De Boeddha was een pragmatische humanist en het boeddhisme kan zijn maatschappelijke en beschavingsidealen het beste zeker stellen wanneer het zich beschermd weet onder de verlichte autocratie van een boeddhistische heerser. Gedachten bij het bezoek van de Dalai Lama aan president Obama.
De Volksrepubliek China is een land bomvol pluriformiteit en tegenstellingen. Ik ben er vaak geweest. Het is niet de totalitaire eenheidsworst die mensen zich er hier soms van voorstellen. Officieel spreekt iedereen in het land Chinees (Mandarijn). Maar als het ‘parlement’ bijeenkomt in de Grote Hal van het Volk, gelegen aan het Plein van de Hemelse Vrede, dan zijn er tolken nodig om te zorgen dat iedereen elkaar begrijpt.
Een land zo groot als China, met zulke verschillen in economische ontwikkeling tussen de regio’s, herbergt onder de paraplu van de communistische eenheidsstaat een baaierd aan koninkrijkjes die door lokale partijsecretarissen min of meer naar eigen inzicht worden gerund. Er zijn belangengroepen, politieke stromingen, staatsbedrijven en particuliere bedrijven, het Rode Leger, een bloeiende veiligheidsindustrie en wat dies meer zij, die ieder wat in de melk te brokkelen hebben en proberen het openbaar bestuur te beïnvloeden.
Economische groei
Als er iets is waar de partijtop van het land zich zorgen om maakt, dan is het de mogelijkheid dat China uiteenvalt. De legitimiteit van het partijbestuur berust onder meer op de vooruitgang, op een economische groei die én de nieuwe zelfbewuste burgers in de stedelijke gebieden tevreden stelt, én geleidelijk het lot verbetert van de mensen in achtergestelde provincies. De ene groep wil de best denkbaar medische behandeling naar internationale maatstaven in de ziekenhuizen van Beijing en Shanghai, en de andere groep wil een levensstandaard om een dokter te kunnen betalen en een rudimentair uitgerust medisch centrum in de buurt, in plaats van op een afstand van vier uur reizen.
En dan is er de onverzadigbare honger naar grondstoffen om de economische vooruitgang te voeden. Olie en metalen voor de industrie. Benzine voor hét statussymbool van de opkomende stedelijke elites, een eigen auto, en als je partner werkt, liefst twee. Het gaat er in dat opzicht precies zo aan toe zoals in de naoorlogse wederopbouw bij ons, toen deze uitmondde in het ‘Wirtschafswunder’ in Duitsland en de omringende landen: een autootje voor iedereen.
In dat China mag je trouwens best boeddhist zijn. Sterker nog, er zijn tientallen miljoenen mensen die in het China van 2014 in enigerlei vorm het boeddhisme aanhangen.
Je mag er bijvoorbeeld ook weer katholiek zijn tegenwoordig, al hebben Zijne Heiligheid de Paus en zijn Curie in Rome er grote problemen mee dat de Partij steeds vaker de Chinese bisschoppen benoemt. Katholiek in China is chinees-katholiek, niet rooms-katholiek, is de boodschap aan Vaticaanstad.
Collectief
Want de enige voorwaarde voor vrije religieuze belijdenis in China is dat je je onderwerpt aan het staatsgezag, lees: aan de (nominale) almacht van de Communistische Partij. In de oude cultuur én in de eigentijdse, officiële normen en waarden van het staatsgezag gaat het collectief immers voor het individu. We beluisteren in deze opvatting de eeuwenlange beschavende invloed van confucianisme, taoïsme en boeddhisme (waarin het individu immers niet bestaat), alsmede die van modernere stromingen, zoals het historisch materialisme, dat westerse wortels heeft en op gezag van Karl Marx en Friedrich Engels de arbeidersheilstaat op aarde preekt.
Dat China dus, met al zijn tegenstellingen, heeft zich in de jaren vijftig, in het voetspoor van de communistische machtsconsolidatie, ontfermd over het grondstoffenrijke Tibet, in de ogen van de veroveraars een regio van feodale overheersing en economische achterstand, geopolitiek en strategisch van een groot belang.
We kennen het verhaal. De jonge Dalai Lama en zijn gevolg vluchtten naar India en het Tibetaanse boeddhisme leeft sindsdien in de diaspora. Tibet wordt gelijkgeschakeld, ingelijfd, gemoderniseerd en ontsloten (voor China). Je kunt ook zeggen: het wordt etnisch gezuiverd en het verzet van boeddhistische kant wordt bruut vervolgd. De Chinese overheid begrijpt niets van verzet en autonomie op termen van de buitenwereld. Het is toch al een autonome regio, binnen de nieuwe grenzen die China heeft getrokken? Of je schikt je naar de Chinese heerschappij en je kunt je boeddhisme binnen die context belijden. Of je verzet je en je maakt je tot de schietschijf van de autoriteiten. Meer smaken zijn er niet.
