• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Chinees boeddhisme » godsdienst » Over Theologie – deel 13 – Thomas van Aquino

Over Theologie – deel 13 – Thomas van Aquino

18 april 2022 door Dharmapelgrim

In het najaar 2021 beloofde ik min of meer een cursus theologie te gaan volgen. De schriftelijke cursus telt maar liefst 48 lessen en ik denk dat er over iedere les ongetwijfeld iets valt te schrijven, doordat de inhoud mij op gedachten zal brengen die ik wel wil delen. Vandaag:

Thomas van Aquino (religieuze vragen)

Thomas van Aquino was een Italiaan uit de 13de eeuw na Christus. Hij werd in 1323 heilig verklaard en ruim twee eeuwen daarna zelfs tot kerkleraar benoemd. Weer een paar eeuwen later, in 1879 om precies te zijn, werd zijn ‘leer’ officieel tot filosofie van de katholieke kerk verheven. Zo gaan die dingen. Maar wat is er nou zo bijzonder aan die leer?

Om te beginnen: Thomas was een kenner van Aristoteles, en hij baseerde zich eigenlijk zo’n beetje in alles op de wijsheid van de oude Griekse wijsgeer. Hij gaf er uiteraard wel zijn eigen draai aan. Centraal in het thomisme (zo noem je de leer van Thomas) staat de zogenoemde analogia entis. Dat is een begrip waarmee je in de theologie de evenredigheid van Gods ‘zijn’ tot het ‘zijn’ van schepsels uitdrukt. De mens als schepsel lijkt in het ‘zijn’ op God maar is in dat ‘zijn’ niet aan God gelijk. Alleen God is volmaakt. Tegenover de analogia entis, stelt Karl Barth de analogia fidei. De evenredigheid ligt volgens Barth niet in in ‘zijn’, maar in het geloof. Barth (1886 – 1968) was invloedrijke protestantse theoloog uit Zwitserland. De katholieke leer en de protestantse leer verschillen op dit punt dus behoorlijk.

Ik ben duidelijk géén theoloog. Als ik over de analogia entis en de toelichting daarover nadenk, kom ik niet veel verder dan dat God een soort kosmisch mens is en de mens blijkbaar een miniatuur god.  Natuurlijk zijn ze niet aan elkaar gelijk, maar de één is simpelweg veel en veel groter / grootser dan de ander, of – omgekeerd – veel en veel onbeduidender dan de ander. Tenminste als het om het ‘zijn’ gaat. Dat zegt Thomas van Aquino, en de katholieke kerk zegt het hem na. Zo begrijp ik het. Karl Barth zegt dat toch iets anders. Hij zegt dat het helemaal niet om het ‘zijn’ gaat, maar om het geloof. Hoe groter het geloof van de mens in God, hoe groter het geloof van God in de mens.

Een soort: “Wie du mir, so ich dir” dus.

Zijn we er dan? Nee. Natuurlijk niet. Thomas heeft een heleboel geschreven. Boeken vol. Veelal in een taal die ik niet machtig ben, waardoor ik aangewezen ben op vertalingen en op wat anderen erover zeggen. En om eerlijk te zijn, ik kan daar soms geen touw aan vastknopen. Wat moet ik met ‘accidentis esse est inesse’ dat in één zin uitgelegd wordt met: ‘voor het toeval betekent het zijn, aan iets te zijn’? Daar kan ik niks mee. Net zo min kan ik iets met het vervolg daarop: ‘accident non est ens sed entis’ met uitleg ‘een accident is geen wezen maar iets dat aan een zijn behoort’. O? Nou, dat zal wel. Ik heb er geen moeite mee te bekennen dat ik hier niets van snap. Wanneer er in het vervolg dan ook nog staat dat Thomas onderscheid maakt tussen materie en vorm door te stellen dat ‘dingen die op zichzelf staan ontstaan, doordat de materie wordt bepaald door de vorm’… begint het te kriebelen. Vergelijk het maar eens met de zen-uitspraak: ‘vorm is leegte, leegte is vorm’.

Thomas plaatst de mens ergens tussen engelen en dieren. Dat kan uiteraard alleen – denk ik dan – wanneer je er zeker van bent dat er engelen bestaan. Misschien is dat ook wel zo. Dat er dieren bestaan, lijkt me evident. En ook andere geloofsgemeenschappen dan die waar Thomas van Aquino toe behoort denken dat er engelen bestaan. Ze noemen ze alleen anders. Deva’s bijvoorbeeld. Of feeën. Laat ik het neutraal formuleren: behalve zichtbare, tastbare wezens zoals mensen en dieren, zouden er heel wel zeker ook onzichtbare, ontastbare wezens kunnen bestaan. Het is naar mijn mening nogal bekrompen om te denken dat alleen wat je kunt aanraken of zelfs maar kunt waarnemen met menselijke zintuigen bestaansrecht heeft. Maar om de mens ergens tussen engelen en dieren te plaatsen, dát zie ik niet zo. Mensen zijn tenslotte ook zoogdieren. Het is de mens zelf die zich boven het dierenrijk plaatst. Thomas doet dat in ieder geval, zoals iedereen in zijn tijd.

