Wanneer hersendode mensen op de operatietafel liggen om geopereerd te worden, gebeurt het in 75% van de gevallen dat ze spontane defensieve reacties maken met hun armen en benen. Sommigen slaan hun armen voor hun borst in een beschermend gebaar, anderen gaan zelfs een beetje staan. Het komt ook voor dat ze helemaal rechtop gaan zitten, hun verzorger stevig vastpakken of zelfs om zich heen slaan en gorgelende geluiden maken. Ook de bloeddruk en hartslag gaan omhoog. Volgens de aanwezige operatieassistenten is het elke keer weer eng: het went nooit! Er zijn zelfs voorbeelden van operatieassistenten die zo bang zijn dat ze hun beroep hebben opgegeven.
De defensieve bewegingen van donoren die op het punt staan geopereerd te worden, worden “Lazarus-Reflex” genoemd.
Ook de Lazarusreflexen zijn een teken dat de hersendode niet dood is: Welke dode is in staat om op te staan en de operatieassistent te omringen? Artsen zeggen over deze gebaren en bewegingen dat het onwillekeurige spierreflexen zijn: spinale reflexen die door het ruggenmerg worden geactiveerd. Ze suggereren dat dit antwoord alle vragen beantwoordt die je over dit fenomeen kunt stellen. Dat is echter niet het geval. Deze rechtvaardiging alleen al zou ons aan het denken moeten zetten; want zulke onwillekeurige spierreflexen zijn waarschijnlijk alleen mogelijk bij iemand die leeft, en niet bij iemand die dood is. Heb je ooit een dode gezien die plotseling rechtop ging zitten?
Een jonge anesthesist was voor het eerst aanwezig bij een operatie waarbij organen werden verwijderd. Aan het begin van de operatie gaf zijn baas, een anesthesist, hem de instructies om te beginnen met het toedienen van de verdoving. De jonge anesthesist reageerde verbaasd: “Dat is toch niet nodig, hij is toch dood?” Gaan we dan geen narcose toedienen aan iemand die dood is? “Haar gezicht veranderde in een bijna venijnig gezicht en ze wierp hem een enkele zin toe: “Hoe weet je dat zo zeker?” “Toen was de jonge anesthesist stomverbaasd.
In deze context stelt Ger Lodewick de maar al te begrijpelijke vraag: “Moeten we de Lazarusreflexen misschien beschouwen als de laatste inspanning van een persoon die zich bewust is van wat er met hem zal gebeuren?”
Over het toedienen van anesthesie bij het verwijderen van organen wordt anders gedacht. In de richtlijnen van de Duitse Stichting voor Orgaantransplantatie (DSO) – de stichting die orgaandonatie in Duitsland regelt – staat dat verdoving niet nodig is om het bewustzijn van de orgaandonor uit te sluiten en pijnreacties te voorkomen. Met het oog op de Lazarus-Reflex is het echter nog steeds redelijk om de orgaandonor te kalmeren met geschikte middelen (zoals opiaten) of te ontspannen (,,relax” staat in de Duitse tekst). Je vraagt jezelf af: Hoe kun je ontspannen en een dode tot rust brengen?
Ook-zo staat het in de Duitse tekst- is het logisch. met deze opiaten om een verhoging van de bloeddruk en hartslag te voorkomen. Wie dit leest, kan alleen maar tot de conclusie komen dat dit over een levend persoon gaat en niet over een dode – toch?
-Welke dode heeft verdoving nodig?
-Welke dode kan de bloeddruk doen stijgen?
– Welke dode doet de defensieve reactie?
Het is dus niet juist om te beweren dat iemand dood is als zijn hersenen niet meer werken – die persoon heeft nog steeds een (hoger) bewustzijn. Bijgevolg kunnen we niet beweren dat iemand dood is als zijn hersenen niet meer werken.
Daarom zijn steeds meer mensen ervan overtuigd dat het moment waarop hersendood wordt vastgesteld niet het moment van overlijden is, maar een moment of fase in het stervensproces.
