De Hartsoetra op de melodie van een Russisch Marialied

Nederland en Vlaanderen kennen nog steeds, ondanks de ontkerkelijking, een groot en veelkleurig palet van de verschillende godsdiensten. Honderdduizenden mensen vinden er een thuis, liefde, saamhorigheid en als het moet ook troost. Dan is er als  relatieve nieuwkomer het boeddhisme, in de verschillende verschijningsvormen. Geen godsdienst, maar een religie, iets wat mensen samenbindt. Of gewoon een way of life. Je hoeft er niet in te geloven en geen god komt je helpen als je in de penarie zit.

Zo langzamerhand zijn er samenwerkingsverbanden tussen boeddhistische en kerkelijke organisaties ontstaan. Een begin van een interreligieus verband, dingen en gedachten delen Er zijn boeddhisten die dat toejuichen, er zijn er die er van gruwen. Ze vrezen een inbedding van het boeddhisme in systemen die door velen, al of niet terecht, als een inmiddels failliete en onheilzame boedel worden beschouwd.

Hilla van Onzen uit Deventer viel van haar stoel van verbazing toen tijdens een sesshin in België de Hartsoetra op de melodie van een ‘Russisch Marialied’ ten gehore werd gebracht. Zij ervoer dat als een klap in haar gezicht, schrijft ze aan de redactie van het Boeddhistisch Dagblad:

‘Er moet mij iets van het hart. Toen ik destijds met zen begon werden de soetra’s in het Japans gereciteerd. Zo, natuurlijk ook de Hartsoetra; een vertaling of uitleg werd niet gegeven. Toch was het reciteren van de teksten, ( waar je inhoudelijk niets van begreep) iets waardoor je van binnen geraakt werd.

Gaandeweg kom je dan de boeken van Thich Nhat Hanh tegen waarin hij op indrukwekkende wijze uitleg geeft wat de Hartsoetra betekent. Je begint te begrijpen dat dit het kernstuk is van de boeddhistische leer. Hier wordt op een metafysische manier verklaard hoe de samenhang der dingen is.

In de loop der jaren heeft de Hartsoetra een steeds grotere betekenis voor mij gekregen en ik hoop dat ieder die zijn hart opent voor deze soetra, er veel troost en wijsheid uit kan halen.

Mijn verbijstering was dan ook groot toen ik bij een sesshin in België geconfronteerd werd met het feit dat boeddhistische soetra’s  in de Nederlandse taal op de melodie van een Russisch orthodox Marialied, onder begeleiding van een accordeon met de groep ingestudeerd werd. Wie zoiets bedenkt heeft naar mijn idee de boeddhistische leer niet begrepen.

Dat oudere zen-mensen de hang hebben om terug te keren naar hun moederkerk is wel algemeen bekend, maar dat het deze groteske vormen aan kan nemen is voor mij een klap in mijn gezicht. Mijn zoektocht over het net leert dat deze vorm van aberratie niet alleen in België  beoefend wordt. Er worden zelf cd’s aangeboden met deze verwrongen versie van de soetra’s.’

Hilla snijdt hier een interessante kwestie aan. Van het boeddhisme is bekend dat het zich plooit naar de omstandigheden en gewoonten  in de landen en gebieden waarin het zich ontwikkelt. Betekent dat ook dat dat het wijs en verstandig is dat het boeddhisme leentje buur speelt met gewoontes, liederen, psalmen gezangen en liturgie van kerkgenootschappen in die landen? Maakt  dat het boeddhisme sterker, indringender of verwatert de originele leer van de Boeddha daardoor. Of is het een organische groei?