Mettavihari – Tempel Waalwijk gaat met misbruikslachtoffers in gesprek

Het bestuur van de Thaise tempel Wat Buddharama in Waalwijk gaat op korte termijn een bijeenkomst organiseren met slachtoffers van seksueel misbruik door de in 2007 overleden vipassanaleraar Mettavihari . Deze leraar was zeven jaar aan deze tempel verbonden voor hij er in 1981 wegens wangedrag –waarvoor hij een officiële waarschuwing kreeg- uit werd verwijderd.

De bijeenkomst met de slachtoffers vindt op neutraal terrein plaats. Boeddhistisch leraar Frank Uyttebroeck van de Nederlandse boeddhistische sangha Tegen de stroom in bemiddelt en adviseert tussen de tempel en de slachtoffers.

Uyttebroeck zei eind mei in de berichtgeving van de NOS over het misbruik dat hij op de hoogte was van vijf nieuwe gevallen van misbruik-  door vijf leraren in de afgelopen vijf jaar. Twee van de slachtoffers waren volgens hem zo getraumatiseerd dat hij ze doorverwees naar het medisch circuit. De NOS bracht deze beschuldiging naar buiten maar kon ze niet controleren op juistheid omdat Uyttebroeck de slachtoffers geheimhouding had beloofd. Desgevraagd zegt de NOS bij monde van redacteur Bas de Vries vanmorgen in een reactie.

‘Aan onze publicaties over het seksueel misbruik in boeddhistische kring is uitgebreid onderzoek vooraf gegaan dat is begonnen in februari. In het kader van dat onderzoek hebben wij contact gehad met veel bronnen. Frank Uyttebroeck is een van hen. Uit het feit dat wij hem opvoeren in onze publicaties, kunt u opmaken dat wij zijn verhaal als voldoende geloofwaardig beschouwen. De uitspraak van Uyttebroeck waaraan u refereert is specifiek aan hem toegeschreven.’

Geestelijk verzorger

Uyttebroeck profileert zich als persoonlijk raadgever en geestelijk verzorger. Op zijn site: ‘Als stervensbegeleider verzorg en begeleid ik mensen in de laatste fase van hun leven. En als boeddhistisch leraar leid ik de Nederlandse boeddhistische groep Tegen de Stroom In. Verder leid ik meditatiedagen en retraites, en geef ik workshops en lezingen in Europa en in de Verenigde Staten.’ Uyttebroeck vloog de laatste jaren enkele malen per jaar naar de Verenigde Staten om daar bij zijn guiding teachers Noah Levine en Vinny Ferraro van de Against the Stream Buddhist Meditation Society in Los Angeles en San Fransisco onderricht te volgen. Dit jaar werd of wordt hij bevoegd leraar in die traditie.

Het Boeddhistisch Dagblad sprak gisteren met voorzitter Toine van Beek van het tempelbestuur in Waalwijk over de bijeenkomst en de opvang van slachtoffers. En over de gevolgen voor de monniken in de Wat na het in de openbaarheid brengen van het seksueel misbruik.

Waar en wanneer vindt de bijeenkomst plaats?

Van Beek: ‘Waarschijnlijk binnen een paar weken en niet in de tempel. Mogelijk in een hotel, dus op neutraal terrein. Vanuit de Buddharama tempel is er contact geweest met Frank Uyttebroeck en die zal de slachtoffers in eerste instantie opvangen. Hij wordt door ons gezien als een vertrouwenspersoon, een tussenpersoon van de tempel en slachtoffers, maar wordt niet ingezet als hulpverlener. Daarvoor zoeken we anderen aan, deskundigen op het gebied van traumaverwerking,  zoals de GGD.’

Waarom is gekozen voor deze opzet en worden niet gelijk deskundigen ingezet of meerdere ervaren boeddhistische leraren  voor de eerste opvang? De zaak is daar toch zwaar en ernstig genoeg voor.

Van Beek: ‘Uyttebroeck heeft zichzelf bij ons gemeld. Ik had hem in het Journaal gezien- toen het misbruik naar buiten werd gebracht, en vond hem redelijk stabiel. Ook een van de slachtoffers gaf aan wel met Uyttebroeck in contact te willen treden. Daarom is de keus op hem als boeddhistisch tussenpersoon gevallen. De meer professionele hulpverlening komt vanzelf. In eerste instantie hebben we een vertrouwenspersoon nodig. En daar lijkt Frank ons wel geschikt voor.’

Wat heeft zich in de tijd dat Mettavihari aan de Wat verbonden was in de tempel op het gebied van seksueel misbruik afgespeeld?

