• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Taigu – De schaduwkant van niet-weten

Taigu – De schaduwkant van niet-weten

23 november 2022 door Taigu

Uit de (fictieve) Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal:

Voorzitter: “Ik zie het Kamerlid X bij de interruptiemicrofoon staan:”

Kamerlid X: “Voorzitter, via u stel ik graag een vraag aan de minister voor Stikstof. Klopt het dat Tata Steel in IJmuiden het bedrijf is met de grootste uitstof van stikstof in ons land?”

De minister: “Ik weet het niet.”

Kamerlid: “Voorzitter, als de minister het niet weet, kan zij de Kamer dan zo spoedig mogelijk van de juiste informatie voorzien over de gestelde vraag?”

De minister: “Ik weet het niet.”

Kamerlid X: “Voorzitter, niet weten lijkt eigen te zijn aan de bewindslieden van dit kabinet. Ik gebruik daarom graag twee citaten die ik ontleen aan een column van de heer Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad van 18 november 2022: ‘Geen mens weet wat niet weten is’ en ‘Ook jij weet wat niet weten is’. Kan de minister nu terzake komen en ons laten weten wat zij niet weet?”

Voorzitter: “Mijnheer X, zijn deze twee citaten niet met elkaar in tegenspraak?”

Kamerlid X: “Voorzitter, dat weet ik niet. Ik parafraseer slechts.”

Voorzitter: “Ik begrijp het. Dan geef ik nu de gelegenheid aan de minister om te antwoorden op de vraag van mijnheer X.”

De minister: “Ik weet het niet.”

Voorzitter: “Nu weet ik het ook niet meer. Ik schors de vergadering voor een ogenblik.”

– o – o – o –

Taalkunstenaarschap kan Hans van Dam niet worden ontzegd, al komen sommige van zijn woordspelletjes neer op een gebruikmaken van de verschillende semantische connotaties van een gelijkluidend woord, bijvoorbeeld het woord ‘weten’. Bij het weglaten van een duidelijke context rijst de vraag of een argeloze lezer er niet door kan worden misleid. Tenzij de auteur bewust uit is op de imitatie van het soort ogenschijnlijke paradox dat regelmatig voorkomt in de dialogen van klassieke zenmeesters met leerlingen die nog geen weet hebben van hun eigen onwetendheid.

Hans van Dam mag schrijven wat hij wil. Maar als het soort niet-weten waarover hij het heeft, datgene is wat Taigu vermoedt, dan ligt dit ver voorbij het conventionele weten, zoals er in de wereld van zen ook sprake kan zijn van wijsheid voorbij alle wijsheid.

De realisatie van dit type niet-weten bezit geldingskracht binnen een bepaald spiritueel domein, maar is niet in tegenspraak met het conventionele weten in het publieke of private domein. Stel je voor, je komt in een gehuurde ruimte aan voor de jaarlijkse sesshin. Bij de ingang tref je de penningmeester aan van de organiserende sangha. Deze zegt: “Volgens mij heb jij je bijdrage in de kosten nog niet voldaan.” Jij: “Ik weet het niet.” Het moge duidelijk zijn dat dit antwoord in de gegeven samenhang niet tot in het oneindige houdbaar is. Ergo: in dezelfde zenkring kan op het ene moment het conventionele weten en op het andere het niet-weten aan de orde zijn.

Dit moet worden gezegd, omdat niet-zelf, niet-weten, niet-doen en de overige ‘nieten’ van zen en andere boeddhistische tradities anders een verlammende uitwerking kunnen hebben op de maatschappelijke praktijk. Mede in het voetspoor van Brian Victoria’s boek Zen at War uit 1997 spreken wij nu openlijk schande van de collaboratie van aartsconservatieve zenkerken bij de wandaden gepleegd uit naam van het ultranationalistische bewind van het keizerlijke Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tojo Hideki (1884-1948), Japans premier van 1941 tot 1944, werd om zijn aandeel in die wandaden terdoodveroordeeld door het naoorlogse tribunaal voor het Verre Oosten. Vóór zijn executie bood hij zijn verontschuldigingen aan voor zijn verantwoordelijkheid. Hij zei dus niet: “Ich habe es nicht gewusst” (“ik heb het niet geweten”), een regelmatig refrein van Duitse verdachten van oorlogsmisdrijven bij hun berechting na WOII.

