Robert Keurntjes: ‘Syrië en de stoelendans’

Soms moet je rustig blijven kijken hoe zich dingen ontwikkelen. Het voortijdig oordelen ontneemt je het zicht om dit in openheid te doen. Oordelen kan leiden tot een fixatie van je mening tot een werkelijkheid.

Zo heb ik ook zitten kijken naar de stoelendans rond Syrië. Stelling nemen in deze situatie wordt bemoeilijkt doordat iedere mening, door de complexiteit er van, meteen gepaard gaat met een ‘ja, maar’. Het begint met de confrontatie met iets dat je niet wilt. Geweld is altijd ongewenst en excessief geweld tegen de eigen bevolking (waar naar alle waarschijnlijkheid sprake van is)  verplicht’ anderen tot actie. Net zo goed als wanneer je hoort dat de buurvrouw de buurman aan het molesteren is je meer moet doen dan het geluid van je televisie harder zetten.

Iedereen voelt dit appel wel, en zelfs al voordat er chemische wapens in het spel waren, maar daarmee weet men nog niet wat men kan doen en zit men ook nog niet op één lijn. Na de inzet van chemische wapens werd het internationaal gezien een rommeltje. Verschillende partijen begonnen wat te roepen, namen verschillende standpunten in, en werden vervolgens weer door anderen tegengesproken of terug gefloten. Grofweg zou je kunnen zeggen dat er vier stemmen waren: ‘we moeten wat doen, terugslaan’ (Obama), ‘ho, weten we wel zeker wat er aan de hand is’ (Europa), ‘en zelfs als we dat weten kunnen we nog niet zo maar voor eigen rechter spelen’ (Poetin) en ‘geweld lost niks op, zoek een betere oplossing’ (Paus Franciscus). Ongeveer vergelijkbaar met wat er in mijn eigen hoofd gebeurt wanneer ik emotioneel op veer als ik de buurvrouw hoor schreeuwen en de buurman hoor kermen. (Voor de goede orde: dit is beeldspraak en gaat niet over mijn buren).

Iedere speler in die stoelendans speelt een even belangrijke rol en de chaos van de stoelendans lijkt nodig om in beweging te komen, totdat er uit de chaos, of van buiten de chaos, een antwoord komt dat iedere danser de mogelijkheid geeft om even gas terug te nemen.

In dit geval was het een uitspraak van Kerry waar hij klaarblijkelijk zelf van schrok. Op de vraag of er nog iets kon gebeuren om een ingrijpen te voorkomen antwoordde hij dat als Assad zijn chemische wapens in zou leveren, ze er van af zouden zien. De deur van de zaal was nog maar net achter hem gesloten en het bericht van het Witte Huis kwam dat het slechts retorisch bedoelt was. Doordat Rusland dit als serieuze optie beschouwde en Syrië er mee in lijkt te stemmen, kon de muziek stoppen, alle stoelen blijven staan en de dansers even gaan zitten.

Maar wat gaat er nu gebeuren?

De internationale gemeenschap ontbreekt het aan de toeschouwer die de chaos ziet zonder er in mee te gaan, en waar men naar wil luisteren.

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties zou deze rol kunnen spelen, maar hij moet dan wel bereid zijn om openlijk te benoemen wat hij ziet. Iedere partij aanspreken op hun positie en vragen wat ze denken te bereiken met hun voorgestelde acties. En bovenal Assad aanspreken op wat er is en wat er gebeurt. Het heeft geen zin om tegen hem te zeggen dat het niet mag wat hij doet. Je zult hem aan moeten spreken op wat hij wil en dat wat hij doet niet de weg daar naar toe is. Dat geldt ook voor alle andere partijen in Syrië en zij die er om heen dansen.

De emoties, de gehechtheid en de eigenwijsheid weerhouden Assad er wellicht van om dit in redelijkheid onder ogen te komen maar je kunt een ander altijd trachten te helpen om die stap te zetten. Niet door hem verder in de hoek te drijven maar door hem als mens aan te spreken en een mogelijke uitweg te bieden. Die uitweg rond de chemische wapens wordt nu geboden. De uitweg uit het conflict in Syrië nog niet. Wellicht kan Rusland hem asiel aanbieden? Dan is de burgeroorlog in Syrië nog niet over maar het zou een eerste stap kunnen zijn.

Hoe interessant het ook is om over na te denken en hoezeer ik ook kan denken dat mijn ideeën hout snijden, mijn stem is te zacht en mijn vingertje te klein. Het spel is aan de grote jongens, die vaak niet helder voor ogen hebben wat ze nu eigenlijk willen en allemaal op grond van hun eigen positie de situatie bekijken en hun positie innemen. Daardoor is het soms onbegrijpelijk en een mening onmogelijk.

Als ‘stille’ getuige blijf ik kijken en hopen dat er nog wat wijsheid en compassie in de wereld op popt waardoor de stoelendans af en toe stopt en men, al is het uit eigen belang, acties onderneemt die wel de potentie hebben dat ze leiden tot minder geweld. Zodat de ruim vijf miljoen Syriërs die binnen en buiten hun land op de vlucht zijn weer naar huis kunnen.