• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Catechismuspreek – Fair play

Catechismuspreek – Fair play

12 juni 2015 door André Droogers

ZONDAG 25 Over ellende, verlossing en dankbaarheid

Vraag 65: Waaruit bestaat uw ellende? Antwoord: Uit de uitholling van kernwaarden.

Vraag 66: Wat is uw verlossing? Antwoord: Het verantwoord spelen met onbewezen waarheden.

Vraag 67: Waaruit blijkt uw dankbaarheid? Antwoord: Uit mijn weloverwogen spelen.

Beminde gelovigen,

Mensen zijn knoeiers, maar knappe knoeiers. Het menselijk talent tot spelen met betekenissen levert de mooiste invallen op, maar met hetzelfde talent worden die ook weer radicaal ontkracht. Dat gebeurt ook in de religies.

Zo kan het idee van naastenliefde dienen als organiserend principe voor de samenleving. Maar helaas, de praktijk is een slap aftreksel. Neem alleen al het economische systeem, nu wereldwijd van kracht. Die beminde naaste is doelwit geworden van winstbejag.

Laat dat nu ook nog een religieuze aanleiding hebben gehad. Max Weber zag verband tussen de calvinistische levenshouding en de opkomst van het kapitalisme. Vanwege hun overmatig zondebesef dachten calvinisten dat slechts enkele uitverkorenen het hiernamaals zouden bereiken. Volgens Weber inspireerde dat hen in het hiernumaals tot een sobere levensstijl en spaarzin. Beroep werd roeping. Gevolg: Ze investeerden hun spaargeld en werden rijk, ten koste van anderen. Voor hen was dat zegen, geen zonde, ondanks hun goed ontwikkelde zondebesef.

Nog zo’n wijze richtlijn: Gij zult niet doden, plus varianten die het menselijk leven heilig verklaren. De knappe knoeier bedacht al vroeg uitzonderingen op deze regel. Wat dat betreft is er geen verschil tussen koppensnellers, christelijke kruistochten en de halvemaan-tocht van IS. Bovendien is de techniek van het doden zo industrieel geworden dat mensen massaal vernietigd kunnen worden. Het kapitalisme zorgt zowel voor aanleidingen tot oorlog als voor de wapenindustrie.

Nu ik erover doordenk, is God ook zo’n diepzinnig maar misbruikt inzicht. H/Zij stuurt de inrichting van de samenleving aan, en bovendien ook nog het hoogstpersoonlijke zelf. God onderbouwt naastenliefde en bevordering van het leven. Maar God is exclusief gemaakt en tegenover die van de anderen gezet. Andersgelovigen wordt met een beroep op Gods wil hun naaste-zijn ontnomen. Daarmee zijn ze kandidaat geworden voor executie. Bovendien is de verering van die eigen God zo georganiseerd dat machtsmisbruik kansen krijgt.

Genoeg ellende en falen! En dan heb ik nog maar drie voorbeelden gegeven. Ik had het ook nog kunnen hebben over wat aangericht wordt in de naam van zulke idealen als vrijheid, wederkerigheid, rechtvaardigheid en democratie.

Hoe houdt een mens het vol bij zoveel falen? Door verstandig om te gaan met de kernwaarden. Die komen voort uit het menselijk zingevingspel met betekenissen. Spel is het vermogen alternatieve werkelijkheden tegelijk te overwegen. Je naaste liefhebben of uitzuigen. Mensen beschermen of doden. God eren of voor je karretje spannen. Knap zijn of knoeien. Spel is op zich neutraal. Daarom is het cruciaal te weten dat je speelt en welk spel je speelt.

Het zingevingspel moet, zoals alle spelen, ernstig gespeeld worden. Die ernst zorgt ervoor dat ook onbewezen waarheden werkzaam kunnen zijn, en dat is mooi. Maar dezelfde ernst kan worden gebruikt om macht te vestigen en te wettigen. Dan is er kans op geknoei.

De knappe kant van de mens moet diens knoeikant in toom houden. Dat is een hele opgave. Waarom krijgt de knoeier zoveel kans? Omdat de waarheden die de mens bedenkt onbewezen blijven en dus constant met twijfel worden omgeven. Mensen geven woorden aan veelbelovende waarden en hopen dat die daarmee werkelijkheid worden: naastenliefde, respect voor het leven, God. Maar de knappe mens bedenkt tegelijk een hoop alternatieven en dat schept onzekerheid. Onzekerheid wordt bestreden met gezaghebbende opinies. Dat leidt altijd tot een machtsproces.

Wat is dan verantwoord spelen? Dat je je houdt aan de spelregels: wees tolerant en controleer macht. Dan blijf je alert op het uithollen van de betere idealen. Wie deze spelregels toepast, praktiseert fair play.

Amen.

Categorie: Columns Tags: André Droogers, Catechismus, God

Lees ook:

  1. Boos op God
  2. God onpersoonlijk
  3. Tegenstrijdig
  4. Mythe

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

André Droogers

André Droogers is emeritus hoogleraar culturele antropologie, in het bijzonder religieuze en symbolische antropologie, aan de Vrije Universiteit, Amsterdam. andredroogers.nl 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
22 sep
Retraite: natuur en meditatie
22 sep 23
23 sep
Teaching over Bodhicitta, het actieve mededogen
23 sep 23
23 sep
De Vijf krachten en de Dood
23 sep 23
24 sep
Meditatiedag: handleiding voor creatieve meditatie
24 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • B’eter – Risotto met paprika, courgette en paddenstoelen.
    • Kleefkracht
    • Het ene bewustzijn is het andere (niet)
    • Het jaar 2023 – dag 245 – benenwagen
    • Het BD en het grote driedaagse onderhoud

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.