Ik kon me niet onttrekken aan enig ‘lekker puh’-gevoel toen ik las dat Obama erg teleurgesteld was dat Rusland tijdelijk asiel heeft verleent aan Edward Snowden. Wanneer je alles opoffert om de wereld te laten zien hoezeer de geheime diensten ons bespioneren hoor je m.i. ook niet gestraft te worden en horen de Verenigde Staten alleen maar te zeggen “ja, dat doen wij” en het vervolgens maar te slikken dat ze betrapt zijn. Willen ze echter voorkomen dat het vaker gebeurt dan moeten ze echter wel wat doen.

Het heeft ook wel iets cynisch dat uitgerekend een land waar het niet altijd even goed gesteld is met de vrijheid van meningsuiting iemand, die zijn mond open doet over misstanden in de VS, in bescherming neemt. Het proces tegen Bradley Manning laat zien wat Snowden te wachten staat. Manning is weliswaar onschuldig verklaard aan landverraad, er hangt hem, op grond van een oude spionagewet, nog steeds een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd. Omdat hij aan de wereld heeft laten zien wat de Verenigde Staten niet wil dat de wereld weet. Dat iemand daar voor gestraft wordt is juridisch wel verantwoord maar of het ook ethisch verantwoord is vraag ik me af. Snowden deed op 13 juli jl. zelf al een beroep op de burgerplicht om tegen de wet in te gaan wanneer een overheid misstanden begaat.

Actievoerders pleiten voor de vrijlating van Bradley Manning (Foto: Bradley Manning Support Network)

Voor het gevoel van rechtvaardigheid is het minder relevant of de gegevens geheim waren dan de inhoud van de gegevens. Er wordt niets gedaan met de feiten die Manning in de openbaarheid gebracht heeft en wat protesten in Duitsland en een morrende politicus daar gelaten, reageert de wereld niet werkelijk geschokt door wat Snowden onthult heeft. Misschien komt mijn ‘lekker puh’-gevoel daardoor. Je kijkt erna, je kunt er niks aan doen, berust er dan maar in en je verheugt je wanneer ‘Big Brother’ voor even het nakijken heeft, ook al komt dat door de hulp van een andere ‘Big Brother’. ‘Big Brother’ komt met alles weg en het is fijn wanneer ‘little brother’ gevrijwaard blijft van straf. De discussie gaat sowieso meer over de vraag of ‘little brother’ had mogen doen wat hij deed dan over de daden van ‘Big Brother’.

Een hele andere rechtszaak die deze week in de Verenigde Staten begon is die tegen Ariel Castro die drie vrouwen 10 jaar lang in zijn huis gevangen hield. Eén van de vrouwen sprak in de rechtszaal de hoop uit dat hij levenslang zou krijgen. “De doodstraf zou te gemakkelijk zijn”. Dat is het ook. De tijd die je moet wachten tot het vonnis voltrokken wordt is natuurlijk niet aangenaam, maar eenmaal voltrokken ben je klaar. De rest van je leven geconfronteerd worden met de gevolgen van je daden doet niet alleen meer recht aan de behoefte aan genoegdoening, het biedt de dader ook de mogelijkheid om de consequenties te dragen en zich met zichzelf uiteen te zetten.

Het past dan ook veel beter bij het boeddhistische perspectief van compassie. In tegenstelling tot de christelijke opvatting van compassie, dat meer een soort barmhartigheid is die gepaard gaat met vergeving, staat de boeddhistische compassie los van vergeving. Het is een onderkennen dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en we door ‘onwetendheid’ dezelfde fouten zouden kunnen maken (met alle gevolgen van dien). Noch de doodstraf, noch vergeving helpt de ander. Je kunt de ander alleen helpen met inzicht. Zelf zei Castro dat hij schuldig is maar geen monster, “ik ben ziek”. De kans bestaat dat dit alleen een juridische tactiek is maar voor hem zou het een mooi begin zijn als hij het zou menen.

De vrouw zei dat ze hem kon vergeven. Voor haar heeft die vergeving wel zin. Je gunt het immers een slachtoffer, die tien jaar van haar leven opgesloten heeft gezeten, niet dat ze erna de rest van haar leven ook nog met wrok rond moet lopen. Hoe zeer er ook een tegenstrijdigheid lijkt te zitten in haar vergeving en haar hoop dat hij zijn leven lang nog met de consequenties geconfronteerd zal worden, welbeschouwd is dat slechts schijn. De vergeving betreft namelijk je eigen gemoedsrust en hoeft niet te betekenen dat de ander gevrijwaard wordt van de consequenties. Zijn gemoedsrust is zijn eigen verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid die je hem niet mag ontnemen met een doodstraf.