Mijn vader was een zeer kort aangebonden, ontoegankelijke man. Zoals het een compleet samsarisch mens betaamt, had hij ook een andere kant. Vooral toen ik beneden de zes jaar was, vond hij het leuk om mij mee te nemen als hij ging fietsen of vissen. Ook voor dat laatste trok hij er per fiets op uit, want een auto heeft hij nooit gehad. ‘Ik kén alles, behallefe autorije,’ zei hij vaak in sappig Amsterdams.
Een oud vehikel, zijn fiets, waarvan het licht nooit werkte. Eindeloos gerepareerd en zwart overgeschilderd, maar met een speciaal voor mij zelfgemonteerd zadeltje voorop. Zijn oude, dikke, lange bamboehengels bond hij dan langs de stang. De verschoten fietstas van oliedoek achterop en in alle vroegte vertrokken we, het akertje met nog levende visjes klotsend in de fietstas. Samen een dagje vissen kwellen. Ik vond het wel zielig, maar mijn vader riep bij elke mishandeling van de spartelende slachtoffers steeds: ‘Ik voel d’r niks van,’ dus ik probeerde om weg te kijken als er een zilveren ruisvoorn met rode vinnen van het haakje dat door zijn oog zat losgepeuterd moest worden. Een worm werd over de lengte van zijn lijf om een haak gestroopt en het zielige gekronkel van het diertje deed mijn vader af met: ‘Ach, dat vindt-ie lekker.’ Vissen met levend aas was nog een niveau gruwelijker. Zonder pardon een dreg in de rug van een klein visje, dat daarna even langdurig als vergeefs probeerde te ontsnappen, om vervolgens door de scherpe tanden van een snoek gepakt te worden. De op hun beurt gevangen snoeken werden in het leefnet met hoepels van bamboe gestopt tot we de terugreis aanvaardden. Soms spartelde er dan af en toe nog één in doodsnood in de fietstas. Achteraf heb ik me erover verbaasd hoe gemakkelijk de menselijke geest de grootste wreedheden uit het bewustzijn verdringt. Wat mijn vader deed was voor mij boven elke twijfel verheven, natuurlijk. Als ik toch weleens twijfels uitte en vissen zielig vond, noemde hij me een ’sije sok.’ Soms mocht ik ook mee met ‘de kerels,’ een clubje bestaande uit mijn vader, mijn twee decennia oudere broer en mijn zwager, met mij als lastige toevoeging. Op zo’n dag werd er hoofdzakelijk gezwegen, soms wat gelachen, en gevist. Ik werd van snoep, limonade en een kleine hengel voorzien. Ik mocht niet spreken of anderszins storen. Vissen martelen gaat beter in stilte. Af en toe werd er met een ruk opgehaald, en als er dan geen spartelend slachtoffer aan de haak zat, werd er zacht gevloekt. Omgekeerde mantra’s van frustratie.
Mijn bezwaren tegen deze wrede sport liet ik niet meer tot mij doordringen. Later heb ik – mij half bewust van het identificerende karakter hiervan – ook uitvoerig gevist, compleet met alle bijbehorende wreedheden. Ik voelde de goedkeuring van mijn overleden vader als ik iets ving, zonder dat het iets toevoegde aan mijn langzaam ontwakend spiritueel bewustzijn. Toen ik een jaar of vijfendertig was kreeg ik een heldere droom. Een soort tafereel uit een helse klucht van een schilderij van Pieter Breughel de Oudere. Hierin zat ik in de hete zon te vissen in een kanaal langs een weg. Naast mij lag er een snoek op zijn buik op het hete asfalt. De steentjes die uit het wegdek omhoog staken drongen pijnlijk het weke vlees binnen. Hij had twee blikken wieltjes met een blauwe en rode kleur, die aan weerskanten in zijn lichaam geschroefd zaten. Zijn bek stond open en er zat een haak in zijn gehemelte, een driepotige dreg met venijnige weerhaakjes. Er droop traag stroperig bloed uit zijn bek, dat een plas op het asfalt vormde als uitgelopen verf uit een omgevallen blik. Uit zijn ogen die mij aanstaarden, straalde een geel licht en er liepen een paar tranen uit. Hij huilde van pijn en vernedering. Toen ik wakker werd wist ik zeker: ik zou nooit meer vissen. Ik heb mijn hengels weggedaan. Op het moment dat ik de droom kreeg, had ik nog nooit van de dharma gehoord en achteraf vind ik het opmerkelijk dat ik op een mij onbekend niveau zo’n heldere droom kreeg, die mij inzicht in het lijden van een hulpeloos wezen verschafte. Lijden, toegebracht door mijn toedoen.
Ik weet het, in de wrede bio-industrie, met lange diertransporten en mishandelingen in abattoirs, gebeuren ook gruwelijke dingen. ‘Koe zijn is niet leuk,’ zei Midas Dekkers ooit.
In een boek dat ik voor school moest lezen (Dr. Vlimmen van Anton Rootaert) las ik hoe een vriend van de veearts vroeg: ‘Wat ga je doen als je met pensioen gaat?’ En Vlimmen antwoordde: ‘Vissen. Ik ben jaloers op die kerels die hele dagen aan de waterkant zitten en als boeddha’s voor zich uit zitten te staren…’ Nou wist ik in die tijd niets van Boeddha of zijn leer, maar intuïtief voelde ik aan dat als er één ding was dat Boeddha nooit ofte nimmer gedaan zou hebben, was het wel vissen. Boeddha was dus al vroeg in mijn leven aanwezig, al had ik geen idee wat en wie hij precies was.
Ik was trouwens zelf al lang een boeddha, maar dat wist ik toen nog niet. Ik had het te druk – met studeren en vissen.