Het nieuws werd deze week gedomineerd door de inwijding van Willem-Alexander tot nieuwe koning der Nederlanden. Vanuit boeddhistisch perspectief een zeer interessant fenomeen. Het is een conceptuele werkelijkheid in optima forma. Een koning is geen natuurlijke soort maar bestaat alleen als ‘idee’ in de gemeenschap die het concept ‘koning’ kent. Een mus ziet geen koning en iemand uit de rimboe ziet ook geen koning wanneer Willem-Alexander voorbij komt. Wij vieren echter feest omdat we een nieuwe koning hebben.
Toch is niet iedereen er even blij mee, om verschillende redenen. Redenen die hun geldigheid verlenen aan vooronderstellingen die uitwisselbaar zijn met andere. Of het duur is, is een kwestie van perspectief (zo kost het feest b.v. twee euro per Nederlander, daar koop je nog geen ijsje voor) en een president is een ander soort staatshoofd, niet per se beter of slechter. Je kunt je ook afvragen of je wel wilt dat een dergelijke functie erfelijk is. Onze democratie met een koning als staatshoofd werkt echter goed en is door de eeuwen heen steeds democratischer geworden. De belangrijkste vraag lijkt mij: waarom zou je iets dat goed functioneert veranderen? Omdat een ander ‘idee’ beter zou zijn?
Het veroorzaakt ook alleen ‘lijden’ bij de 20% die liever een republiek hebben. Dat lijden wordt echter niet veroorzaakt door het handelen van de koning maar door de overtuiging dat andere omstandigheden beter zijn. Lijden begint met verzet ergens tegen, net zo goed als dat vreugde begint met het omarmen ergens van. De meest fortuinlijke in deze is degene die feest viert zonder gehecht te zijn aan het feest of de reden voor het feest.
Het is ook maar waar je je mee identificeert. Ben je een onderdaan van de koning of juist niet? Of ben je een onderdaan maar wil je dat eigenlijk niet zijn? Of hou je je daar helemaal niet mee bezig? ‘Onderdaan’ is ook maar een ‘idee’.
In dit geval gaat het om problemen die zich makkelijk laten bagatelliseren. Dat is anders waar het leidt tot geweld. Identificatie, de behoefte om de eigen identiteit te beschermen en het polariseren van ik versus de ander kan overal escaleren. Zelfs waar je het in eerste instantie misschien niet verwacht zoals bij boeddhisten in Birma en op Sri Lanka. Toch is ook boeddhistische geweld niet nieuw. Zelfs boeddhisten onderling zijn elkaar in de haren (en erger) gevlogen over de vraag of een tekst wel echt een sutra is en over hoe je iets moet doen of interpreteren. Een houding als ‘wat jij verkondigt is niet het ware boeddhisme’, kan de opmaat zijn tot een heftig conflict waar het raakt aan de behoefte de eigen identiteit te beschermen.
De moslim als ‘de ander’ kennen wij hier ook en heeft voor ons eveneens een lange geschiedenis. De recente geschiedenis maakt het ook lastig om de Islam te zien als religie van respect, liefde en barmhartigheid (die het wel is). Probeer maar eens aan de Islam te denken zonder enige gedachte aan geweld. De Moslim is een makkelijke ‘andere’. Een zondebok waar alle gevoelens van ongenoegen en ongemak op uitgevierd kunnen worden. Wij verwarren ons eigen gevoel van ongenoegen nog al makkelijk met de omstandigheden of de ander waar we ons vervolgens op uitleven.
Strijd en oorlog kennen uiteindelijk geen winnaar maar alleen verliezers. Vandaag herdenken we de slachtoffers van de tweede wereld oorlog. Nadat vorig jaar het comité 4 en 5 mei een poging waagde om een voormalig SS-er ook te herdenken slaan ze nu door naar de andere kant, we mogen dit jaar geen Duitsers herdenken. Alle Duitsers zijn weer gewoon dader. Misschien komen ze volgend jaar bij de middenweg in het besef dat er ook Duitse slachtoffers te betreuren zijn, zoals jongens en vaders die naar het front moesten of mensen die omkwamen door de bombardementen op Duitse steden.
Nico Schoen zegt
Een paar actuele thema’s op een mooie manier gecombineerd. De laatste zin is een prachtige afsluitende wens!
Ik ben werkelijk erg blij met jouw(wekelijks?)commentaar op het nieuws!
Tom zegt
Op 4 mei herdenken we de slachtoffers, op 5 mei vieren we de vrijheid. Welke vrijheid?, denk ik dan. Welke vrijheid, niet de vrijheid in Nederland. Die is er namelijk niet…. Als het comité 4&5 mei niet kan zelf kan beslissen dat het moment van inkeer en vergiffenis voor hen is aangebroken en zo de tijd rijp is om ook Duitse slachtoffers te herdenken, is er in Nederland geen vrijheid. Het comité mag niet zijn eigen keuzes maken en zo bepaalt een kleine groep voor heel het land hoe en wie er herdacht moet worden. Zo lang dat gebeurt zijn we gevangenen van de herinneringen van anderen en worden wij beperkt in het vrije denken. Vrijheid in Nederland? Dat is slechts een idee……..
Anne zegt
Het is erger. We herdenken niet eens alle slachtoffers. Lees deze tekst maar http://www.4en5mei.nl/4_en_5_mei/nationale_herdenking/toelichting_memorandum. Als je die leest zie je dat we geen bevrijders herdenken want die zijn geen Nederlanders. We herdenken ook al die gevluchte joden niet die uit Duitsland bij ons veiligheid kwamen zoeken. Anne kwam uit zo een familie.
Die bevrijders komen wel opdraven voor onze herdenking. Toen ik deze tekst gisteren onder ogen kreeg schrok ik. Zouden die mensen weten dat ze na ons bevrijd te hebben nu moeten opdraven voor onze doden maar dat wij nalaten hun offer te herdenken?
En wat met de bevrijders die buiten ons land vielen. Is het offer van een jonge man op Normandië niet ook deel van onze bevrijding geweest. Of het offer van de vele jonge Russische mannen.
Vijftig miljoen doden vielen er in die oorlog. Nationalistisch alleen een handje vol Hollanders herdenken doet geen recht aan die verschrikking.
Tom zegt
Helemaal met je eens Anne. En je ziet dus dat een poging om ook anderen dan de Nederlandse slachtoffers te herdenken meteen de kop in wordt gedrukt door mensen die koste wat het kost op nummer 1 willen blijven staan als slachtoffers en niet verder kunnen of willen kijken dan hun neus lang is.
Alleen als je vanuit je hart kunt vergeven, begint het echte herstel….
Anne zegt
Ik ben echt heel erg ontdaan over deze hele zaak. Vertoon van nationalisme van het meest onsmakelijke soort.
Dit gaat niet om op nummer 1 staan als slachtoffers. Dat is een claim die men vaak richt aan de joodse gemeenschap. Maar een groot deel van de doden van die gemeenschap herdenken we ook niet. Veel van die doden waren namelijk stateloze Duitse vluchtelingen en wij herdenken alleen Nederlanders.
Sjoerd Windemuller zegt
Ik vind dat je een mooi genuanceerd stuk hebt geschreven.