De meeste artsen zijn het erover eens dat het moment waarop de hersendood wordt vastgesteld, het stervensproces onomkeerbaar is geworden. Maar hersendood is niet dood! Hersendood markeert een specifiek moment in het stervensproces. Daarom kunnen we zeggen dat de hersendode nog steeds leeft.
Als de nieren niet meer werken, laten we dan niet zeggen dat de persoon in kwestie “nierdood” is, maar laten we hem dialyseren! Als onze hersenen niet meer werken, zijn ze ziek – net als de nieren – maar niet dood! Daarom is het ook mogelijk dat mensen die omschreven worden als “hersendood” weer wakker worden en bij zinnen komen.
Er zijn steeds meer artsen die de mogelijkheid toegeven dat een hersendode nog steeds iets kan voelen, pijn kan voelen en mogelijk zelfs kan horen wat er gezegd wordt. Zelfs een vooraanstaande arts van de DSO stelt: “Het is inderdaad onmogelijk om te bewijzen dat iemand die hersendood is verklaard echt geen waarnemingsvermogen meer heeft – daarom weten we ook niet of hij pijn kan voelen of niet.” Maar als we niet zeker weten dat een hersendode geen pijn voelt – noch bij tests, noch bij het verwijderen van organen zelf – waarom blijven we dat dan doen?
Het zou natuurlijk veel beter zijn om helemaal te stoppen met het ‘afslachten’ van orgaandonoren, die midden in hun stervensfase zitten, en hen hun persoonlijke dood toe te staan.
Hoe komt het dat we tegenwoordig zo oppervlakkig omgaan met de dood van een maand?
… we zijn niet meer in staat om te zien en/of te ervaren dat het hele stervensproces zin heeft! En inderdaad elk onderdeel van dit proces: Alle ervaringen zijn nodig om tot een goede overgang te komen.
Ons stervensproces is een geboorteproces. Dit is waar hij voor vecht. om zich te ontdoen van de oude aardse wereld om vrij de nieuwe wereld binnen te gaan.
Er is nu genoeg bewijs dat ons doet vermoeden dat we in het stervensproces ingrijpen in een heilige gebeurtenis, waarvan we eigenlijk nog geen echt begrip hebben. Maar juist daarom zal onze interventie grote gevolgen hebben voor de donor, en veel diepgaander dan we ons bewust zijn – gevolgen die niet alleen in het leven na de dood in de geestelijke wereld, maar ook in het volgende leven gevoeld zullen worden.
(Hans Stolp – bewustwording van orgaandonatie en -overdracht? )
Klik hier voor een video: https://www.facebook.com/share/v/zkFyr6TC5n6HbYJT/
Siebe zegt
Interessant artikel, bedankt. Ook wel verontrustend (voor mij dan).
In MN43 wordt een dode gekenmerkt als iemand:
– bij wie lichamelijke, verbale en mentale sankhara’s zijn beëindigd en bedaard,
(sankhara wordt verschillend vertaald. Van activiteiten tot processen, van formaties tot fabricaties. van construerende activiteiten tot dat wat vormt)
– en wiens vitaliteit verdwenen is diens warmte weggetrokken is en bewustzijn is beeindigd
– en diens vermogens (indryia) zijn beeindigd. Dat laatste verwijst denk ik naar de zintuiglijke vermogens?
In geen enkele meditatieve of verstilde staat is dit alles het geval. In sannavedayitanirodha eindigen ook de fysieke, verbale en mentale sankhara’s maar niet vitaliteit en warmte en de vermogens zijn uitzonderlijk helder (wat dat ook moge betekenen).
Zijn de bewegingen bij het lazarus effect een aanwijzingen dat er nog sprake is van sankhara’s? Hoe dan ook kun je wel zeggen… denk ik… dat zolang iemand nog warm is, er geen sprake kan zijn van intreden van de dood volgens deze maatstaven in MN43.