Een beroep op niet-weten kan worden gedaan binnen een spiritueel domein, en wel of niet handelen is een keuze die iedere beoefenaar op grond van zijn of haar gewetensvrijheid kan maken, met dien verstande dat deze keuze niemand ontheft van verantwoordelijkheid voor de wet. Het blijft veelzeggend dat het georganiseerde boeddhisme in Nederland zich aanvankelijk niet een gepaste houding wist te geven toen de minister van Justitie in 2015 in een brief aan de Tweede Kamer aangaf de Boeddhistische Unie na een reeks van misbruikschandalen verantwoordelijk te houden voor het opstellen en handhaven van een ethisch richtsnoer voor boeddhistische leraren (link: https://boeddhistischdagblad.nl/auteurs/59642-boeddhistisch-integriteitsbeleid-in-het-transparantietijdperk/). Maatschappelijk gezien wordt passief zwijgen niet meer geaccepteerd; wat is opgezet als een vriendschapsvereniging heeft zich onder druk moeten ontwikkelen tot een daadwerkelijke koepel. Uit dit voorbeeld blijkt dat engagement van al dan niet geëngageerd boeddhisme in tal van situaties dan ook niet onverplichtend is.

Het kan niet genoeg gezegd worden: woorden doen ertoe en woordspelletjes, hoe creatief ze mogen zijn, uiteindelijk eveneens. De schaduwkant van woordspelletjes, zeker als ze met de regelmaat van de klok worden herhaald, kan zijn dat beoefenaren op het verkeerde been worden gezet. Op zichzelf staand delen tal van boeddhistische tradities, verdeeld als ze zijn in kleinere kernen, in een feitelijke staat van maatschappelijke onvermogen door de exclusieve nadruk die zij leggen op de ontwikkeling van het individuele en het spirituele. Laten we dit gemis ook een keer spontaan, zonder schandalen, durven benoemen, en evalueren waar we in dit opzicht staan. En misschien moeten we Hans van Dam uitdagen eens een toepasselijk gedichtje te wijden aan de precieze relatie tussen weten en niet-weten.

— Taigu

Categorie: Boeddhisme, Columns, Jules Prast Tags: Hans van Dam, herhalingen, tweede kamer, woorden

Lees ook:

  1. Goff – Namen en bijnamen
  2. Wijsheid in de taal
  3. Dick – Woorden
  4. Guy – Woorden

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Louis zegt

    24 november 2022 om 09:14

    Ik zou het niet doen, maar uuuh ik weet het niet!

Primaire Sidebar

Door:

Taigu

Taigu (Jules Prast, 1961) is historicus, auteur en zenboeddhist. Hij put veel inspiratie uit Shinran en uit de nembutsu als koan, mantra en lied van groot vertrouwen. Zijn gezondheid wordt ondermijnd door sarcoïdose, een invaliderende chronische ontstekingsziekte. Wanneer hij er echter de conditie voor heeft, laat hij zijn geest graag vrijmoedig dwalen over het boeddhisme en de wereld. Evenals bij de Japanse zendichter Ryokan Taigu staat zijn dharmanaam voor ‘grote dwaas’. Meer informatie 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
22 sep
Retraite: natuur en meditatie
22 sep 23
24 sep
Meditatiedag: handleiding voor creatieve meditatie
24 sep 23
24 sep
Theme Sunday with Ven. Amy: Dealing with Difficult People
24 sep 23
24 sep
De Vier Zegels van het boeddhisme
24 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Ardan
    • Is bewustzijn een soort stof, of is stof een soort bewustzijn?
    • De virtuele denkster 442
    • Het denken (1) – Boeddhisme is gezond verstand
    • Renske – haiku

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.