Mensen geven betekenis aan hun omgeving, de seksen inbegrepen. Je zou denken dat dat weloverwogen gebeurt, maar het gaat tamelijk willekeurig. En de indeling werkt bovendien onbewust.
Neem nu dames- en herenzakdoeken, groot respectievelijk klein – alsof dames kleinere neuzen hebben en minder snot produceren. Huilen mannen uitbundiger? Intussen is de indirecte boodschap wel: Groot/klein = M/V.
Kijk je naar kapsels dan is er nogal wat variatie in de loop van de tijd. Bij ons droegen de mannen lange tijd hun haar kort, de vrouwen lang. Kort/lang = M/V.
Nog zoiets: De laatste twee eeuwen dragen mannen bij ons broeken en vrouwen rokken. Bekleedden mannen hun benen omdat ze meer buitenshuis waren en dus blootgesteld aan weersomstandigheden? Of had het iets met seksualiteit te maken? Onbewust effect: Gesloten/open = M/V.
Een ander kledingding: Knopen en knoopsgaten zitten bij M en V net omgekeerd. Dat kan niet met links- of rechtshandigheid te maken hebben. Wel zijn links en rechts wereldwijd gekoppeld aan resp. V en M. Zowel in Kongo als in Brazilië zag ik kerken waar de vrouwen links en de mannen rechts zaten. Dat de rechterarm meestal sterker is dan de linker duidt erop dat machtsverschil een rol speelt bij deze indeling. Kortom: Links/rechts = V/M, sterk/zwak = M/V.
De emancipatiegolf spoelde veel indelingen weg en maakte onbewuste betekenissen bewust. Vrouwen dragen nu ook broeken. Dat mannen niet massaal op de rok zijn overgestapt, laat zien wie emancipatie nodig had. Papieren zakdoekjes en kappers zijn nu uniseks. De emancipatie van homo’s, lesbo’s en transgenders tornt op geheel eigen wijze aan uiterlijke vormverschillen.
Kortom, M/V-betekenisgeving is willekeurig en onderbewust geregeld. Maar veranderende M/V-verhoudingen maken ons bewust van de indelingen.
Vraagje: Geloven we ook willekeurig en onbewust – tot er debat is?
Klaas Vos zegt
Zo onlogisch is het allemaal niet.
– Bij veel werkzaamheden in de buitenlucht is genaaide kleding en m.n. een broek handiger. Het is me nog steeds een raadsel hoe de taliban kunnen vechten met die lappen om zich heen. Boeddhistische monniken mogen niet werken, dus die lopen nog steeds in lappen, net zoals de griekse filosofen vroeger.
– Traditioneel zaten vrouwen in de kerk aan de raamkant. Dat had ermee te maken dat ze konden lezen en mannen niet. Ook nog p mijn lagere school zaten de meisjes altijd bij het raam.
– Vrouwen droegen de baby op de linkerarm om de rechterarm vrij te houden, dan is dichtknopen naar links handiger, zodat de baby onder de overslag kan schuilen.
– Mannen droegen hun degen links en trokken hem met rechts, vandaar de overslag naar rechts.
– Zakdoeken zijn er niet alleen om de neus te snuiten, maar ook om het zweet van het hoofd te wissen. Niet voor niets zijn boerenzakdoeken het grootst.
– Verder moeten we bedenken dat onlogisch vaak juist esthetisch is of een vorm van luxe etaleert. Zoals een stropdas of de mouwknopen van een colbert.
– En vrouwen (en mannen) willen wel gelijkwaardigheid, maar geen gelijkheid. In maoistisch china droegen de vrouwen dezelfde onderbroeken als de mannen. Niet erg erotisch maar misschien wel functioneel in het kader van 1-kind beleid.
Kortom, zo willekeurig en onbewust gaat het allemaal niet op m/v gebied. En het zou een saaie wereld zijn, waarin alleen de rede regeert.