• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Achtergronden » ‘Wees een licht voor jezelf’

‘Wees een licht voor jezelf’

12 juli 2021 door Kees Moerbeek

Dit licht aangepaste artikel verscheen eerder in De Lotusvijver, 7de jaargang, nummer 2, zomer 2001. De aanleiding was de publicatie van De lege spiegel. Het boek getuigt van een hoog gehalte ‘ruwe bolster blanke pit’ van de auteur, zeker achteraf gezien. De Lotusvijver schreef vaker over Janwillem van de Wetering.

Een paar jaar geleden liep ik in de openbare bibliotheek tegen ‘De lege spiegel’ van Janwillem van de Wetering aan. Ik heb al zijn detectives gespeld. Dat hij echter sinds eind jaren vijftig met zenboeddhisme bezig is, wist ik toen nog niet. In 2000 kwam deel drie van zijn trilogie over zijn worsteling met zen uit. In dit boek, ‘Zuivere leegte’ geheten, overtreft hij ‘De lege spiegel’ en ‘Het dagende niets’. Hij gaf het de ondertitel ‘ervaringen van een respectloze zenleerling’. Gebrek aan respect kan ik er niet echt in lezen, wel is het boek een explosief mengsel van filosofie, humor, cynisme, woede … en mededogen!

Mu

De trilogie gaat over een innerlijke zoektocht naar het ‘niets’ en over de manier waarop Janwillem van de Wetering een licht voor zichzelf probeert te zijn. Al jong had hij iets met dat ‘niets’, vertelt de uitgever mij in de flaptekst. Het deed Janwillem denken aan naakte vrouwen en Harley Davidsons (uit ‘On the road’ van Jack Kerouac?) Eind jaren vijftig stapte hij de wondere wereld van het zenboeddhisme binnen, in de Daitoku-ji-tempel in Kyoto. In het zwart geklede monniken fladderden om hem heen als grote vleermuizen en moesten wel heel vreemd tegen hem aangekeken hebben. Wat had hij, een gai-jin, eigenlijk te zoeken in hun tempel? Maar de toekomstige boeddha heeft volgens de eeuwenoude Maitreya-beelden in Kyoto, een poederwitte huid, vikinghaar en ijsblauwe ogen. Het pleit was dus beslecht. Van de Wetering mag dan ‘pissen als een paard’ en naar eigen zeggen zijn poten met grote moeite in de lotushouding kunnen vouwen, maar heeft wel boeddhanatuur. ‘Iedereen’, zei de Roshi tijdens de teisho, ‘heeft boeddhanatuur, ook buitenlanders (die als paarden pissen). Joshu zegt niet altijd ‘Mu’, als hem gevraagd wordt of hondjes boeddhanatuur bezitten, soms zegt hij ‘U’. U betekent niet alleen meesters, monniken en hondjes. U betekent alles. U betekent gai-jin. Is dat begrepen?’ Er is dus nog hoop voor ons westerlingen.

Ziezo

Over koans gesproken, het waren nagels aan de doodskist van Jan-san! De berg Sumeru van Joshu is er één van. Getreiter, zo leek het wel. Een monnik is op zoek naar die berg en ontmoet de eigenaresse van een theehuis. Zij zegt dat hij rechtdoor moet gaan en maakt hem belachelijk. De monnik beklaagt zich bij Joshu. Hij gaat zelf op pad en komt de vrouw tegen, die zegt dat hij rechtdoor moet gaan. Joshu raakt met haar aan de praat. Terug in het klooster zegt hij tegen de monniken: ‘Ik ben bij haar doorgedrongen.’ Jan-san scheldt: ‘Stompzinnige oude monnik, aanstellerig oud wijf! Een toneelvoorstelling! Om die achtergebleven monniken te plezieren!’ ‘Moet je daarom tegen mij schreeuwen?’, vroeg Sensei. ‘Jij hoort er ook bij,’ brulde ik. ‘Mooi zo’, zei Sensei. ‘We gaan meteen door naar de volgende koan. Rustig aan nu. Je laat overigens geen inzicht zien, je bent gewoon boos geworden, weet je?’ Jan-san zal ongetwijfeld gedacht hebben: ‘Ziezo. Met wát een gezeur vielen die monniken Joshu lastig! Ze stonden vóór de berg nota bene en wat doe je dan? Net als in het echte leven, niet lullen: klimmen. Die eigenaresse van het theehuis was geheid Kwan Yin.’ 

Satori

Eén troost: met al het lijden dat zen zelf veroorzaakt biedt het oplossen van koans uitzicht op het bereiken van verlichting (satori). Toch? Dat valt vies tegen. De Nederduits-Hervormde Rotterdammer Van de Wetering vraagt: ‘Wat is die ‘verlichting’ die je krijgt door het oplossen van koans.’ (…) ‘Op een zware motorfiets langs de zee rossen, op een boulevard met een naakte Kuan Yin achterop.’ (…) ‘Ja, ja’, zei Roshi. ‘Maar dat is geen satori. Satori is onzin. Kwannon niet.’ ‘Je kunt beter Kwannon met je meesjouwen’, zei Roshi. ‘dan satori.’  Zo dacht Van de Wetering te weten wat ‘verlichting’ was!

Na de oorlog klampte Janwillem zich vast aan de zin van het bestaan. Hij had joodse schoolvriendjes weggevoerd zien worden in beestenwagens. Maar de stap op de weg van zen, was niet gemakkelijk. Goeroe Baba uit het eerste hoofdstuk van ‘zuivere leegte’ gooit een extra lading zout in de wonde. ‘Vergeet dat je een weg moet vinden. Het hele idee ‘weg’ is overdreven.’ ‘Vernietig alle bedenksels, spring daarna in de leegte die overblijft!’  En die sprong maakt Janwillem van de Wetering desondanks. Een echte snoekduik en plons de Lotusvijver in.

