• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Theravada » Michael Hoek – Afscheid van de historische Boeddha

Michael Hoek – Afscheid van de historische Boeddha

18 juli 2018 door Michael Hoek

De twijfel sloeg toe! Waarom zou ik heel mijn leven om een leer heen bouwen en zelfs al jaren plannen maken om de monastieke weg te gaan bewandelen. Dit alles om het nirvana te bereiken, de verlossing van de ketenen de verlossing van wedergeboorte. Ik geloof echter niet meer dat ik na mijn fysieke dood wedergeboren zal worden.

Laats merkte ik in het Boeddhistisch Dagblad een onzinnige uitlating op omtrent het thema van de wedergeboorte. Een leraar hield zijn leerlingen voor dat ze maar één leven hadden om de verlichting te bereiken. Wedergeboorte was blijkbaar voor hem geen mogelijkheid. In het licht van de leerstellingen van het orthodoxe boeddhisme is dat een zeer onredelijke opmerking. De noodzaak van het streven naar de uitdoving is gebaseerd op de boeddhistische notie van de transmigratie. In de Kalama sutta geeft de Boeddha de lezer als tussendoortje een ander scenario. Hij merkt op dat zelfs zonder wedergeboorte een leven in het licht van de dharma er een is die zuiver is en zonder gevoelens van spijt. Dit is overigens geen ontkenning van het inzicht in meerdere levens. Heel de sutta Pitaka staat vol met leerstellingen die stoelen op het concept van de wedergeboorte.

Dit stukje uit de Kalama, zuiver hypothetisch van aard, was bestemd voor lieden met een onjuiste visie. Voor de meeste mensen is de geruststelling van zuiverheid helaas niet voldoende. De mens wil een beloning voor al het harde werk, het liefst in dit leven maar een vooruitzicht op geschenken in het hiernamaals valt over het algemeen ook zeer goed. Er staan echt geen one-lifers in de rij voor een leven als woudmonnik. Deze als enige nog levende helden van het oer-boeddhisme worden dagelijks leeg gezogen door muggen, zijn ziek van de malaria en de slechte kwaliteit van het gebedelde voedsel. Nee, een beetje meditatie en mindfulness is voldoende en moeilijk genoeg voor de meeste mensen.

Ik wacht nog steeds op de eerste woudmonnik die een bord de lucht insteekt met het opschrift YOLO (You Only Live Once). Het orthodoxe boeddhisme van de suttas heeft geen noodzaak of bestaansrecht zonder een geloof in wedergeboorte. De sterk verwaterde versie van de dharma die we op een veilige manier bestempelen als levensstijl in plaats van religie, heeft nog maar weinig te maken met het pad van Gotama de Boeddha. Zijn verwende westerse leerlingen hebben maar weinig met het concept wedergeboorte. Streven naar het pari-nirvana (de ultieme uitdoving) is al helemaal geen moderne behoefte meer.

Deze volledige uitdoving, ook van het bewustzijn, lijkt zeer veel op of is identiek aan de Richard Dawkins-versie van de dood. Waarom moeite doen wanneer we het pari-nirvana gratis en voor niks krijgen aan het einde van ons leven? Bovendien is het geloof in wedergeboorte voor de meeste mensen eerder een troost dan een vloek. Dat de historische Boeddha geen annihilistische leer verkondigde heeft met de aflevering daarvan te maken, niet met de inhoud.

Volgens de Boeddha was het leven als geheel niets anders dan onbevredigend en leedvol, zelfs het bestaan in de hemelse werelden. Alles is vergankelijk. Hij kon dus gerust zeggen dat hij louter het einde van onze pijn, tranen, stress etc…verkondigde, niets anders. Volgens de Boeddha was zelfs het kleinste beetje bestaan onwenselijk. In de Anguttara Nikaya leert de Boeddha ons dat zelfs het kleinste beetje bestaan stinkt, zoals het kleinste beetje ontlasting onder een vingernagel. Een Boeddha bestaat niet werkelijk meer in de conventionele zin van het woord. Hij is eigenlijk niets meer dan een entiteit zonder toekomst of brandstof. Hij is geen persoon meer, louter een afspiegeling van het verleden. Een verzameling ontsproten karmische elementen die verdorren maar geen nieuwe zaden produceren. Het lichaam kon nog pijn voelen maar een Boeddha zal er niet meer geestelijk onder lijden. De ultieme uitdoving het pari-nirvana was het ultieme geluk. Het geluk van het niet meer voelen, van het niet meer bestaan.

Als we werkelijk wedergeboren zouden worden zou er voor mij geen twijfel bestaan over de validiteit van Boeddha’s woorden. De leer zou voor mij- en ik denk voor heel de mensheid, uitermate belangrijk zijn. Nou ben ik een mens met veel interesse voor de wetenschap. Ik weet dat de evolutie geen theoretisch karakter meer heeft maar een feitelijke. De kans dat mijn bewustzijn een fysieke dood overleeft is naar mijn mening zeer onwaarschijnlijk. Het is de samenwerking van verschillende hersendelen die geboorte geven aan onze geest. Wat wist een man die ongeveer 2500 jaar geleden leefde hier van?

