• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Overleven als identiteit

Overleven als identiteit

19 februari 2024 door Rob van Boven en Luuk Mur

Ons overlevingsinstinct probeert ons uit pijnlijke situaties te redden. Wanneer we fysieke of psychische pijn ervaren dan is onze reactie vechten, vluchten of bevriezen. Vernederende ervaringen, als voorbeeld, kunnen er toe lijden dat toekomstige sociale situaties uit de weg gegaan worden of dat een psychologisch verdedigingsmechanisme gebruikt wordt om de pijn af te weren (ontkennen, projecteren). De pijnlijke ervaring blijft zijn werk achter de schermen nog steeds doen, maar nu afgedekt, begraven ergens in ons systeem. We benaderen vervolgens de wereld vanuit een set van aannames die we projecteren op onze wereld. Met deze vooringenomen aannames gaan we onze omgeving strategisch benaderen hopende herhaling van pijn te voorkomen. Op deze wijze verwijderen we ons van authentiek contact. De rechterhemisfeer is het gedeelte van de hersenen dat ervaart. Het is het terrein van puurheid, openheid en eigenheid. De linkerhemisfeer leeft vanuit concepten en maakt modellen van de ervaring van de rechterhemisfeer. Hoe meer we het rechtstreeks ervaren loslaten, hoe meer we vervallen in denken in modellen.

De linkerhemisfeer kan de rechterhemisfeer ondersteunen bij het profileren van de eigenheid in de wereld. De linkerhemisfeer kan daarmee ook onze eigenheid beknotten om vermoedelijke pijnlijke ervaringen te voorkomen. Als de linkerhemisfeer op basis van ervaringen de conclusie getrokken heeft dat je als kind ongewenst bent, kan het geloven dat het verstandiger is je niet te veel te uiten en je in te houden in contact met anderen. Leven wordt zo overleven.

Er ontstaat een doorlopende interne dialoog tussen ‘de Overlever’ en het ‘Authentieke kind’. De Overlever probeert zijn stempel te drukken op hetgeen je doet, onderdrukt het authentieke zelf, teneinde veiligheid te garanderen. Situaties die lijken op situaties waarin je de pijn ervaren hebt, worden vermeden. Spiritualiteit en inzichtgevende psychotherapie kunnen helpen de weg terug te vinden, van bedacht verhaal om pijnlijke gevoelens te vermijden terug naar authentieke beleving. Begrijpelijk dat bewustwording gepaard gaat met onaangename gevoelens, met als toekomstige beloning schoon ervaren.

De Overlever kan zo dominant geworden zijn dat vergeten is dat er ook nog een authentiek zelf is. De Overlever heeft een geloof ontwikkeld en van daaruit handelt het om het individu te beschermen. Dit geloof projecteert hij over de omgeving. De Overlever gelooft dat de ander niet te vertrouwen is, dat is zijn waarheid. De linkerhemisfeer domineert steeds nadrukkelijker en denkt geen rechterhemisfeer meer nodig te hebben, omdat deze door zijn “naïviteit” problemen kan veroorzaken. Het verdoven van pijnlijke gevoelens door af te leiden van de rechtstreekse ervaring wordt gewoonte, een identiteit. Het weglopen van pijnlijke ervaringen heeft tot gevolg dat ‘pijnlijk’ verandert in een leven in de overlevingsmodus: bezorgd, somber, verslaafd, constant afleiding zoekend, wantrouwend, in concurrentie met de ander, kortom lijdend.

Dat de linkerhersenhelft de rechterhelft domineert is niet een natuurlijke staat van zijn. Onze start in dit leven is juist andersom en bij een gezonde ontwikkeling zijn rechter- en linkerhemisfeer complementair aan elkaar.

De hiërarchie omwisseling en het niet goed samenwerken zijn het gevolg van gemankeerde opvoeding, waarbij we als kind onvoldoende veiligheid ervaarden en we niet voldoende validatie kregen in het mogen zijn wie we zijn. Mogelijk dat de opvoeders zich niet veilig voelden in hun leven en daarom ook geen veiligheid konden doorgeven aan hun kinderen. Of de opvoeders vormden zelf een gevaar voor hun kinderen.

We dienen als opvoeders onze kinderen te valideren opdat ze mogen zijn wie ze zijn. Dit kan in meer of mindere mate uitblijven of we geven onze kinderen zelfs negatieve definiëring mee over wie het is. Het kind moet dan zelf zorgen voor veiligheid en moet aan het werk om positieve validatie uit zijn omgeving te krijgen. Om veiligheid te generen, terwijl het houvast mist van de opvoeders, zal het dit gaan zoeken in het denken. Als het denken als houvast moet dienen, en dus niet dat wat we ervaren, dan gaan we dit als feiten zien; zo is het en niet anders. Het kind activeert hiermee de linkerhersenhelft en deze moet dienen als steun en toeverlaat. Het kind zal dan situaties en gevoelens willen domineren, in plaats van te vertrouwen op eigen mogelijkheden ingegeven door de rechterhersenhelft om situaties tegemoet te treden.

Om positieve validaties te oogsten vanuit de omgeving zal het gedrag van het kind zich doorzetten in het volwassen leven. Wat dienen we te doen zodat onze omgeving blij met ons is, blijft ons dan bezig houden. Je kan je dan niet meer permitteren om je primair op de je eigenheid te oriënteren. Vanuit onze linkerhersenhelft, geworden tot een Overlever, die nu de dominante hersenhelft is, gaan we ons aanpassen, strijden of terugtrekken. Hiermee is de complementariteit tussen de twee hersenhelften en de onderlinge hiërarchie omgedraaid. In plaats van elkaar benaderen vanuit vertrouwen, waarin we ons veilig bloot kunnen geven aan de ander, treden we de ander “gewapend” tegemoet vanuit onze Overlever.  Gevolg is dat we geen fundamentele behoefte bevrediging ervaren en ons heil zoeken in substituties.

Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.

Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.

Categorie: Columns, Geluk, Luuk Mur, Rob van Boven, Tweespraak Rob van Boven en Luuk Mur Tags: denken in modellen, linkerhersenhelft, overleven, overlever, overlevingsinstinct, rechterhelft, Vernederende ervaringen

Lees ook:

  1. Mark Rutte: ‘We hebben het verkeerde model gebruikt’.
  2. Het volk mort (4) – haten
  3. De tweede kamer is oorlogsgebied en de wereld draait door, nog wel
  4. Het volk mort (3) – onze behoeften

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Rob van Boven en Luuk Mur

Rob van Boven (1951) is psycholoog en psychotherapeut met belangstelling voor het boeddhisme. Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en lid van de Dzogchen Community Nederland. Beide mannen gaan over boeddhistisch gerelateerde zaken in gesprek in Tweespraak. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.