Verkiezingen 2017 – Het roofkapitalisme wordt op zijn plek gezet

Wat gaat het worden op 15 maart dit jaar bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer? Zelf zweef ik qua voorkeur tussen gematigd progressief en gematigd conservatief. Om de lezers niet helemaal in verwarring te brengen breek ik vandaag een lans voor GroenLinks en morgen voor de VVD. Over Middenweg gesproken.

Als ik mij baseer op mijn eerdere tweedelig betoog in deze krant moet ik zeggen: ik weet het niet, ik zweef. Het past dus om twee betogen te plaatsen waarom ik op deze partijen, die zeker niet uitgesloten zijn als toekomstig coalitiepartners, zou kunnen stemmen.

Een eerste herkenbaar punt is voor mij het klimaatbeleid. GL gaat hierin beduidend verder dan de meeste andere politieke partijen, met o.a. ‘groene groei binnen duurzame grenzen’. Dus de nadruk ligt op wat ik in mijn column noemde ‘de overheid moet ter bescherming van ons burgers een aantal kwaliteitseisen stellen (…) zoals beperking van vervuiling. Het te ver doorgeschoten roofkapitalisme dat wereldwijd groeiende is wordt nadrukkelijk afgewezen, en op zijn plek gezet door een visionair alternatief voor een betere wereld te bieden. Ook met de financiële sector wordt nadrukkelijk afgerekend op wat zij bijdraagt aan de maatschappij in bredere zin, o.a. door groen investeringsbeleid. De aandeelhouder wordt niet genegeerd maar heeft niet de onbeperkte zeggenschap die economen ter rechter zijde graag willen. Dit gaat allemaal om begrippen als compassie en tevredenheid (samtushti) die Boeddha propageerde. Vanuit deze laatste komt de regel: ‘Werk naar vermogen maar gebruik alleen wat nodig is’. Voor het basisinkomen propageert GL mijns inziens terecht slechts experimenten; ik zie het nog niet gebeuren, zie het statement in mijn eerder geplaatste column ‘dus geen niet zelfgespaarde beloning voor “creatieve pauzes” of zo waardoor anderen extra hard moeten werken, en geen onzinnige straf voor hard werken zoals het basisinkomen.

De algemene richting van deze partij is: ‘We marchanderen niet met mensenrechten’, en dat kan de Boeddha alleen maar met GL eens zijn. Afgeleid van een andere hoofdrichting dat het tijd is om te kiezen voor één samenleving, een samenleving die mensen verbindt in plaats van splijt. Compassie is er juist voor wie vervolgd wordt in eigen land, en een heenkomen ver van huis zoekt. Ook in de gedwongen snelle integratie van immigranten-met-kans-op-mogen-blijven zie ik veel goeds in, inclusief het principe dat de overheid dit betaalt en regelt in plaats van het huidige halfzachte ‘geprivatiseerde’ model met allerlei met-linkerhand-nemen en met-rechterhand-weer-subsidiëren door de overheid.

Ik mis wel enige nuance bij GL waar het gaat om het opvangen van vluchtelingen in de eigen regio in plaats van in Nederland en de behandeling van vluchtelingen die niet aan hun terugkeer- lees uitzetting mee willen werken. Want die tweede groep hoort hier m.i. niet thuis. Omdat hen daar in dat thuisland niet zozeer extreme onveiligheid of oorlogen of onderdrukking zou wachten, maar het ‘gewoon’ een derdewereldland met bijbehorend niveau van armoede, raciale en religieuze intolerantie (niet: expliciete vervolging) en corruptive is.

Wat mij aantrekt in GL is dat daar positiever wordt gedacht dan bij partijen ter rechter zijde over het aangaan van fair trade waardoor mensen in arme landen zich ter plekke economisch en maatschappelijk kunnen ontwikkelen. Ontwikkelingssamenwerking gaat over het belang van mensen in ontwikkelingslanden, niet om het economisch belang van het Nederlands bedrijfsleven.” Ook het verbieden van ecocide, veelal gedreven door winstbejag van niet-lokale bedrijven, is precies het rentmeesterschap dat de Boeddha (en sommige andere religies) voor ogen had.

Het is slechts een steekproef uit het GL-programma, er zou op heel wat meer terreinen wat op te merken zijn. Doch daarvoor ontbreekt de ruimte. Op de achterliggende principes van het programma kan ik vanuit geëngageerd boeddhisme en ethiek vrijwel niets negatiefs aanmerken. Zoals qua natuurbeleid, in dit geval afgeleid van klimaatbeleid, is GL erg diervriendelijk. Of die voornemens ook realiteit worden, daarover heb ik wel wat twijfels. Maar dat hoort nu eenmaal bij een zwevende kiezer.