De Boeddha was een uitstekend psycholoog maar van fysiologische processen wist hij weinig tot niks. Om tot een eerlijke visie omtrent ons bestaan te komen hebben we aan de woorden van de historische Boeddha niet genoeg. De bevindingen van de moderne wetenschap zullen zwaar moeten meewegen. Voor mij was het duidelijk dat ik een andere richting op moest. Ik wilde eerlijk blijven aan mijzelf en aan de leer van de Boeddha. Een theravada boeddhist die niet in wedergeboorte gelooft of de Boeddha geen vertrouwen schenkt wanneer hij over deze zaken spreekt, heeft naar mijn mening een onjuiste relatie met de leer en de leraar. De Boeddha moedigde ons aan hem niet alleen op zijn woord te geloven. Als we zijn instructies opvolgen zullen onze ogen vanzelf geopend worden. Aangezien ik hier nog maar weinig vertrouwen (meer) in had kon ik onmogelijk zijn leerling blijven. Het was tijd om de historische Boeddha te verlaten.

Eihei Dogen
Eihei Dogen

Ik wilde echter de dharma niet helemaal opgeven. Het leven als een simpele banale maaltijd zonder een of andere boeddhistische saus eroverheen gegoten, is voor mij werkelijk dodelijk saai! Naast de oude teksten uit de Pali Canon ben ik altijd zeer geïnteresseerd geweest in de Japanse monnik (boeddha) Eihei Dogen en zijn briljante versie van het mahayana boeddhisme. Ik stond eigenlijk altijd al tussen die twee toch wel zeer verschillende werelden. Het is overigens volstrekt niet zo dat Dogen wedergeboorte ontkent of hier onverschillig tegenover staat, zoals enkele zogenaamde leraren zullen beweren (zie hiervoor bijvoorbeeld Gudo Wafu Nishijima en het waardeloze werk van zijn leerling Brad Warner). Integendeel Dogen schreef er zelfs een heel stuk over in zijn meesterwerk de Shobogenzo en was niet zuinig met kritiek op figuren die het taoïsme, het confucianisme en het boeddhisme als gelijkwaardige systemen beschouwden. Hoe konden leerstellingen die blind waren voor de karmische wet van oorzaak en gevolg nou vergeleken worden met de woorden van de verheven Shakyamuni Boeddha?

Ook al deel ik Dogen’s visie omtrent meerdere levens niet, zijn werk is voor mij een bron van rijkdom en wijsheid. Volgens Dogen is de universele kosmische Boeddha Shakyamuni van de Lotus Sutra de levensader die alleen leeft in en door onze beoefening van de weg, de beoefening van Zazen. Dit is volgens Dogen het nirvana.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Theravada Tags: afscheid. Kalama sutta, Boeddha, Eihei Dogen, leer, Michael Hoek, onjuiiste relatie, uitdoving. bewustzijn, wedergeboorte, woudmonnik

Lees ook:

  1. Na de twijfel – afscheid van de historische Boeddha
  2. Na de twijfel – afscheid van de historische Boeddha
  3. Geschiedenis en ontstaan van de Pali-Canon.
  4. Hoe lang voordat je boeddha wordt?

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. G.J. Smeets zegt

    18 juli 2018 om 23:44

    Beste Michael Hoek,
    voor de dhamma is geen boeddhisme nodig. Gautama Shakyamuni heeft zoals velen voor en na hem iets ontdekt, hij heeft het niet uitgevonden: de vier edele waarheden. Wat wel een uitvinding is is het concept Boeddha. Het is een literaire constructie, legendarisch materiaal dat in de eeuwen na Gautama’s dood bij elkaar is geschreven en schier eindeloos geredigeerd.

    Jouw dierbare Eihei Dogen doet hetzelfde, hij heeft het over “de universele kosmische Boeddha van de Lotus Sutra” [jouw woorden]. Dat is regelrecht legendarische fantasie.

    Ik vind je autobiografische aantekeningen hierboven vooral interessant door de eerlijkheid die erin zit. Gautama, zeg je terecht, had geen benul van fysica terwijl dergelijk begrip wel nodig is voor een ‘eerlijke visie’ [jouw woorden] omtrent ons bestaan. En daarnaast stel je dat zonder een boeddhistisch sausje het leven dodelijk saai voor je is. Boeddhisme is, als ik het tussen de regels door goed begrijp, je anti-saaiheid serum. Dat vind ik een eerlijke visie en zoals elke eerlijkheid ontnuchterend. Compliment.

Primaire Sidebar

Door:

Michael Hoek

is een non-sektarische leerling van Gautama Boeddha. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
05 feb
Zen ochtend met Doin Sensei
5 feb 23
05 feb
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
5 feb 23
05 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
5 feb 23
05 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
5 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De virtuele denkster 407
    • Dick – Leegte die liefde is
    • Wakker Dier prikt romantisch beeld van zuivelsector door
    • Renske – haiku
    • Seitan neprunderlapjes met pittige saus

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens