Het is volop crisistijd. Klimaatcrisis, coronacrisis, migratiecrisis, kabinetscrisis. Het normale gebeuren is verstoord. Er moet iets gebeuren, maar wat? In mijn nood hijs ik de VVV-vlag, met de driekleur Vrijheid – Verbondenheid – Verantwoordelijkheid. Blauw – Rood – Groen.
Maar helpt dat? Niet echt, want elk van de drie begrippen leent zich voor heel tegenstrijdige invullingen. Wat zijn mensen toch onvermoeibare betekenisgevers!
Kijk maar naar ideologieën. Elk komt met een eigen inkleuring van de VVV-vlag. Het liberalisme benadrukt de vrijheid, het socialisme de verbondenheid. Ze denken daardoor zeer verschillend over verantwoordelijkheid. Of neem globalisme en nationalisme. Ook zij gebruiken de termen van de driekleur, maar hangen er uiteenlopende betekenissen aan.
Om maar te zwijgen van de driekleur van de CEO van een multinational. Shell neemt de vrijheid om de dividendbelasting in ons land te ontvluchten, de verbondenheid met de Nederlandse samenleving af te schaffen, en dat besluit te omkleden met een verhaal over verantwoordelijkheid voor het milieu.
De VVV-vlag waait ook boven het terrein van de levensbeschouwing. Elke stroming, al dan niet religieus, biedt een eigen invulling aan de individuele keuzevrijheid, met in het kielzog het aanvaarden van een specifieke vorm van verbondenheid en een beredeneerd recept voor de verantwoordelijkheid. Zoek de duizend verschillen.
Het leek zo mooi. Sinds de Franse revolutie zit de vrijheid – met gelijkheid en broederschap – ingebakken in onze cultuur. Maar het vrije individu is intussen wel de maat geworden van alle dingen. Vrijheid verdringt verbondenheid en verantwoordelijkheid.
Past de VVV-vlag niet meer bij onze tijd? Dient het ding nergens meer toe? Moet ik de VVV-vlag maar weer strijken?
Nee, vooral laten wapperen, want juist de veelheid aan invullingen dwingt ons na te denken over onze kernwaarden. Die worden al zichtbaar als de drie termen gecombineerd blijven en gelijkwaardig.
Huiswerk: probeer de driekleur uit voor één van de vier bovengenoemde crisissen.