Speelbal
En dan zie ik de Dalai Lama op een vrijdagochtend zitten bij president Obama. De felbegeerde foto wordt door de goed georganiseerde Tibetaanse PR-machine snel de wereld in gestuurd. Steun van Obama? Of de Dalai Lama als speelbal van twee imperialistische grootmachten, de Volksrepubliek China en de Verenigde Staten van Amerika, met elkaar verwikkeld in een taaie, gecompliceerde strijd om de economische en politieke wereldhegemonie?
Nee, Tibet is onderdeel van China, laat de Amerikaanse regering weten om de gemoederen bij de regering aan de andere kant enigszins tot bedaren te brengen. Wij steunen alleen de religieuze en culturele rechten van het Tibetaanse volk, zo licht president Obama zijn beweegredenen toe om de vreemde grootvorst in zijn gekleurde habijt in het Witte Huis te ontvangen. Het is machtspolitiek van de bovenste plank, verpakt in een mensenrechtenboodschap. De opponent in de touwen gedrukt houden, volgens goed internationaal diplomatiek gebruik. En de opponent maakt zich daar boos, erg boos, over.
Persoonlijk vind ik het diep triest aan welke onderdrukking de Tibetanen in China blootstaan. Maar ik heb aarzelingen over de Dalai Lama en zijn gevolg. Tibet was er onder eigen heerschappij aan toe zoals de pauselijke bezittingen vóór de eenwording van de Italiaanse republiek in de negentiende eeuw, misschien nog wel erger. Ik heb respect voor de Dalai Lama als boeddhist, maar ik verdenk hem van een gespleten tong, die met autonomie van Tibet ook bedoelt herstel van de verhoudingen van eertijds in zijn land. Of iemand die in dit opzicht balanceert op het slappe koord. Iemand ook die in het Westen de dialoog aangaat met de wetenschap en zijn volgelingen oproept kennis te nemen van inzichten hier, en ondertussen een ragfijn spel speelt met een aartsconservatieve achterban ‘thuis’, die zijn gezag maar zeer ten dele erkent en niets moet hebben van dat moderne gedoe.
De enige hoop van de Tibetaanse beweging is dat de Chinese Communistische Partij in haar eigen corruptie ten onder gaat en haar ijzeren greep op de macht verliest, zodat het land in stukken breekt en Tibet in zijn oude glorie kan herrijzen. Maar of dit realistisch is?
Humanist
Wat allemaal niet wegneemt dat het zin heeft druk te blijven uitoefenen op de Chinese autoriteiten om de mensenrechten in Tibet te respecteren. Hoe je het ook wendt of keert, actievoeren en stille diplomatie voor de mensenrechten blijven instrumenten van waarde in de internationale betrekkingen, omdat het een onderwerp op de agenda houdt. Maar is actievoeren niet des te geloofwaardiger naarmate je niet beticht kunt worden van een eigen politieke agenda? Waarom meldt, of all people, de premier van de Tibetaanse regering in ballingschap zich meteen in de publieke opinie om te zeggen hoe fijn de steun van de Amerikaanse president is voor Tibetanen in en buiten Tibet? (Zie het verslag in het Boeddhistisch Dagblad.)
Bijna een jaar geleden schreef ik het artikel ‘Een boeddhistische maatschappijvisie?’ Heeft het boeddhisme eigenlijk zo’n visie, vroeg ik me af. Het bleef oorverdovend stil totdat deze week een lezer mij aanraadde het boek The Buddha. The Social Revolutionary Potential of Buddhism (1973) te lezen, geschreven door de Britse professor Trevor Ling.
Ik word er niet vrolijker van. De Boeddha was een pragmatische humanist en het boeddhisme kan zijn maatschappelijke en beschavingsidealen het beste zeker stellen wanneer het zich beschermd weet onder de verlichte autocratie van een boeddhistische heerser, zegt Ling. Als rolmodel geldt Asoka, de boeddhistische keizer die in de derde eeuw voor Christus een groot deel van India onder zijn invloed wist te brengen. En ja, natuurlijk moest Asoka af en toe oppositionele krachten onderdrukken, wanneer die te jaloers werden op de macht van de boeddhisten. Dat was nodig om de sociale harmonie te bewaren.
Status quo
Het boeddhisme was inderdaad bedoeld als humanisme, zegt Ling, en niet als religie. Dat laatste is ervan gemaakt toen de devotionele krachten die in India rijkelijk aanwezig waren, met het opkomen van Mahayana vat kregen op het boeddhisme. Ling’s schematische, ideologisch enigszins vooringenomen voorstelling van zaken zou de toets der historische kritiek anno nu niet kunnen doorstaan. Al blijft de gedachte naklinken: boeddhisme is humanisme.
Is het echter in de geschiedenis niet vaak zo gegaan dat boeddhisten van vele verschillende stromingen de gunst probeerden te verwerven van de wereldlijke heersers? Is boeddhisme niet een religie die de status quo legitimeert en verder zijn eigen gang gaat, tot het persoonlijke heil van zijn volgelingen? Is het zo in de praktijk niet vaak gegaan?
