Vrijdag Zindag gaat regelmatig over de speelse kant van het leven. Helaas kan het vermogen om tegelijk meer ordeningen van de werkelijkheid te hanteren – want dat is spel volgens mij – ook ten kwade worden gebruikt. Machtsprocessen zorgen nogal eens voor spelbederf.
Zie de diverse oorlogen die woeden. Aanvankelijk speelt men in een conflict het onderhandelingsspel. Men verkent alternatieve ordeningen die voor beide partijen aanvaardbaar zouden kunnen zijn. Lukt dat niet, dan stapt men over op het oorlogsspel. De ruime beschikbaarheid van wapentuig maakt het vrij gemakkelijk om van de onderhandelingstafel naar het slagveld te gaan.
Oorlog een spel? Jawel. Elke generale staf speelt met scenario’s die de werkelijkheid herordenen – zelfs al wordt die beschadigd. Naar welk type wapentuig grijpen we? Wat vernietigen we dan aan levens, militaire installaties en infrastructuur? Eén groot Stratego.
Opvallend genoeg zeggen strijdende partijen dat ze hun superieure beschaving verdedigen. De bijpassende religie zorgt doorgaans voor morele dekking, inbegrepen het idee van de rechtvaardige of heilige oorlog. Dat neemt niet weg dat men tijdelijk de eigen kernwaarden negeert, zoals ‘Gij zult niet doden’, of ‘Heb uw naaste lief’. Op die manier verdedigt men de eigen beschaving op een onbeschaafde, primitieve manier.
De modernisering van de laatste twee eeuwen zou ons beschaafder en verstandiger hebben gemaakt, maar heeft vooral grootschalig industrieel en onpersoonlijk wapentuig opgeleverd. Raketten en drones domineren nu, met atoombommen als maximaal destructief wapen. Vergelijk dat eens met pijl en boog.
De economische wetten die onze beschaving en welvaart onderbouwen, worden in oorlogstijd met voeten getreden. Heel veel kapitaalgoederen worden botweg vernietigd. Alleen de wapenindustrie werkt optimaal, en na de vrede de bouw.
Onze beschaving zou moeten blijken uit het oorlogsrecht. Dat vraagt burgerdoelen te ontzien. De praktijk toont echter ons gebrek aan beschaving. We zijn een stel primitieven.
Piet Nusteleijn zegt
Hoe komt het dat we die primitieve toestand- we zijn een stelletje primitieven, schrijf je- dat we in die staat blijven, dat we zo primitief zijn, zo ontiegelijk stompzinnig. Is het mogelijk dat we ons ontwikkelen? Theorieën zeggen ja.
De praktijk….?
De machthebbers zijn niet primitief. Hun belang ligt in zogenaamde primitieve acties. Daarom:
De tegenstelling zit in macht en onmacht. Niet in primitief en ontwikkeld.