Thomas stelt dat de mens drie dingen nodig heeft om voorspoedig te zijn: 1. weten wat hij moet geloven; 2. weten waarnaar hij moet verlangen en 3. weten wat hij moet doen. Dat betekent dus: heel veel weten! En daar heb je – volgens Thomas – verstand voor nodig, begrijp ik, want ‘alles wat tegen het verstand is, is tegen de natuur van de mens’. Maar… maar… er is nog iets. Het draait niet alleen en uitsluitend om kennis. Om een goed mens te zijn, heb je óók een goede wil nodig. En die goede wil uit zich in liefde. Liefde gaat boven alles. Liefde stijgt in de visie van Thomas boven kennis en zelfs geloof geloof uit! Kortom, je moet als mens weten wat je moet geloven – maar de liefde stijgt er boven uit. Je moet als mens weten waarnaar je moet verlangen, maar de liefde stijgt er boven uit. En je moet als mens weten wat je moet doen… liefhebben! En ik denk dan: waarom heb je boeken vol tekst geschreven als je het ook kunt samenvatten in slechts een paar woorden: heb uw naaste lief gelijk uzelf. Zoiets.

Thomas was een kind van zijn tijd, moeten we maar denken. In zijn tijd probeerde hij – net als anderen – de wereld te begrijpen met de kennis die toen voorhanden was. En zoals gezegd: hij liet zich in zijn denken vooral door Aristoteles inspireren. Daar komt bij – meen ik – dat hij persoonlijk niet zozeer op een heiligverklaring zat te wachten, noch op een benoeming als kerkleraar, noch op het verheven worden tot toonaangevend filosoof van de katholieke kerk. Hij formuleerde allerlei zogeheten Godsbewijzen, maar hield ineens op met schrijven en filosoferen ná – wat sommige biografen beschrijven als – een BDE (= Bijna Dood Ervaring). Na een mogelijk mystieke ervaring zou hij gezegd hebben dat alles wat hij geschreven had niks voorstelde (‘als stro was’) in vergelijk met wat hij ervaren had. Maar hij moet buiten de kerkelijke instanties hebben gerekend, die alles wat hij eerder aan het papier had toevertrouwd bewaarde en als uitgangspunt én zelfs fundament voor de officiële katholieke leer nam, en nog steeds neemt. Thomas heeft dáár niks meer over te zeggen.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Dharmapelgrim, Geluk, godsdienst Tags: BDE, Thomas van Aquino

Lees ook:

  1. Bovenal bemin de mens
  2. Het jaar 2022 – dag 28 – bijnabde
  3. Over Theologie deel 4 – Het Geloof  
  4. Over Theologie deel 5 – Vader, Zoon en Heilige Geest 

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
01 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
1 jun 23
03 jun
Zen in Twente ochtend met Doin Sensei op 3 juni
3 jun 23
04 jun
Lezing 3 principal aspects of the path
4 jun 23
04 jun
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
4 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    A-sociale media

    Erik Hoogcarspel - 31 mei 2023

    Als boeddhist kun je Internet misschien als oefening gebruiken. Het is in feite een karikatuur van saṃsāra. De begeerte, de afgunst, de woede, de illusie en de leegte zijn er nog gemakkelijker te begrijpen. Als je het scherm van je mobieltje kunt leren zien als een soort ingewikkelde lamp waar niets gebeurt, kun je misschien ook begrijpen dat de werkelijkheid waarin je leeft een soort openheid is waar echt niets gebeurt.

    De afsluiting van de A12 en het boeddhisme

    Joop Ha Hoek - 30 mei 2023

    Mag je de snelweg A12 een paar uur afsluiten om de mensheid te behoeden voor de ondergang? Is het erg om als automobilist even stilte staan of op die dag de weg te vermijden. Was de Boeddha ook een dwarsligger? Zanger/componist Hans de Booij  schuwde als boeddhist het eenvoudige handwerk niet.

    Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

    Joop Ha Hoek - 29 mei 2023

    ‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Tussen concept en Werkelijkheid vind je de deur naar non-dualiteit
    • Het jaar 2023 – dag 131 – verkeerdebloemen
    • Perfect Wisdom: Four Early Tantras of the Great Perfection
    • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
    • A-sociale media

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens