• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Over Theologie 46: Mystiek

Over Theologie 46: Mystiek

5 december 2022 door Dharmapelgrim

We zijn bijna aan het einde van de serie die ik naar aanleiding van een cursus Theologie schrijf. De inhoud van iedere les brengt mij op gedachten die ik wel wil delen. Vandaag:

Mystiek

De laatste drie lessen uit de cursus Theologie gaan over de toekomst. Over 1) pastorale zorg in de toekomst, 2 ) de vraag of de kerk nog wel toekomst heeft en 3) of godsdienst nog wel toekomst heeft. En daarna is de cursus blijkbaar af, waardoor de vraag of deze cursus nog wel toekomst heeft direct door mij beantwoord kan worden met: nee! Ik heb een en ander gemist, bijvoorbeeld een aparte les over mystiek. En ik zou  van alles aan de cursus willen veranderen, maar over iets veranderen aan deze cursus… daar ga ik niet over. Deze bijdrage schrijf ik eerst maar eens wat over mystiek, en daarna zie ik wel verder.

Eerst eens een citaat (uit ‘Spiritualiteit en mystiek’ 1. Inleiding, door Otger Steggink en Kees Waaijman): “De term mystiek komt van het griekse bijvoeglijke naamwoord mustikos: ‘met de geheimen (musteria) verbonden, geheim(zinnig).” Leuk weetje. Een echte mysticus heeft er volgens mij schijt aan. Volgens mij hebben noch Hildegard von Bingen, Mechtild van Maagdenburg, Hadewych, Johannes van het Kruis, Dominicus, Franciscus van Assisi, Bernardus van Clairvaux, of Meister Eckhart noch vele andere mystici zich ooit één seconde druk gemaakt over de etymologie van het woord. Ik kan het ze niet meer vragen, en als ik het kon, zou ik het niet eens doen. Want, laten we wel zijn, weten waar het woord precies vandaan komt, voert eerder weg van de mystieke ervaring dan er naartoe. Hoe ik bij die gedachte kom? Kennis zit in het hoofd. Mystieke ervaringen raken het hart. En daarmee bedoel ik niet dat kloppende ding in je borst, maar jouw wezen, jouw ‘alles wat je bent’.

Werkelijke mystiek begint met zelfkennis, anders dan feitjes zoals onder welke naam je staat ingeschreven bij de burgerlijke stand, of onder welke letter je precies valt in de LHBTIQ+ gemeenschap, nee… Zelfkennis gaat over wie of wat jij echt bent, zoals het antwoord op de vraag: ‘wat was jou gezicht voor je werd geboren?”. En of je nu eerst dat antwoord vindt en daardoor jezelf, of eerst jezelf en daardoor het antwoord, maakt eigenlijk niet uit. Je kunt geen van beide op een rationele manier vinden. Ze vallen samen, en zijn niet onder woorden te brengen. Die woorden bestaan namelijk niet. Welk woord je ook bedenkt, of hoe fraai je ook ervaringen in poëtische zinnen of strofen vangt, je komt niet eens in de buurt! Dus ook Hildegard von Bingen, Mechtild van Maagdenburg, Hadewych, Johannes van het Kruis, Dominicus, Franciscus van Assisi, Bernardus van Clairvaux, of Meister Eckhart en vele, vele anderen van allerlei culturen, tijden en geloofsovertuigingen zijn er niet in geslaagd het geheim dat zij – ieder voor zich – ervoeren in woorden te vangen. Misschien ook dat de schrijvers van de cursus Theologie daarom met een boog om het begrip mystiek heen zijn gegaan. Door het thema te ontwijken konden zij er hun vingers niet aan branden.

Er bestaat geen christelijke mystiek, anders dan in het hoofd van mensen die het verschijnsel ‘bestuderen’. Dat geldt ook voor boeddhistische mystiek, hindoeïstische mystiek of om het even welke mystiek van welke stroming dan ook. Je kunt er elk bijvoeglijk naamwoord voor zetten, het maakt niks uit. Christelijke mystiek is mystiek beschouwd door een christelijke bril. Boeddhistische mystiek is hetzelfde, bekeken door een boeddhistische bril. Niets meer, niets minder. Wie de bril afzet, ziet niks, zoals niemand iets ziet die zonder enige bescherming recht in de zon kijkt! Wie zelfs iets te lang recht in de zon kijkt, ziet nooit meer iets, doordat de ogen volledig naar de gallemiezen zijn. Wie zich opent voor de mystieke ervaring, blijft met stomheid geslagen achter, niet in staat anderen ook maar een fractie in de ervaring te laten delen. Ze zijn er zo door geraakt, dat hun leven er definitief een wending door krijgt die niemand – zijzelf ook niet – ooit hadden kunnen voorzien. Er zullen ongetwijfeld mystici zijn die om die reden zijn opgesloten in een dolhuis, krankzinnigengesticht of psychiatrische kliniek… what is in a name. Anderen zijn heilig verklaart. Weer anderen houden gewoon hun mond en proberen de draad van hun leven weer op te pakken, hetgeen meestal niet zo goed meer lukt, met echtscheiding, vervreemding van familie en kennissen en verlies van werkkring en dus ook collega’s tot gevolg. Een mystieke ervaring kan zonder meer life-changing zijn! Mensen zijn na een onvervalste mystieke ervaring anders geworden… waarschijnlijk meer zichzelf dan zijzelf ooit voor mogelijk hielden. Rollenspelletjes zijn niet meer vol te houden.

Iets in mij zegt dat er meer mensen zijn met mystieke ervaringen dan er “erkende” mystici zijn. Vraag mij niet waarom – ik kan het toch niet onder woorden brengen – maar ik ben er vrijwel zeker van dat de meeste mensen die een echte mystieke ervaring hebben gehad, daar niet gauw voor zullen uitkomen. Terecht bang om voor gek te worden verklaard? Terecht bevreesd volstrekt niet begrepen te worden? Terecht huiverig voor een ‘met de bek vol tanden’ situatie? Aan de andere kant heb je dan lieden die met hun mystieke ervaringen te koop lopen, met stoeten volgelingen achter zich aan. Een beetje mystiek verkoopt! De vraag is… hoe echt is de verkoper? En zeker, er zijn oprechte lieden die als ‘mystica / mysticus’ erkend zijn, zoals de hierboven door mij reeds genoemde Hildegard von Bingen of Meister Eckhart, of de van recenter datum en uit een andere cultuur afkomstige Ramakrishna, maar zij vormen – denk ik – het topje van een gigantische mystieke ijsberg. Sommige van deze erkende mystici bezaten bovendien de gave van het woord, en konden op prozaïsche of poëtische wijze schrijven. Toch blijf ik erbij dat de meerderheid van de mensen met mystieke ervaringen onbekend zijn gebleven en ook zullen blijven. Om allerlei redenen. En ik blijf er ook bij dat de meeste lieden die zichzelf er – soms heel subtiel – op laten voorstaan die ervaringen te hebben, niets meer of minder dan handige maar beslist niet domme types zijn die gebruik maken van de goedgelovigheid van mannen en vrouwen. Het zijn illusionisten en goochelaars, toneelspelers of wat dan ook. En iedereen die maar lang genoeg in die rol blijft, gaat er vroeg of laat ook zelf in geloven. Vrees ik.

Mystiek is universeel maar laat zich door mensen individueel ervaren.

Je kunt dit ook omdraaien: ieder individu ervaart in mystiek iets universeels! Wat? Ik heb er geen woorden voor.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Columns, Dharma en filosofie, Dharmapelgrim, Geluk, godsdienst Tags: Bernardus van Clairvaux, Dominicus, Franciscus van Assisi, Hadewych, Hildegard von Bingen, Johannes van het Kruis., Mechtild van Maagdenburg, meister Eckhart, mystiek, Otger Steggink en Kees Waaijman, universeel

Lees ook:

  1. Willigis Jäger, zenmeester en Benediktijner monnik
  2. Taigu – Zen is geen mystiek
  3. Van rozenkrans tot yogaposes – Limburgs Museum brengt bijzondere tentoonstelling over mystiek
  4. Over Theologie 24 – Het Oude Testament

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Roelof de Haan zegt

    6 december 2022 om 10:23

    Wij zijn allemaal door geheimen met elkaar verbonden. Toch vertellen wij elkaar verhalen, waardoor die geheimen iets minder geheimzinnig worden. Bedankt voor jouw verhaal over mystiek.

Primaire Sidebar

Door:

Dharmapelgrim

Probeert sinds zijn 16de jaar het Edele Achtvoudige pad te volgen. Dat lukt hem met vallen en opstaan, waarbij hij zichzelf voorhoudt dat hij dat pad tot het einde zal gaan, zolang hij maar één keer vaker opstaat dan valt. Iedereen die de dharma beoefent is een pelgrim op zijn eigen weg. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

05 jan
Cursus Leven met Sterven
5 jan 23
30 jan
Wekelijkse Zen in Twente meditatie avond op maandag
30 jan 23
30 jan
Ecodhamma-reeks Onverschrokken
30 jan 23
31 jan
Boeddhisme en meditatie
31 jan 23
31 jan
Vipassana meditatie Rotterdam
31 jan 23
Rotterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Kan je jezelf dom leren?

    Rob van Boven en Luuk Mur - 5 januari 2023

    We hebben twee hersenhelften en deze hebben ieder een eigen manier om de wereld te begrijpen. De rechterhersenhelft (R.H.) beleeft de werkelijkheid rechtstreeks en de linkerhersenhelft (L.H.) maakt zich een voorstelling van de wereld en probeert vanuit die voorstelling de wereld te begrijpen. De wereldbekende psychiater en filosoof Iain McGilchrist* heeft er zijn levenswerk van gemaakt om de (samen)werking van deze twee asymmetrische hersenhemisferen te onderzoeken.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Zeshin – Dukkha
    • Guy – De spirituele vriend (P. kalyanamitta)
    • Ludo – Onthouding
    • Ardan
    • De ingang van het non-dualisme is de uitgang van het non-dualisme

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens