In de suttas komen we op verschillende plaatsen het begrip ‘viveka’ tegen. Het is een Pali-woord dat moeilijk te vertalen valt. Ik doe een poging: onthechting, eenzaamheid, afzondering, onderscheid. Maar niet enkel de vertaling is ingewikkeld. Ook het begrip vergt enige toelichting.
Volgens de Niddesa (letterlijk: toelichting op de suttas van de Pali-canon) bestaan er drie vormen van onthechting: lichamelijke onthechting (P. kaya-viveka); mentale onthechting (P. citta-viveka) en onthechting van alle substraten van ‘wording’ (P. upadhi-viveka):
- kaya-viveka: het verblijven in afzondering en eenzaamheid waardoor men bevrijd wordt van de verlokkingen van zintuiglijke objecten omdat de zintuigpoorten dan beter bewaakt zijn.
- citta-viveka: de mentale, innerlijke onthechting aan zintuiglijke dingen.
- upadhi-viveka: de onthechting aan de voedingsbodem van het bestaan; onthechting van alles wat behoort tot wedergeboorte; onthechting aan de voedingsbodem van het steeds opnieuw ontstaan—het continu ‘worden’ (P. bhava).
Deze drie onderdelen functioneren niet afzonderlijk. Het zijn elementen van eenzelfde streven. Treden van een identieke ladder. Loten van eenzelfde rank. Samen vormen ze één opgaande lijn naar bevrijding.
Hung Nguyen zegt
Een prachtige uitleg, helder en poëtisch voor een heel moeilijk begrip. Dank.
Uw tekst is altijd een goed begin van de dag.
Met een buiging.