Morgen vindt de jaarlijkse dodenherdenking plaats. Wat is de diepere zin van dit herdenken? In twee minuten stilte maakt ons zingevend vermogen overuren.
Familiegeschiedenissen en kennis van ‘de’ oorlog bepalen ons beeld. Grote woorden komen langs, zoals vrede, offer, vrijheid, macht, democratie. In grote woorden klinken grote waarden mee, richtinggevende morele principes.
Dit jaar is het geen gewone 4 mei. We herdenken oorlogsdoden, maar oorlogen en slachtoffers zijn nu opdringerig dagelijks nieuws. Ze zijn aanleiding tot heftige debatten. Zo krijgt de term ‘antisemitisme’ tegengestelde betekenissen. De oorlogen van tegenwoordig veroorzaken bovendien migratiestromen die zorgen voor populistische reacties. Als de politiek de aanzwellende klimaatcrisis blijft onderschatten, zullen nieuwe oorlogen gevoerd worden en nieuwe migratiestromen op gang komen. Op 4 mei zal er steeds meer te herdenken zijn.
De polarisatie dreunt dus om acht uur mee met de klokslagen. Zelfs de demonstranten die van de Dam geweerd worden, herinneren in hun afwezigheid aan de meningsverschillen. De diepere zin is complexer dan de oneliners van de polarisatiewoordvoerders. De nationale eenheid van het Dam-ritueel, met koninklijk stempel, verhult kunstmatig de verdeeldheid.
Polarisatie draait uiteindelijk om tegengestelde grote waarden. Medemenselijkheid lijkt een derderangs waarde te worden. Het eigenbelang of de nationale identiteit staat tegenover het welzijn van de mensheid als geheel.
Vier rechtse partijen zoeken de contouren van een nieuwe regering. Welke waarden bepalen het beleid van het kabinet dat volgend jaar mogelijk op de Dam zal staan?
Als het zo verdeeld is, hebben we de Bevrijdingsdag hard nodig om verder te denken over geschiedenissen, grote woorden en grote waarden.