Ik weet niet wat er ondertussen aan vormen van boeddhistische maatschappelijke zorg zijn ontstaan. Wij staan hier te ver af van de Aziatische samenlevingen om zonder nader onderzoek ter plaatse uitspraken te kunnen doen over theorie en praktijk van boeddhistisch-sociaal denken door de eeuwen heen, terwijl de invloed van christelijk-sociaal denken voor ons wel waarneembaar is. Dit vertekent mogelijk het perspectief.
De vraag die ik echter opwierp in mijn artikel uit maart vorig jaar, is welke maatschappijvisie het westerse boeddhisme in de tegenwoordige tijd al dan niet huldigt. In boeddhistisch Nederland zie ik niet veel meer dan een voorzichtige poging tot samenklontering in een zuiltje, met de BUN en de BOS. En wat fragmentarisch sociaal activisme. De vraag naar een maatschappijvisie is hiermee echter niet opgelost. Een mooi onderwerp voor een boeddhistisch congres?
En de Dalai Lama? Is dat de Asoka van de twintigste eeuw, een boeddhistische vorst met humanistische waarden die het goed voorheeft met zijn volk, maar die helaas verdreven is toen een wrede, naburige overheerser zijn territorium uitbreidde? Alweer: ik weet het niet. De Tibetaanse beweging zit naar mijn gevoel verstrikt in een gordiaanse knoop van belangen en verhaallijnen.
Hoe verhoudt het heilige geloof in het thuisland Tibet bij zoveel westerse activisten door de wereld heen zich eigenlijk tot de boeddhistische leer van de vergankelijkheid? Ik moet oppassen. Als je er maar iets kritisch over zegt, dan lok je algauw een koor van verontwaardigde boeddhistische stemmen uit dat je beschuldigt van gebrek aan kennis van zaken. Voordat je het weet, raak je zelf verstrikt in de verhaallijn van een onoplosbaar probleem. Ben ik even blij dat voor mij niet-weten ook een boeddhistische optie is.
–
Het genoemde boek van Trevor Ling kun je hier gratis als pdf-bestand downloaden
Joop Ha Hoek zegt
Eigenlijk is het geen vraag of de Dalai Lama een speelbal van en voor grootmachten is, hij is dat. En mogelijk maakt hem dat niks uit. De Verenigde Staten, Prins Charles, Italië, Duitsland en andere grote mogendheden waar hij door regeringsleiders en staatshoofden is ontvangen, hebben helemaal geen economisch of politiek belang om de Dalai Lama te ontvangen. Hij is zelfs geen staatshoofd, maar ‘slechts’ een religieus en charismatische leider, zonder land en levend in ballingschap. Het heeft er alle schijn van dat Obama de Dalai Lama heeft ontvangen om de Chinezen een hak te zetten en om het streven naar het navolgen van de mensenrechten in eigen land meer te benadrukken. Obama op de religieuze toer. In Tibet gebeuren vreselijke dingen, dat staat buiten kijf. De bezetting van het Dak van de Wereld heeft tot een grote uitstroom geleid van Tibetaanse vluchtelingen, onder wie de Dalai Lama. Die uitstroom kreeg als voordeel dat het Tibetaans boeddhisme zich over grote delen van de wereld verspreidde en voor velen tot heilzame situaties heeft geleid. De Tibetanen die niet konden of wilden vluchten bleven achter, met hun eigen sores, hoop en wanhoop. Aan de ene kant wordt Tibet in hoge mate gemoderniseerd en maakt het deel uit van de wereld anno nu. Dat lijkt ten koste te gaan van de eigen cultuur en identiteit. En van mensenlevens. Ik begrijp heel goed dat Tibetanen buiten Tibet zich inzetten voor een vrij Tibet. Op 10 maart wordt de grote volksopstand weer herdacht. De vraag is hoe je een vrij Tibet ziet. Onafhankelijk? De Dalai Lama weet ook dat dat een utopie is en kiest voor onafhankelijkheid in gebondenheid. Wat dat betreft heeft hij geen verborgen agenda. Wij in Nederland hebben ook een bevolkingsgroep in ons midden die zegt te streven naar een onafhankelijk thuisland: de Molukkers, die afgeserveerd door de toenmalige Nederlandse overheid, herhaaldelijk aandacht vragen voor de vrije, onafhankelijke republiek (RMS). Net als in hun geval vraag ik me regelmatig af wat de buiten Tibet levende Tibetanen zullen doen als ze inderdaad morgen zonder belemmeringen en beperkingen terug kunnen naar Tibet. Moderne Westerse Tibetanen die in Nederland, Zwitserland, de Verenigde Staten soms al tot in tweede generatie leven en totaal vervreemd zijn van hun homeland. Waarvan je je kunt afvragen of hun protest niet een papieren protest is. Hetgeen ik nu schrijf is geen oproep om niet meer in protest te gaan tegen de wrede onderdrukking door de Chinese veiligheidsdiensten tegen Tibetanen in Tibet. En de Chinese kliek die daarvoor verantwoordelijk is moet voor een internationaal strafhof verantwoording afleggen en gestraft worden. Maar daarover hoor je Barack Obama niet. Wel de Spanjaarden die de Chinese top op een lijst van te arresteren criminelen heeft gezet. Overigens ken ik geen Tibetaan die zegt een Chinees te haten. Het zijn systemen die zich onmenselijk gedragen.
