en ik het uit mijn handen kon laten vallen zodat er weer ruimte ontstond voor het grenzeloze niet-weten dat onderdak biedt aan alles dat zich aandient. Aan acceptatie om maar iets te noemen.
Zo nu en dan kan ik een druppeltje laten vallen in het brandende bos. En ik neem mezelf elke dag weer voor niet bij te dragen aan lijden en ervaar elke dag weer dat het een onmogelijke opgave is.
Meer dan dat kan ik niet doen.
Foto Anette Olson-Plinck.
Annemiek Deerenberg zegt
Mooi stukje, Connie.
Marijke van Geest zegt
Een druppel is genoeg.
Connie zegt
Dank jullie wel, Annemiek en Marijke.
Ronald de Caluwé zegt
Dank voor je stuk!
Als ‘zo nu en dan een druppel in het brandende bos’ het maximum is wat in jouw mogelijkheden ligt, is dat genoeg, zoals Marijke hierboven zegt. Fantastisch zelfs!
Wat mij triggert tot reageren is dat je aangeeft niet zoveel te hebben (of dat je niet zoveel had; afhankelijk hoe de retraite met Joan Halifax je geïnspireerd heeft) met geëngageerd Boeddhisme.
In mijn ogen is geëngageerd Boeddhisme een pleonasme. Een niet-geëngageerd boeddhist is geen boeddhist.
Gelukkig hoef je om geëngageerd te zijn niet naar Lampedusa, maar kan dat hier en nu, door betrokken te zijn met je eigen lijden, je tekort schieten (een herkenbaar fenomeen!) te ervaren, daar niet in te blijven hangen en verder te gaan op het pad van niet-weten.
Druppelsgewijs maken we de stroom.
Pieter zegt
Herkenbaar commentaar van iemand die het allemaal schijnt te weten op “het pad van niet-weten”.
Marloes zegt
:)
Hoe weten jullie dat toch, dat iedere boeddhist geëngageerd is? En wat is überhaupt een boeddhist nou weer. En hoe weet ik van de druppel.
Sja.
:)
Connie Franssen zegt
Tsja Marloes, we hebben alleen maar woorden om het onzegbare te beschrijven. En woorden schieten, net als wij, altijd tekort…
Marloes zegt
Als “je” schrijft “Een niet-geëngageerde boeddhist is geen boeddhist.” Of “boeddhisme is per definitie geëngageerd” vind ik dat niet zozeer een poging het onzegbare te beschrijven, maar schijn je iets te weten.
Op de een of andere manier moet er blijkbaar toch telkens weer iets beantwoord worden. Voor onze gemoedsrust.
Want stel nou dat we misschien niets anders kunnen doen dan lijden creëeren.
Imagine there is no heaven.
Connie Franssen zegt
Precies Ronald. Boeddhisme is per definitie geëngageerd. Alle levende wezens bevrijden – hallo! Dank voor dit druppeltje.
teska seligmann zegt
Mooi en herkenbaar, Connie. Heb je het stuk van Edel Maex over bravoure-boeddhisme gelezen? ( mag het ietsje minder, heet het geloof ik).
Connie Franssen zegt
Dank je, Teska. Stuk van Edel nog niet gelezen, ga ik meteen opzoeken. Dank voor de tip!
Pieter zegt
Recht voor z’n raap.
Heel mooi!
Connie Franssen zegt
Dank u :)
Astrid de Keulenaar zegt
Hé Fransky…en wat een mooie druppeltjes laat je vallen, dewdrops!
Connie Franssen zegt
Dank je wel, Keulemans :)
Annetje zegt
Het feit dat je er samen met anderen voor gezorgd hebt dat die bijzondere retraite kon plaatsvinden, en daarmee een beweging naar de toekomst hebt ingezet waar zoveel beoefenaars door gevoed worden..werk van een bodhisattva
Connie Franssen zegt
:))