Dana is ‘only giving’ – alles is vervlochten met elkaar

Voor diegenen die in het klooster Bukkoku-Ji (Japan) zijn geweest is dit geen onbekende term. De Japanse teisho ’s van Harada Tangen Roshi zijn doorspekt met Engelse kreten zoals: only doing, nothing grasp, one step, only giving, enzovoort.

Als je zijn teisho’s hebt bijgewoond vergeet je deze termen de rest van je leven niet meer. Maar wat houdt ‘alleen geven’ in? Alleen geven betekent ‘jezelf’ – het idee dat je over jezelf hebt, diegene die je denkt te zijn – vergeten. Niet jij geeft, er is alleen ‘geven’ Dat beoefen je als je zazen doet: je gedachten laten voor wat ze zijn, je ademhaling tellen en al je energie omlaag richten. Je denkt misschien: ja maar, ik ben juist met meditatie begonnen om tot mijzelf te komen. Dan heb ik de volgende vraag voor je: Wat is dat: ‘jezelf’? En wat zou je met een zelf willen? Juist… je beoefent meditatie om tot jezelf te komen. Dat wil zeggen dat je nog niet jezelf bent, of nog niet tot jezelf gekomen bent. De oefening die daarvoor nodig is, is ‘only giving’. Dat is het enige waar je je druk over hoeft te maken. Voor de rest is Kannon Sama (Avalokitesvara) je verzorger.

Kannon Sama, de godheid van mededogen, schenkt met haar duizenden armen alles wat je nodig hebt om tot boeddhaschap te komen. Zij is het werkelijke concept van dana. Zij staat symbool voor jouw totale buitenwereld. Ze schenkt je een moeder die je te eten geeft; een leraar die je leert lezen en schrijven; een vrouw die je kinderen schenkt; een man die je kinderen schenkt; alleen maar geven. Kannon Sama schenkt je ook alle duivels die alles weer van je afnemen om je te inspireren en op zoek te gaan naar dat wat werkelijk van jou is. Wat je afgenomen wordt was in de eerste plaats al niet van jou. Je bent niet meer dan rentmeester. Als je denkt iets te bezitten, ben je een dief die zijn diefstal ontkent, terwijl hij de gestolen spullen nog in zijn handen heeft. Boeddha gaf bij voorbaat alles al weg voor dat het hem afgenomen zou worden. Wat denk je te bezitten? Dit is de tragedie en de mogelijkheid die samsara biedt.

Een tijdje terug kreeg een vriend, die me na aan het hart ligt, te horen dat hij kanker heeft en niet lang meer te leven. Hij is continu moe, heeft last van epilepsie, slikt medicijnen van het soort ‘erger dan de kwaal’ en heeft last van taalstoornissen. Waar maakt hij zich zorgen over? Over hoe het met zijn kinderen en zijn vrouw moet als hij er niet meer is. Hij is verdrietig dat hij niet meer voor ze kan zorgen. Maar wat het nog verdrietiger maakt, is dat de drie pleegkinderen, die hij en zijn vrouw eind zeventiger jaren in hun gezin hebben opgenomen, dit nog eens door moeten maken. Dat zijn zijn zorgen. Wat hemzelf betreft, hij neemt de zaken zo als ze aan hem verschijnen, only giving. Zichzelf vergeten in een totale overgave aan dat wat verschijnt: verdriet, vergeetachtigheid, vermoeidheid. ‘Only giving’.

Dit is precies het tegenovergestelde van wat veel mensen voor ogen hebben ten aanzien van het idee of begrip ‘zelf’. Het is tegenwoordig in om aan spiritualiteit te doen, dan tel je mee. Als het kan drie of vier richtingen tegelijk. Ik neem het niemand kwalijk dat hij of zij uit onvrede zijn levenssituatie via een spirituele cursus probeert te veranderen. Maar dan hoop ik dat je een leraar treft die je alle houvast onder je voeten weg slaat. Mijn vriend is maar zesenzestig jaar  geworden. Een andere vriend van mij is niet ouder dan drieënveertig geworden, en gisteren ontving ik een rouwkaart van een sanghalid die maar vijfenzestig is geworden. Als je denkt je leven te bezitten…

Mijn vader is vorig jaar overleden en mijn moeder heeft het er moeilijk mee. In alles wat ik kan sta ik haar bij en gelukkig bloeit ze weer een beetje op. Het is te makkelijk om het als de tragedie van het leven af te doen en begrip van haar te eisen. Maar wat kan ik voor haar doen? Ik kan haar pijn niet dragen, ik kan niet meer dan bij haar zijn, mijzelf vergeten, only giving. En om het een plekje te geven heb ik uit naam van mijn vader een gedichtje voor haar gemaakt

STIL

Het is stil in huis, de gordijnen dicht om de wereld buiten te sluiten,
maar de vier muren om je heen en je rusteloze hart drijven je naar buiten
Waar de wereld je omarmt in een tomeloze vaart,
alleen maar onrust baart en je noodlot niet lijkt te stuiten.
Wees stil mijn lief schreeuw niet over mij heen
Wees stil zo dat ik met je kan praten.
Wees stil, wees stil, wees stil mijn lief,
Ik heb je nooit verlaten.

Al klopt mijn hart niet meer in mijn borst,
Maar in de velden en straten. In elke vogel, elke boom de zee en de lucht kun je mij horen praten. Wees stil mijn lief, zoek in je hart daar waar alles wordt geboren, daar droog ik je tranen, daar hou ik je vast daar kan ik mijn Jannetje horen.

Zoek dat wat werkelijk van jou is, dat wat niets of niemand af kan nemen. Een mens heeft hooguit honderd jaar de tijd om tot realisatie te komen. Tot de realisatie dat hij/zij hier nu, in alles wat zich aan hem of haar aandient, eeuwigdurend is. Om op dit ‘hier nu’ te landen moet je alles opgeven. ‘Only giving’ en dat is de enige manier. Misschien vindt je dit een angstig idee, maar kijk eens goed naar wat je eigenlijk opgeeft. Om op het moment ‘hier nu’ te belanden hoef je alleen maar het verleden en de toekomst los te laten. Je hoeft alleen maar een illusie los te laten, er is alleen maar ‘nu’. Het alles omvattende nu van voor je ouders geboren waren, het onmetelijke nu van altijd, zonder begin of eind.

Johannes van het Kruis, een middeleeuwse monnik uit Spanje omschreef het zo:

Om te komen tot wat ge niet weet, moet ge gaan langs waar ge niet weet.
Om te komen tot wat ge niet geniet, moet ge gaan langs waar men niet geniet.
Om te komen tot wat men niet bezit, moet ge gaan langs waar men niet bezit.
Om te komen tot wat ge niet zijt, moet ge gaan langs waar men niet zijt.
Wilt ge er toe komen om alles te weten, wens dan niet iets te weten.

Hij schreef nog veel meer, maar ik denk dat de bedoeling zo wel duidelijk is. Alles wat je bezit kun je kwijt raken. Het idee iets te bezitten, de gedachte ‘dit is van mij’ breekt je op zodra je het verliest. Dat wat je werkelijk bezit is niet te verliezen. Wat je werkelijk bezit is only giving, weg geven, alles totaal, dat is je werkelijke schat.