De uitspraak ‘wees een licht voor jezelf’ wordt toegeschreven aan de Boeddha.

Bibliografie:

Janwillem van de Wetering. De lege spiegel. De Driehoek, Amsterdam 1971.
Janwillem van de Wetering. Het dagende niets. De Driehoek, Amsterdam 1973
Janwillem van de Wetering. Zuivere leegte. Asoka, Nieuwerkerk a/d IJssel 2000

Naschrift juli 2021
Naar aanleiding van het overlijden van de auteur schreef Bart van Lent in De Lotusvijver herfst 2008 over To infinity and beyond (Boeddhistische Omroep, 2004): ‘Wanneer het echtpaar voor de camera verschijnt, vertelt Juanita lachend hoe ‘onthecht’ Janwillem wel niet is. Die geeft toe dat hij inderdaad hecht aan onthechting: ‘Er zijn momenten dat ik wel eens denk, maar over het algemeen, kan ik alleen maar zeggen, JA!’
Kortgeleden verscheen de biografie van Janwillem van de Wetering Op zoek naar het ongerijmde van Marjan Beijering. Dit leek me een aardige aanleiding op het artikel uit De Lotusvijver op te diepen.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Geluk, Zen Tags: biografie, de lege spiegel, Janwillem van de Wetering, Jelle Seidel, lotusvijver, Marjan Beijering

Lees ook:

  1. Boekbespreking – Op zoek naar het ongerijmde
  2. Hoe Rotterdams was de spiritualiteit van Janwillem van de Wetering?
  3. Hoe Rotterdams was de spiritualiteit van Janwillem van de Wetering?
  4. Hoe Rotterdams was de spiritualiteit van Janwillem van de Wetering?

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Kees Moerbeek

Kees Moerbeek werkte aan De Lotusvijver en was eindredacteur/hoofdredacteur voor het Magazine VvB. Hij gelooft in de sociaal-maatschappelijke aspecten van het boeddhisme. Kortom: het Achtvoudige Pad. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 20 mei 2022 - 22 mei 2022
    The work that reconnects -Het werk dat weer verbindt
  • 22 mei 2022
    Kum Nye Yoga op zondag | Online
  • 22 mei 2022
    Lezingencyclus
  • 23 mei 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • 23 mei 2022
    Discovering Buddhism taster / refresh evenings
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boekbespreking – De jonge Filosoof

Erik Hoogcarspel - 9 mei 2022

In het boekje “De jonge filosoof” wordt een zekere Christoph opgevoerd, die in de bibliotheek een boek vindt van David van Goorle. Dit is het kleinere boek “Idea Physicae”, maar dan in het Nederlands. Christoph vindt met andere woorden de (niet bestaande) Nederlandse uitgave” Schets van de Natuur” in de bibliotheek.

Over populisme en het menselijk tekort

Kees Moerbeek - 8 mei 2022

‘Waarom is de burger boos?’ is volgens de geschiedkundige Maarten van Rossem gemakkelijk en ook wetenschappelijk verantwoord te beantwoorden, schrijft hij in zijn boek Waarom is de burger boos? De burger is boos, omdat hij bezorgd is over de omvangrijke immigratie en de veronderstelde negatieve effecten op onze samenleving. Dit artikel geeft een indruk van zijn boek, met aanvullingen van de socioloog Anton Zijderveld.

Boekbespreking – Een leven als ‘man of letters’. Biografie van David Hume.

Erik Hoogcarspel - 1 mei 2022

De rede kan ons tot overtuigingen leiden of laten twijfelen, maar alleen gevoelens zetten ons volgens Hume aan tot daden. Hume onderscheidt primaire indrukken en secondaire. Gevoelens zijn secondaire indrukken, want ze zijn als het ware een reactie op primaire indrukken, zoals pijn of genot.

Voor kinderen is een heel dorp nodig (2)

Rob van Boven en Luuk Mur - 20 april 2022

We houden van categorieën. Deze ouders zijn fout, en die pleegouders zijn goed. Zou het kunnen zijn dat er bij die foute ouders ook sterke punten zijn? En kan het zijn dat pleegouders ook hun problemen hebben? Wat voor boodschap krijgt een kind dat bij de ouders weggehaald is, bijvoorbeeld vanwege de toeslagenaffaire. Je ouders zijn slecht, fraudeurs, oplichters. Je bent nu bij ons en wij zijn goed?

Onmacht begrijpen, zonder klakkeloos goed te praten

Kees Moerbeek - 18 april 2022

In de ogen van de nieuwrechtse populisten is de gewone man de dupe van de globalisering en de immigratie, die hem dreigen weg te vagen. Deze taal verstaan de progressieven niet en ze staan met een mond vol tanden. Dit populisme gaat over identiteit en gemeenschap en dit bezorgt weldenkenden koude rillingen, aldus de auteur. Ook hierdoor werden de uitwassen van de globalisering en de immigratie niet ingezien. Deze populisten richten hun pijlen dan ook op de ‘de zelfgenoegzame, progressieve elite’, die een betere wereld had willen bewerkstelligen, maar ‘intussen de gewone man doodgemoedereerd aan zijn lot overliet.’

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Verlichting? Je moet er niet aan denken
  • Het jaar 2022 – dag 138 – hoekie
  • ER trapt rebellie tegen fossiele Industrie af met massaal protest in Rotterdam
  • De schoonheid van het vergankelijke en onvolmaakte: wabi-sabi
  • Haiku

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens