Zuid-Korea maakt op dit moment kennis met een typisch Tibetaans boeddhistische kunstvorm, de thangka’s. Donderdag werd in Seoul de tentoonstelling ‘A thousand Gannan Thangka’ geopend. De makers van de tanga’s zijn afkomstig uit de Tibetaanse autonome prefectuur in de Chinese provincie Gansu.
Een thangka is een traditionele Tibetaanse (geborduurde)schildering, meestal een beeltenis van een boeddhistische godheid, scène of mandala. Het is bedoeld om te dienen als een gids voor contemplatieve ervaring of te bidden. Met een geschiedenis van meer dan 1300 jaar, wordt de tanga gezien als de encyclopedie van de Tibetaanse cultuur. Het zijn ervaren kunstenaars die een thangka kunnen en mogen schilderen.
Tien jaar geleden besteedde de 60-jarige Tibetaanse Thangka kunstenaar Schedar een heel jaar aan het tekenen van het Tibetaanse Thangka-schilderij “Yamantaka,” een god in het Tibetaans boeddhisme, met blauwe huid en vierendertig armen.
De tentoonstelling in Seoul duurt tot vier maart, veertien thangka’s maken deel uit van de expositie en vormen een onderdeel van ‘A thousand Gannan Tanghka’s’, een tien jaar geleden begonnen commercieel project waaraan 120 kunstenaars deelnemen. De bedoeling is om duizend van de meest traditionele Tibetaanse thangka’s af te beelden. De in Seoul geëxposeerde doeken laten onder meer perioden uit het leven van de Boeddha zien en de groene en witte Tara, godinnen in het Tibetaans boeddhisme. De thangka’s zijn gemaakt aan de hand van oude afbeeldingen, waarbij de strikte regels Tibetaans boeddhistische regels zijn gevolgd voor het maken ervan.
De Tibetaanse thangkakunst is populair over de hele wereld. Oude tanga’s die gemaakt zijn in de 12e tot de 15e eeuw hangen in westerse musea. Tegenwoordig worden nieuwe thangka’s, geschilderd door hedendaagse Tibetaanse kunstenaars, als beleggingsobjecten beschouwd.
Thangka’s zijn Tibetaanse rolschilderingen met boeddhistische onderwerpen. Doordat veel Tibetanen nomaden waren, was het essentieel dat ook afbeeldingen en decoraties makkelijk te vervoeren waren, vandaar dat rolschilderingen er erg populair waren.
Letterlijk betekent het Tibetaanse woord thang-ka: ‘vastgelegde boodschap’. In de aloude kunst van Tibetaanse rolschilderingen hebben alle figuren en heeft elk detail zijn specifieke betekenis.
Dat thangka’s meer zijn dan decoratieve plaatjes, ziet de toeschouwer wel, maar om de boodschap te ontcijferen is meer kennis nodig. Het ontcijferen van de boodschap komt niet op de eerste plaats: de allereerste bedoeling van een thangka is dat de afbeelding het hart raakt, de toeschouwer iets doet’ en daardoor nieuwsgierig maakt naar die boodschap.
Het schilderen van thangka’s was, en is, een hoog ontwikkelde en belangrijke uitdrukking van religieuze expressie in Tibet. Het is een medium waardoor de hoogste idealen van het boeddhisme naar buiten geroepen worden en tot leven worden gebracht. Een afbeelding van een Boeddha functioneert als een ‘landkaart’ bij onderricht. Vroeger trokken monniken van dorp naar dorp om daar, aan de hand van thangka’s die ze opgerold met zich meedroegen, de leer van de Boeddha uit te leggen. Daarnaast functioneert een thangka als focus en ondersteuning voor het beoefenen van Boeddhisme, bijvoorbeeld als hulpmiddel bij meditatie, en dient het als constante herinnering aan het hebben van vertrouwen in het pad dat Boeddha heeft uitgestippeld. Op een dieper niveau zijn thangka’s de visuele expressie van de volledig ontwaakte staat van verlichting, het ultieme doel van het Boeddhistische spirituele pad.
Thangka’s worden getekend volgens een raster, dat precies de juist afmetingen en proporties van elke Boeddha of Bodhisattva aangeeft, zoals gebaseerd op de Boeddhistische iconografie. Die juiste verhoudingen zijn belangrijk omdat de afbeeldingen informatie overbrengen en een ondersteuning zijn voor het spirituele pad. De kennis van deze verhoudingen en van de betekenis van de verschillende symbolen wordt al eeuwen doorgegeven van vader op zoon, van leraar op leerling.
“Alle elementen van een Tibetaanse religieuze schildering hebben een symbolische waarde. Deze symbolen dienen als hulpmiddel om innerlijke kwaliteiten op het spirituele pad te ontwikkelen. De boeddha-afbeeldingen zelf worden beschouwd als voorstellingen van specifieke aspecten van de verlichting. Manjushri bijvoorbeeld belichaamt wijsheid en Avalokiteshvara belichaamt mededogen. Respectvol zijn tegenover zulke boeddha-afbeeldingen heeft daarom het effect van respect bewijzen aan wijsheid en mededogen, wat op zijn beurt weer als bron van inspiratie werkt om zelf deze kwaliteiten te ontwikkelen.”
Zijne Heiligheid de 14e Dalai Lama (van het voorwoord van ‘Mystical Arts of Tibet’).
Omslagfoto Carmen Mensink.
Bron Chinese staatspersbureau Xinhua, Maitreyainstituut.
