Het feest van de drie grote gebeurtenissen in het leven van de bodhisattva en Boeddha wordt gevierd in Afferden, Purmerend, Nederhorst den Berg, Musselkanaal en Waalwijk. Traditioneel is het in de maand mei/juni- die in India Vesanta heet, de belangrijkste feestdag in het theravādaboeddhisme. Ook in Nederland wordt de geboorte, het ontwaken en het einde van Samsara, het parinibbana. volop herdacht en gevierd.
De geboorte
Het leven van de Boeddha begon met zijn heengaan uit de Tusitahemel, met de conceptie die plaatsvond bij zijn moeder Mahāmāya. Mahāmāya vertrok tegen de tijd van de verwachte bevalling, zoals indertijd gebruikelijk was, naar haar ouderlijk paleis. Maar voordat ze aankwam beviel ze tien maanden na de conceptie staand in een bloemrijke bosschage, terwijl de deva’s zich zeer verheugden. Hiermee was de geboorte van prins Siddhartha een feit. Zijn moeder stierf al na een paar dagen en ze vroeg haar zus om het kind te verzorgen. Haar zus, de prinses Pājapatigotami, gaf haar eigen baby af aan een min en verzorgde haar zusters baby als haar eigen kind. Pājapatigotami’s kind Nanda zou een eminente discipel van de Boeddha worden.
Asita, een grote wijze, zag op een bezoek aan de hemel dat de deva’s hun gewaden optilden en uiterst verheugd waren. Toen hij vroeg waarom zij zo verheugd waren antwoorden ze dat er een bodhisattva aan zijn laatste leven was begonnen en in het paleis van koning Suddhodana was, in Kapilavattu. Bij het koninklijk paleis aangekomen zag hij er al een schijnsel vanaf komen. Toen hem het kind getoond werd herkende gelijk de kwaliteiten van het kind en ging huilen. De familie schrok en vroeg of er iets mis was. Hij zei nee, maar helaas zal ik al gestorven zijn voordat deze Boeddha zijn leer zal beginnen te verkondigen. Thuis instrueerde een neefje Nalaka om de wereld te verlaten en erop te letten wanneer de Boeddha de dhamma uiteen zou gaan zetten. Hij deed dat en bereikte de verlichting.
De verlichting
Siddhartha had rond zijn 30ste levensjaar door dat zowel de luxe van het paleisleven als de dorheid van overmatige ascese niet de manier is. Hij sterkte aan van zijn bijna fatale vasten en nadat hij een voedzame kom rijstepap te eten had gekregen van Sujātā nam hij, onder wat later de Bodhiboom ging heten, plaats op een bed van kusigras dat hij van een maaier kreeg. Zittend met de onwrikbare wil om er eens en voor altijd achter te komen hoe hij ziekte, de aftakeling van de gezondheid, ouderdom, het verschrompelen van de vitaliteit met het klimmen der jaren en sterven, het scheiden van lichaam en geest, tot een einde kon brengen. Terwijl hij daar moederziel alleen in het bos zat en de zon onder de einder zakte kwam Mara, die zijn gedachten opgemerkt had langs in een poging Siddhartha’s concentratie te breken. Met enge geluiden, sinistere duisternis, gloeiend hete winden en ijzingwekkend wapengekletter. Het schijnt dat Mara van mening is dat alle wezens in het universum hem toebehoren en onder zijn bekoring staan. Maar de bodhisattva overwon Mara en zijn trawanten met zijn geperfectioneerde geduld en vrijgevigheid en vriendelijkheid. In de eerste vier uur van de nacht herinnerde hij zich vele levens en vele vormingen en verdwijningen van het universum. In de tweede nachtwake van vier uur, de wijze waarop kamma zelfs over immense tijdpannes heen wezens tot goede en onvoordelige geboortes en levens voorvallen brengt. Tijdens de laatste nachtwake onderkende hij het en werd een Ontwaakte (wat een betekenis van Boeddha is).
Daarna ging de Boeddha de dhamma (waarheid, werkelijkheid, dat wat steun geeft) die hij, met zovele Boeddha’s voor hem had herontdekt onderwijzen. En hoewel de overgrote meerderheid van de wezens in samsara te veel stof in de ogen heeft besloot hij de inspanning te doen om die wezens met slechts weinig stof in het wijsheids- oog te onderrichten. Hij regelde assistentie door een monniks- en nonnenorde te stichten en voorspelde dat de uiteenzetting van de boeddhadharma, de leer van een verlichte, nog 5.000 jaar zou duren. Daarna zou het pad naar bevrijding van de verlangens en lusten het pad weer overwoekerd zouden hebben.
De volle maan van āsālha, in juli, is traditioneel de dag waarop het starten van het onderwijzen in de leer, voor de vijf asceten in het hertenpark, het in beweging zetten van het wiel van de Dhamma is, gevierd wordt.
Het finale achterlaten van alle fenomenen.
De derde memorabele gebeurtenis die (in den lande) herdacht wordt is dat in het 80ste levensjaar van Gotama Boeddha in, opnieuw de volle maandag van vesak het parinibbana, het finale heengaan, plaatsvond. Onder een Salboom bereikte de Boeddha het sa-upadisesa nibbana. Oftewel de ’toestand zonder hartstocht‘ zonder de resten van de vijf khandhas, de vijf groepen van fenomenen. Het gaan liggen van de wind. De beginloze cyclus van geboortes en overlijden van de Boeddha. Daarmee wordt de geboorte op zijn overwinning op Mara en de daaropvolgende doorbraak in inzicht als het finale heengaan van de Boeddha herdacht. Vesak is daarmee een soort combinatie van Kerst, de bezoeking in de woestijn en Pasen ineen.
In de lijst hieronder staan plaatsen waarvan ik weet dat er Vesak wordt gevierd. Op de Vesakdag, die meestal in een weekeinde gepland wordt, hernieuwen devote volgelingen van de Boeddha vaak de vijf trainingvoornemens. Dat zijn het voornemen om zich te trainen in het onthouden van; het afnemen van de levensadem, afnemen van iemands bezit, ongepaste seksualiteit, meineed te plegen en doelbewust te liegen en onthouding te trainen in het benevelen van de geest met allerlei middelen. De dresscode is, bij voorkeur, wit, en feestelijk. Zoals in Azië bekend staat wordt er uiteraard meegebracht voedsel gegeten. De monniken reciteren verzen in het Pali en houden een uiteenzetting. Vaak is er een processie rond een Boeddhabeeld. De sfeer is gemoedelijk. In de tempel is het dan natuurlijk ook de gelegenheid om collega expats te treffen.
Hier is een klein overzicht van de bij mij bekende tempelceremonies in Nederland:
Wat Boeddhavihara, Leeghwaterpark 7, Purmerend, Noord-Holland, zondag 19 mei v.a. 10.00
Wat Buddharama, Loefstraat 26, Waalwijk Noord-Brabant, zaterdag 18 mei v.a. 10.00
Wat phra Dhammakaya Nederland, Koningsstraat 47, Afferden, Gelderland, zondag 19 mei
Mahamevnawa vihara, Middenweg 65, Nederhorst den Berg, Utrecht, zaterdag 18 mei
Wat Buddhaparami, Marktstraat 11/12, Musselkanaal, Groningen, geen ceremonie omdat de monniken drie weken in Thailand zijn.
Moge de dhamma nog lang standhouden!
Bronnen: De Boeddha, zijn leven en leer, Thera Piyadassi Pali eigennamen, Malasekara Suttas