Kees Moerbeek zegt
Jules, even naar aanleiding van je artikel. ‘Ik word er niet vrolijker van. De Boeddha was een pragmatische humanist en het boeddhisme kan zijn maatschappelijke en beschavingsidealen het beste zeker stellen wanneer het zich beschermd weet onder de verlichte autocratie van een boeddhistische heerser, zegt Ling.’
Ik word er anno 2014 achteraf ook niet vrolijk van hoe bijvoorbeeld Karel de Grote, de door de paus gekroonde keizer en beschermer van de kerk, optrad als vorst. Denk bijvoorbeeld aan de Saksenoorlogen (772-804).
Ook over Luther en zijn positie t.o.v. het wereldlijke gezag zijn boeken volgeschreven. Citaat van Luther: ‘Hoe slecht het bestuur ook moge zijn, toch zou God het dulden van zijn bestaan verkiezen, liever dan het gepeupel toe te staan te muiten, met hoeveel recht zij ook mogen handelen. (…) Een vorst hoort vorst te blijven, welk een despoot hij ook moge zijn. Hij onthoofdt noodzakelijkerwijs toch maar weinigen, daar hij onderdanen moet bezitten om heerser te kunnen zijn.’
De wereldlijke en kerkelijke macht waren twee handen op een buik en in sommige landen heeft dat tot ver in de moderne tijd geduurd. Inderdaad hebben we dit ook kunnen waarnemen aan christelijk-sociaal denken en erg rooskleurig is dat beeld niet.
‘De vraag die ik echter opwierp in mijn artikel uit maart vorig jaar, is welke maatschappijvisie het westerse boeddhisme in de tegenwoordige tijd al dan niet huldigt.’
Rerum Novarum kwam pas in 1891 uit de pen van de rk kerkvorst Leo XIII. Dat is 1800 jaar na het overlijden van Jezus Christus. Fascisme en nazisme zijn van na 1891, dus duurde het enige tijd dat RN weerklank vond. Dus gun westerse boeddhisten ook even de tijd :-) Hoewel David R. Loy is een zeer productief schrijver :-)
Sjoerd zegt
Beste Jules,
Ik ken de feodale geschiedenis van Tibet van voor de Chinese “bevrijding” wel min of meer.
Maar ik vraag mij toch af of je met,
……”Ik heb respect voor de Dalai Lama als boeddhist, maar ik verdenk hem van een gespleten tong, die met autonomie van Tibet ook bedoelt herstel van de verhoudingen van eertijds in zijn land.”…………….
…niet wat doorschiet in het uiten van ongegronde en onbewezen negatieve veronderstellingen over deze mens.
Als je het hebt over wat het boeddhisme hier in Nederland zou moeten voorstellen, lijkt mij dit niet de goede richting.
Met een vriendelijke groet,
Sjoerd
Jules Prast zegt
Beste Sjoerd,
Ik heb wel begrip voor je bezwaar tegen mijn formulering.
In plaats van te verdenken kan ik beter zeggen wat ik waarneem.
Wat ik waarneem is een politieke leider die moeite heeft afstand te nemen van zijn politieke leiderschap.
De afgelopen week nog richtte de Dalai Lama zich per brief tot het Europese Parlement. Ik ben wel geen politieke leider meer, maar…
Hetzelfde geldt voor het onafhankelijkheidsstreven. Die geest heeft hij aanvankelijk uit de fles gelaten. Later heeft hij daar afstand van genomen, ik weet het.
Om vervolgens het begrip ‘genuine autonomy’ te introduceren. Erkenning van nationale identiteit, respecteren van oude grenzen, zelfbeschikkingsrecht voor de Tibetanen en onderhandelingen met China vallen hier o.a. onder.
Dit gaat een eind verder dan spiritueel leiderschap en opkomen voor alleen culturele en religieuze rechten.
Ik baseer me bijv. op stukken op zijn eigen website, dalailama.com (onder Middle Way Approach en Retirement).
Het is telkens geschipper met een in mijn ogen onmiskenbaar politiek gehalte.
Jij neemt zijn officiële lijn voor waar aan en ik kijk naar de kluwen waarin hij verwikkeld is geraakt, de gordiaanse knoop van belangen en verhaallijnen, zoals ik in mijn artikel schrijf.
Hopelijk verduidelijkt dit wat ik bedoelde te zeggen.
Met vriendelijke groeten,
Jules
Kees Moerbeek zegt
Jules, de Dalai Lama is kortom een mens :-)
Jules Prast zegt
Zeker. Jij ook. Ik ook. Wij allen.
Sjoerd zegt
Jules, het gaat mij er niet om of de officiële lijn al dan niet waar is. Het lijkt mij dat het op deze wijze spreken over de problematiek waar hij mee worstelt, niet bevorderend is voor het juiste spreken over deze kwestie.
Gotama was geen boeddhist, maar stelde het juiste spreken als 1 van de stappen op het 8-voudig pad.
Als hij nu terugkeerde, wat zou hij er van vinden wat wij er met z’n allen van maken???
Jules Prast zegt
Mijn formulering was geen juist spreken.
Wat betreft de Boeddha, ik denk dat hij ook in de huidige wereld gewoon onderricht zou blijven geven over de vier Nobele Waarheden, want die zijn nog altijd even actueel als toen hij leefde.
Sjoerd zegt
“Wat betreft de Boeddha, ik denk dat hij ook in de huidige wereld gewoon onderricht zou blijven geven over de vier Nobele Waarheden, want die zijn nog altijd even actueel als toen hij leefde.”
Waarvan akte!!!
Sjoerd zegt
Beste Jules,
Een buiging met mijn handen tegen elkaar voor deze zelfreflexie.
Als wij inderdaad de Boeddhanatuur delen met alle levende wezens om ons heen, laten we met alle mensen om ons heen onszelf en elkaar over de 4 edele waarheden blijven onderrichten en niet langer spreken over alle franje er om heen.
Hartelijke groet, Sjoerd
Jules Prast zegt
Buigen, hoe meer, hoe beter!
Gassho, Jules
Sjoerd zegt
Al is het maar om lenig te blijven op mijn oude dag, in de rustige zekerheid van de definitieve verandering van mijn hoedanigheid.
Buigen is een voorproefje van thuiskomen en oplossen. Hartelijke groet,
Sjoerd
Wobbe zegt
Aan de hemel kunnen geen twee zonnen schijnen, luidde een veelgehoorde politieke wijsheid van de Communistische Partij China. Boeddhisme en socialisme kunnen dientengevolge niet naast elkaar bestaan. Ten tijde van Mao was men vastbesloten om iedere vorm van religie met wortel en tak uit te roeien. “Godsdienst is opium voor het volk,” zou Mao gezegd hebben tegen de negentien jaar oude dalai lama, toen die op bezoek was in Beijing.
Maar alhoewel aan het eind van de Culturele revolutie bijna alle 6.000 Tibetaanse kloosters waren vernietigd, is de partij er nooit in geslaagd het Tibetaans boeddhisme en andere religieuze stromingen, zoals de islam of de Falun gong, te vernietigen. Integendeel, knarsetandend moesten de kameraden toezien hoe de populariteit van religieuze stromingen in de afgelopen decennia juist weer hand over hand is toegenomen. En dat had een goede reden: de partij was haar morele gezag onder grote groepen van de bevolking volledig verloren. Ze bleek helemaal niet de verlichte despoot met maatschappelijke en beschavingsidealen te zijn, waarop sommigen wellicht hadden gehoopt, maar een genadeloze, hardvochtige, onbarmhartige, gewetenloze en door en door corrupte tiran. Dat moest o.m de tiende panchen lama, die in Tibet was gebleven, omdat hij dacht te kunnen samenwerken met de communisten, aan de lijve ondervinden.
De leiding van de Chinese Communistische Partij onderkende de (morele) kritiek in de wederopstanding van de religies (een functie die religies door de eeuwen heen hadden vervult in China) en meende daarom dat ze een potentieel gevaar vormden voor haar heerschappij. Toen deze groepen op een zeker moment meer aanhangers telden dan de partij, was het in haar ogen dringend noodzakelijk om een list te verzinnen.
In 2001 schreef een hoge partijfunctionaris, Pan Yue, een artikel waarin hij een originele draai gaf aan het oude marxistische adagium dat religie opium is voor het volk. Zijn betoog kwam er in het kort op neer dat Karl Marx alleen maar had willen zeggen dat religie slecht is voor de revolutie. Maar nadat de revolutionairen succesvol aan de macht waren gekomen, moesten ze de religie juist omarmen en aanwenden «als opium om nieuwe revoluties te voorkomen». (Dezelfde reden trouwens waarom Asoka «boeddhist» werd toen hij na zijn wrede en bloedige veldtochten heel India had onderworpen: de vele verschillende volkeren, die hij onder zijn macht had gebracht, pacificeren. Maar dat terzijde)
“We moeten onze oude politiek herzien en in het vervolg ten volle gebruik maken van de positieve rol die religies kunnen spelen bij het bevorderen van een «harmonieuze samenleving»,” luidde de conclusie van de partij-ideoloog, “en in het vervolg vrijheid van godsdienst uitdragen.”
Concreet kwam de tactische draai er op neer dat vijf religieuze stromingen werden gedoogd in het land: het boeddhisme, het taoïsme, de islam en het (protestantse– en katholieke) christendom. (Hindoeïsme en jodendom niet) Echter uitsluitend op voorwaarde dat deze stromingen zich officieel lieten registreren en onder supervisie stelden van «patriottische» overheidscomité’s, die op hun beurt weer werden gecontroleerd door de State Administration for Religious Affairs (SARA). Op die manier dacht Beijing een staatsgodsdienst te kunnen creëren, die geen gevaar voor haar alleenheerschappij zou zijn.
Leden van de genoodschappen en hun activiteiten werden geregistreerd door de staat. Bisschoppen, imam’s en lama’s benoemd door de staat. Banden tussen de verschillende tempels werden verboden door de staat. Vlakbij en zelfs in kloosters werden politiebureaus gevestigd. Alleen monniken die een verklaring hadden ondertekend waarin ze trouw beloven aan de Communistische Partij, mochten in de kloosters verblijven enz. enz..
Vele miljoenen gelovigen hadden helaas geen boodschap aan deze door de staat gecontroleerde instituties. Ze maakten zelf wel uit wat ze geloofden en hoe ze dat beleefden: God is het hoofd van de kerk, zeiden de christenen, niet de overheid en gingen gewoon naar diensten van niet erkende kerken.
En dan geldt de «volledige vrijheid van godsdienst» die de inwoners van China volgens artikel 36 van de grondwet hebben opeens niet meer. Samenkomsten van religies die niet erkend zijn — en vaak bij mensen thuis worden gehouden — werden bestempeld als politieke bijeenkomsten en bijgevolg verboden verklaard.
De Chinese overheid trad hard op tegen zulke samenkomsten. In 1998 ging de «campagne tegen bijgeloof» van start. Leden van niet-erkende religies werden gearresteerd en kregen lange gevangenisstraffen.
Niet alleen Tibetaanse boeddhisten, ook leden van de Falun Gong en moslims waren het mikpunt van de vervolgingen. In een paar maanden tijd verdwenen tienduizenden in werkkampen. Daar werden ze onderworpen aan de meest onmenselijk martelingen.
Tegen die achtergrond maakt het de dalai lama (of de Falun Gong) weinig uit of de Amerikanen hem gebruiken. Hij zoekt gewoon aandacht voor de Tibetaanse zaak en maakt op zijn beurt even zo gretig gebruik van de behoefte van Obama om een punt te maken tegen China als Obama gebruik maakt van hem. Ze lopen toevallig een stukje op hetzelfde pad en groeten elkaar. Je gaat het Nederlandse verzet uit de Tweede Wereldoorlog toch ook niet verwijten dat ze samenwerkten met de Amerikanen?
Kees Moerbeek zegt
Wobbe, dan vind je het volgende degelijke boek waarschijnlijk ook interessant:
http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/R/bo10327095.html
In het boek staat o.a. beschreven hoe vanaf de nadagen van het Chinese keizerrijk men godsdienst is gaan reguleren. China maakte toentertijd een uiterst moeilijke periode door, omdat het militair onder de voet werd gelopen door Japan en het westen.
De opiumoorlogen, de Chinees-Japanse oorlogen, Taiping- en Boxeropstand….hakten er stevig in. Ook had het land te maken met grote natuurrampen en kolonisatie van grote delen van het land. De verzwakking van het rijk werd onder andere geweten aan de achterstand t.o.v. het westen. Net als Japanners voor hen vreesden Chinezen hun onafhankelijkheid en eigenheid te verliezen. De Keizer, na hem de republikeinen (vaak christelijke bekeerlingen), nationalisten (idem)en communisten namen godsdienst, volksgeloof, bijgeloof, waarzeggerij e.d. op de korrel.
Voor de communisten in de Volksrepubliek hadden republikeinen en nationalisten al kloosters gesloopt, landerijen en andere eigendommen ervan onteigend, kloosterlingen gedwongen uit te treden en hebben anti-religieuze campagnes georganiseerd. De communisten konden hier op voortborduren en gingen grondiger te werk.
Op Taiwan was dezelfde trend waarneembaar (zonder communistische inbreng natuurlijk), zo ook in Singapore e.d. Enfin, lees het boek maar.
Henk zegt
Bovenstaande commentaren geven een verklaring hoe e.e.a. in China heeft plaats gevonden en hoe het zover is gekomen. Vanuit boeddhistisch perspectief zijn juist de 3 oorzaken interessant, onwetendheid, gehechtheid en haat of woede, zoals Kees terecht eerder opmerkte). Zolang de dictatuur van een kleine kliek in China succes heeft zal er niets veranderen.
Hoe kunnen wij daar invloed op hebben? Alleen door als individu actie te ondernemen vanuit onze boeddhistische levensopvatting (vele druppels maken een emmer en vele emmers maken een rivier).
Ik denk niet dat de Dalai Lama spreekt met twee tongen maar dat hij door zijn positie en omgeving soms wordt gedwongen om dingen te doen die hij liever niet zou doen het is soms kiezen tussen twee kwaden. Tenslotte symboliseert hij nog steeds de hoop op verbetering van het Tibetaanse volk. Hij probeert dat te doen zonder zijn medemens te schaden.
Kees Moerbeek zegt
‘Hoe kunnen wij daar invloed op hebben?’ Als we uitgaan van de realiteit van alle dag kunnen we alleen uitgaan van wat we zelf kunnen behappen. Dat is niet veel, maar tegelijkertijd een enorme stap.
Verander de wereld, begin bij jezelf, maar vergeet de wereld niet. Het begint er bijvoorbeeld mee om democratisch te stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen en de Europese verkiezingen. Vanaf de voordeur onrecht bestrijden schiet niet op, terwijl het scheldend, vloekend en wild om zich heen slaand je achtertuin platstampt, via je achterdeur binnen dendert en het hele huis overhoop haalt en overneemt.
En daarna? Protesteer, benader politici en kaart de situatie aan in je buurt, het land en de rest van de wereld.
Kees Moerbeek zegt
Dat daarna komt na het democratisch stemmen, natuurlijk.
Manu Grisar zegt
Mijnheer Jules
Ik zit er al wéken mee in mijn maag, het is zéér zuur: je uitlatingen over de Dalai Lama kwetsen mij en blijven mij kwetsen.
u vertolkt netjes wat de Chinese overheid steeds als standaardmening verkondigd.
Uw woorden doen mij pijn.
enorm pijn.
dat moest er even af.
mijn excuses.
Jules Prast zegt
Wat vervelend vind ik dat. Het is niet mijn bedoeling geweest iemand te kwetsen. Het spijt mij als dat het onbedoelde effect is geweest. Ik benader de kwestie Tibet uit verschillende invalshoeken en oefen kritiek op China. Dus ik loop naar mijn gevoel zeker niet aan de leiband van de Chinese propaganda.
Wobbe zegt
Je had ergens eens gelezen dat de dalai lama een duivel is met een menselijk gezicht, maar met het hart van een beest, en toen ging je er voetstoots van uit dat hij wel een gespleten tong zal hebben?
Kees Moerbeek zegt
Wobbe, ik mis :-) of meen je het serieus?
Jules Prast zegt
Je maakt een karikatuur van het artikel en zijn auteur, Wobbe. In mijn discussie met Sjoerd hierboven heb ik afstand genomen van de ‘gespleten tong’ en uitgewerkt wat ik dan wel bedoel. Om herhaling te vermijden stel ik voor dat je dit leest. Verder sta ik achter hetgeen ik heb geschreven. Ik ben mij ervan bewust dat dit in de boeddhistische wereld gevoelige snaren kan raken, maar dat mag een kritische analyse van de factoren die in en rond Tibet op elkaar inwerken, toch niet in de weg staan?
Kees Moerbeek zegt
Waarom moest de ‘kritische analyse van de factoren’ over Tibet een beledigende aantijging bevatten aan het adres van de Dalai Lama? Mijns inziens zou kritische herlezing voor publicatie voldoende geweest zijn om de uitglijer te voorkomen. Herlezing zou op zijn plaats geweest zijn, omdat er sprake is van gevoelige snaren. Toch?
Het is geen ramp als een artikel een dag later op dit forum verschijnt, of zelfs helemaal niet op dit forum of elders verschijnt. Gewoon eens een keer geen mening naar voren brengen kan helemaal geen kwaad. Dat geldt natuurlijk ook voor mezelf :-)
Jules Prast zegt
Beledigende aantijging, Kees?
Ik weet niet waarover je het hebt.
Je veronderstelt een intentie die niet de mijne is.
Lees nu eens goed mijn discussie met Sjoerd na.
Tegen hem zeg ik:
“Ik heb wel begrip voor je bezwaar tegen mijn formulering.
In plaats van te verdenken kan ik beter zeggen wat ik waarneem.”
Vervolgens schrijf ik op wat ik waarneem.
Dat is een onderbouwing van mijn verdenking.
De Dalai Lama doet niet wat hij zegt dat hij wil doen.
Hij beperkt zich niet tot spiritueel leiderschap en culturele/religieuze rechten.
Hij mengt zich in politieke fora en doet politieke uitspraken.
Jij versmalt mijn artikel tot één zinnetje. Een zinnetje dat je uit de context isoleert, maar dat bijvoorbeeld wel onmiddelijk gevolgd wordt door deze verzachtende woorden: “Of iemand die in dit opzicht balanceert op het slappe koord.”
Alles wat er verder vóór en na geschreven staat aan invalshoeken en nuances, laat je buiten beschouwing.
Van inhoudelijke argumenten verschuiven we bijna ongemerkt naar de auteur en zijn stijl.
Dat buiten de Chinese overheid hele mensenmassa’s de Dalai Lama (om valide redenen) op handen dragen, laat nog steeds de mogelijkheid open dat ik op andere gronden, bij een kritische analyse van hem en de Tibetaanse beweging, op tegenstrijdigheden stuit.
Mag dat?
Mag ik in wat nota bene het Boeddhistisch Dagblad heet een artikel wijden aan de actualiteit?
Of wou je zeggen dat we als schapen in de boeddhistische kudde niet geacht worden te blaten wanneer het over een van onze herders gaat?
Manu Grisar zegt
iemand die zich boeddhist noemt…
de boeddha sprak over ethisch gedrag en daarin komt … juist spreken…
alle levende wezens zoveel mogelijk helpen en als je dat niet kan … vermijden van te schaden!
Kees Moerbeek zegt
Ik geef je mijn mening over je tekst, als lezer van je tekst. Ik ben van oorsprong taal- & letterkundige, vandaar mijn preoccupatie met taal.
Teksten krijgen hun betekenis in de interactie met de (individuele) lezer. Zonder lezer is er geen tekst. Dit is wat ik opstak toen ik uitgebreid cognitief psychologische (empirische) studies en onderzoeken naar lezen bestudeerde aan de Universiteit van Amsterdam. Het is een onderwerp waarop ik afstudeerde.
Met het argument ‘je vergeet de context, je licht een ding…’ kan iedere kritiek onschadelijk gemaakt worden. Dat schiet niet op.
‘Waarnemen’ heeft een zeer specifieke betekenis, in mijn optiek. Je bedoelt iets anders dan een wetenschapsfilosoof of wetenschapper er doorgaans mee bedoelt. Los daarvan kun je niet in je eentje ‘interobjectief’ of zelfs ‘objectief’ zijn.
Ik zou woorden als ‘waarnemen’, ‘analyse’ e.d. dus niet gebruiken, omdat ik iets zou pretenderen dat ik (menselijkerwijs) niet waar kan maken.
Als schrijver van je tekst ben je geen eigenaar van ‘je’ tekst, de individuele lezer (zoals ik of Wobbe) zijn als het ware mede-eigenaar. Dat is de makke als je publiceert. Daarom is het belangrijk voor een schrijver om zich te verplaatsen in zijn/haar lezers.
‘Dat buiten de Chinese overheid hele mensenmassa’s de Dalai Lama (om valide redenen) op handen dragen, laat nog steeds de mogelijkheid open dat ik op andere gronden, bij een kritische analyse van hem en de Tibetaanse beweging, op tegenstrijdigheden stuit.’
Wie beweert dat dit niet zo zijn? Boeddhisten voelen/zijn zeer betrokken bij Tibet, dus met jou zijn er vele anderen die ‘kritisch analyseren’.
‘Of wou je zeggen dat we als schapen in de boeddhistische kudde niet geacht worden te blaten wanneer het over een van onze herders gaat?’ Dit zul je in de hitte van de discussie opgeschreven hebben :-)
Jules Prast zegt
En het zwarte schaap, hij blaatte:
“Wee hij die uit naam van de Boeddha de moraal monopoliseert!”
Hij kromde zijn voorpoten
En boog diep naar mijnheer Manu.
Wobbe zegt
Dus als de dalai lama respect vraagt voor de Tibetanen, voor hun cultuur, voor hun taal en voor hun godsdienst, dan doet hij politieke uitspraken en dat mag niet.
Helaas, de dalai lama is na zijn vlucht uit Tibet uitgegroeid tot het symbool van het verzet tegen de genadeloze en gewetenloze Chinese bezetting. Hoe kwetsender en krenkender de Chinese propagandamachine tegen hem te keer ging, hoe groter zijn aanzien en populariteit werden. De dalai lama heeft de Tibetanen een stem gegeven, sterker hij is de personificatie van hun verzet. Alles wat hij doet en zegt, geeft hen kracht en vertrouwen.
Het moet voor de communisten in Beijing — die vinden dat ze het alleenrecht hebben op het doen van politieke uitspraken — een natte droom zijn dat die stem zwijgt. Maar dat gebeurt niet, dat is een domme fantasie. De Tibetanen zijn — vijftig jaar na zijn vlucht — nog steeds loyaal aan de dalai lama en de dalai lama is loyaal aan hen. En geef toe; hij zou geen knip voor zijn neus waard zijn als hij hen in de kou zou laten staan.
Jules Prast zegt
Geloof het of geloof het niet, Wobbe, maar jij en ik staan zo dicht bij elkaar dat wat mij betreft niets ons verhindert elkaar de hand te reiken.
Kees Moerbeek zegt
Interobjectief moet natuurlijk intersubjectief zijn.
Wikipedia: ‘In het (wetenschappelijk en wetenschappelijk gefundeerd) onderzoek spreekt men van intersubjectiviteit om aan te duiden, dat men uitspraken doet over een werkelijkheid vanuit de waarneming en interpretatie van de betrokken wetenschapper. Deze subjectieve waarnemingen en waarheden zijn echter op een hoger niveau van verificatie getild met behulp van een analyse van gebruikte methoden, subjectieve posities of uitingen en pogingen tot falsificatie. Dit dient op een zodanige manier te gebeuren dat deze interpretatie ook door andere wetenschappers kan worden herhaald, geverifieerd dan wel gefalsificeerd.’