De bodem en het oppervlaktewater in Nederland hebben fors te lijden onder de teelt van appels en peren. Niet alleen raken grond en water vervuild door pesticiden, ook bijen en andere nuttige insecten ondervinden schadelijke effecten. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek van Greenpeace. De milieuorganisatie roept supermarkten op hun verantwoordelijkheid te nemen.
In juni heeft Greenpeace 17 bodem- en watermonsters genomen bij negen appel- en perenboomgaarden in Flevoland, Gelderland en Utrecht en bij filialen van vijf verschillende supermarktketens in totaal 13 monsters van in Nederland geteelde appels. De resultaten zijn samengevat in het rapport Het appelgif valt ver van de boom.
In totaal zijn op de 30 bodem-, water- en appelmonsters 197 residuen van 54 verschillende soorten bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Het bemonsterde oppervlaktewater was duidelijk het meest vervuild: in slechts 8 monsters werden in totaal 110 residuen van 48 verschillende pesticiden gevonden. Dat is gemiddeld bijna 14 pesticiden per monster.
In 8 watermonsters is 20 keer een overschrijding geconstateerd van de normen voor oppervlaktewater. Van de 48 bestrijdingsmiddelen die in watermonsters werden aangetroffen, zijn 21 zeer giftig voor in het water levende organismen. Van de aangetroffen pesticidenresiduen zijn er 58 zeer giftig voor nuttige organismen voor de landbouw, zoals bijen, natuurlijke vijanden van landbouwplagen of regenwormen. Ruim 70% van de bodem- en watermonsters bevatte pesticiden die niet zijn toegestaan in de EU of in de fruitteelt. Het laboratorium heeft ook appels getest die zijn ingekocht bij filialen van Albert Heijn, Plus, Aldi, Dirk van den Broek en Jumbo. Deze appels bevatten een gemiddelde van 3,7 pesticidenresiduen per monster.
Afgewassen
“Dit rapport toont aan dat de fruitteelt veel bijdraagt aan milieuvervuiling,” zegt Kees Kodde, campagneleider Landbouw bij Greenpeace. “Appelbomen worden tot wel 30 keer toe bespoten per seizoen. Supermarkten hebben veel invloed op telers en kunnen die invloed gebruiken om de milieuvervuiling terug te dringen. Tot nu toe hebben supermarkten voornamelijk hun eigen straatje schoongeveegd. De pesticiden worden van de appels afgewassen voordat ze de winkel bereiken of de middelen worden eerder in het seizoen gespoten zodat de appel in het schap minder gif bevat. Telers worden uitsluitend afgerekend op hoeveel residuen er overblijven op het eindproduct, maar niet op hoeveel milieu- en watervervuiling ze veroorzaken. Supermarkten zouden een veel bredere ketenverantwoordelijkheid moeten nemen en boeren moeten ondersteunen in hun overstap naar ecologische landbouw.”
Het rapport beschrijft ook gifvrije oplossingen. Ecologische boeren en tuinders laten in de praktijk zien dat ook zonder middelen gezonde appels geproduceerd worden. Zij doen dit onder meer door de inzet van natuurlijke plaagbestrijders, meer nuttige natuur op en om de fruitboomgaarden en door het gebruik van appelbomen die door slimme gentechvrije veredeling beter bestand zijn tegen ziekten en plagen.
Greenpeace roept ook de Nederlandse regering op actie te ondernemen. Per hectare is de afzet van pesticiden in Nederland het hoogst in Europa – een beschamende toppositie. De normen voor waterkwaliteit worden nog steeds overschreden in de helft van de meetpunten in Nederland.
