‘De Nieuwe Gids voor de niet-bestaande Vogels van Europa’. Van zo’n speelse boektitel ga ik spontaan grinniken. Vooral ook die beperking tot Europa. De kunstenaar O.C. Hooymeijer tekende en beschreef die vogels. Volgens hem komen ze ‘s nachts rond drie uur bij hem binnen vliegen. Hij voorzag hen van fraaie namen, zoals zwartkopzeeduif en ketelaar.
Dat mensen van alles kunnen bedenken is een enerverende eigenschap. Deze gave leidt weliswaar nogal eens tot desastreuze gevolgen, maar het kan ook heel plezierig uitpakken. Fictie is een aangenaam neveneffect van het menselijke vermogen het onmogelijke te denken. We houden er bijvoorbeeld schitterende romans en indringende films aan over. En niet-bestaande vogels.
Onvermijdelijk rijst dan de vraag of religie misschien ook in deze categorie valt. Komen goden, geesten en andere heilige personages ook rond drie uur ‘s nachts binnen vliegen? En zijn die van Europa dan weer heel anders dan die van Azië of Latijns-Amerika? Wat voor namen zijn voor hen bedacht?
Voor sommigen zal dit klinken als blasfemie. Religie valt niet onder het kopje mensenwerk. Het heilige openbaart zich.
Anderen zullen vooral de overeenkomsten zien tussen de vreemde vogels van Hooymeijer en die van allerlei vormen van religie. Voor hen is alle religie per definitie fictie.
Maar misschien moeten we ons onttrekken aan de dwangmatige beperking tot deze twee alternatieven. Die wordt ons aan de ene kant opgedrongen door gelovigen die hun sacrale waarheid met een hoofdletter schrijven, en anderzijds door geheide atheïsten die op even uitsluitende wijze de werkelijkheid beperken tot de materie. Beide opties leveren een gure werkelijkheid op waarin mensen miskennen dat fictie onmisbaar is om de eigen werkelijkheid te maken, te kennen, en leefbaar te houden.
Ga de dosis fictie maar eens na in het geluksgevoel van partners, consumenten, en zelfs wetenschappers.
Fictie en werkelijkheid vormen een gelukkig koppel. Daar valt ook de betekenisgeving onder waarbij het heilige op eigen gezag van buiten komt binnenvliegen. Er moet vooral niet denigrerend over gedaan worden, want atheïsme is evengoed slechts een van de binnenvliegende bedenksels. In alle gevallen moet af en toe geknipoogd worden: kijk, ik speel met betekenissen!
Werkelijk, fictie is ook werkelijkheid. En werkelijkheid bevat een fikse dosis fictie.
Zeshin zegt
Volgens het boeddhisme komt alles voort uit geest, alles is bedacht. Ook de voor ons vaststaande werkelijkheid die we realiteit noemen.
Albert Zomers zegt
Dat doet me denken aan het verhaal van een jonge zenmonnik die een vies karweitje niet uit wilde voeren. Hij beriep zich op het feit dat het allemaal niets uitmaakte omdat alles toch maar fictie en samsara was. Daarop liep de abt van het klooster naar de jonge monnik en kneep hem hard in zijn neus. Deze schreeuwde het uit van van de pijn waarop de abt vroeg: “en wat is dit dan”?
Piet Nusteleijn zegt
De Eifeltoren is bedacht. De Vaalserberg niet. Het boeddhisme is bedacht. De werkelijkheid is niet bedacht.
Alles is ook niet bedacht. Dus is de werkelijkheid niet bedacht, bedenk ik zo…
kees moerbeek zegt
De Eifeltoren is werkelijk, net als de Vaalserberg. Het ontwerp van de toren is verzonnen. De berg is ontstaan door geologische processen. Sommigen beweren dat een opperwezen het geschapen heeft.
Hoe wij tegen de toren en berg de aankijken, heeft met van alles en nog wat te maken. Met hoe onze zintuigen en hersenen werken en met onze opvoeding, onze (levens)ervaring en wat al niet meer.
Er is de werkelijkheid en hoe wij deze zien/ervaren. De scheiding tussen beide is niet altijd duidelijk. Onder andere de wetenschap is hiermee bezig. ook religies hebben een mening over wat de werkelijkheid is.
Piet, je kunt proefondervindelijk testen of de Eifeltoren en de Vaalserberg echt zijn. Tenzij je een arend bent kan ik het je aanraden :-) https://www.youtube.com/watch?v=OnlTrq6wLf0