Van Beek: ‘Dat zijn we nu aan het uitzoeken. We weten ook niet exact hoeveel slachtoffers er zijn. Eenentwintig worden er genoemd, maar het kunnen er ook minder zijn, misschien zijn er overlappingen. Maar het kunnen er ook meer worden, we weten het gewoon niet. Zelf verwacht ik wel meer meldingen van slachtoffers. We weten dat na 1981, toen Mettavihari uit de tempel is gezet wegens zijn seksueel grensoverschrijdend gedrag, hij is doorgegaan met dat gedrag.

Van vipassanaleraar Aad Verboom-die in die tijd aan de Wat verbonden was, hoorde ik dat vipassanaleraar Henk Barendregt- die in die tijd in het bestuur van de Wat in Waalwijk zat, binnenkort –net als Verboom zelf- met een verklaring komt over die tijd en zijn functioneren. Wat kunnen we verwachten?

Van Beek: ‘Daar weet ik het fijne niet van. Ik ben op dit moment bezig om oud-bestuursleden te benaderen, maar dat verloopt moeizaam, iedereen steekt zijn kop in het zand.’

Strafrechtdeskundige prof. mr. Geert-Jan Knoops zei deze week tegen het Boeddhistisch Dagblad dat er mogelijk mogelijkheden zijn om het toenmalige bestuur van de tempel aansprakelijk te stellen wegens nalatigheid en gebrek aan zorg in de misbruikkwesties. Hoe kijkt u daar tegenaan?

Van Beek: ‘We weten niet precies wat er in die tijd in de tempel gebeurd is, dat hebben we nu van horen zeggen. Toen er meldingen kwamen van seksueel misbruik door Mettavihari en dat ook duidelijk werd, zijn er maatregelen genomen. Hij kreeg door de supervisor in Thailand een sanctie opgelegd in de categorie twee. Na een half jaar kon hij dan als monnik zijn werkzaamheden weer voort zetten. Het is een compleet raadsel dat Mettavihari zijn monnikschap niet is ontnomen. Hij heeft- voor zover dat klopt, zijn seksuele praktijken tot in de jaren negentig voort kunnen zetten. In hoeverre dat het bestuur van de tempel valt aan te rekenen moet blijken.

Mettavihari had veel invloed, werd door velen als een begaafd en begenadigd leraar gezien. Dan wil je van een zwarte kant van zo’n iemand helemaal niks weten.’

Hoe is het nu in de tempel, niet alleen de slachtoffers maar ook de huidige monniken hebben veel over zich heen gekregen.

Van Beek: ‘Het gaat goed. Tot dinsdag verbleven er vier monniken in de tempel, nu nog twee. Met name de hoofdmonnik stelt zich heel open op en vindt openheid en compassie met de slachtoffers voorop staan. De andere monnik is ook begaan met de slachtoffers maar werd angstig door wat er op hem afkwam, durfde de straat niet meer op. Bang voor nare reacties die gelukkig zijn uitgebleven. De mensen in Waalwijk geven de tempel niet de schuld van wat er gebeurd is, maar zien het als de daden van één man.

Monniken kunnen zelf veel doen aan hoe er in de tempel met ze wordt omgegaan. Wij hebben hier vrije, moderne monniken, die zich minder zeg maar goddelijk gedragen. Ze voeren naast de gesprekken over de dhamma ook luchthartige gesprekken over de alledaagse dingen in het leven. Er is spontaniteit en humor, er wordt veel gelachen. Ze plaatsen zich niet op een voetstuk en worden er ook niet op geplaatst. Het zijn gewone mensen.’

Is misbruik in boeddhistische kringen te voorkomen, wat kunnen de monniken zelf aan preventie doen?

Van Beek: ‘Niet helemaal maar we kunnen wel attent zijn op signalen. Die zie je vrij snel. Als men zich richt op één persoon, presentjes geeft of de leerling isoleert. In onze tempel zijn dag-en nacht mensen aanwezig die elkaars gedrag controleren, monniken houden elkaar in de gaten. En spreken elkaar aan op afwijkend gedrag. Mijn eigen kinderen slapen in de tempel, zo groot is mijn vertrouwen. Dat moet er blijven, we moeten geen gevangenissen van onze tempels maken.’

Hoe nu verder?

Van Beek: ‘Het belang van de slachtoffers staat voorop, zelfs al zou de tempel daar schade door lijden. Maar dat speelt op dit moment niet. Er is geen sprake van collectieve schuld en boete. Dit zijn uitwassen en is niet het boeddhisme.’

Lees meer over Frank Uyttebroeck