‘Denken’ een actieve zoektocht naar zin en betekenis, aldus Hannah Arendt.
Is het mogelijk om niet langer als menselijke doeners door het leven te gaan, maar leren menselijke wezens te zijn?
En is het mogelijk ons denken als een zoektocht naar de zin en de betekenis van onze gedachtepatronen te leren herkennen, om eindelijk bewust te worden hoe en waar onze denkpatronen ontstaan, en welke invloed zij hebben op ons dagelijkse leven?
In onze poging om verplichtingen na te komen aan partners, ouders, kinderen, vrienden, bazen, en zelfs aan onze spirituele of religieuze leiders, doen we ons best, denken we vooral ons best te moeten doen. Ons constante doen ten aanzien van de plichten in ons werk en onze directe omgeving, het naleven van deze verplichtingen, lijken zonder dat we er ons bewust van zijn gedreven door het begrip ‘tijd en ruimte’. De tijd waarbinnen al ons denken gebaseerd is op gedachtenpatronen van het verleden, patronen die we projecteren of de toekomst welke ons in het hier en nu een ‘doener’ maken
In alles worden we aangestuurd vanuit een diepere kern van ons geconditioneerde denken. Een denken gebaseerd op conditionering, die van familie, culturele, religieuze of politieke structuren, benadrukt deze plicht om ‘te doen’.
Are we human Doings, rather than human Beings?
Hoe dikwijls gaan we aan onszelf voorbij in dit proces van denken en doen, en hoe dikwijls lijken we het punt te missen dat dit leven eigenlijk een geestelijke reis is met een bepaald doel, inplaats een ‘doen’ in de strijd om te overleven?
Door de eeuwen heen, vanuit verschillende culturen en tradities, hebben we antwoorden gekregen op vragen die we nooit hebben gesteld. Antwoorden over wat we moeten geloven, hoe we ons moeten gedragen, hoe we goedkeuring kunnen krijgen, hoe we het zo gewenste vermogen kunnen bereiken om ‘los te laten’, hoe we staten van verlichting kunnen bereiken, of simpelweg hoe te overleven, en bovenal hoe we moeten handelen.
Dit alles aangestuurd door het geconditioneerde denken en de vele onbewuste ‘denk en doen’ patronen.
We hebben artsen, psychotherapeuten, spirituele genezers, of helderzienden bezocht, welke ons vertelden wat er met onze fysiek bestaan, ons lichaam niet in orde was, of wat er met ons lichaam en geestverbinding aan de hand was of is. We hebben misschien met life coaches, begeleiders, leraren en goeroes in workshops of retraites gezeten, en geleerd over de staat van onze chakra’s en energie, over de denkbeeldige staat van onze kundalini, of de mogelijke vorige levens, en vooral hoe we dit door bepaalde technieken te beoefenen en doen, kunnen beïnvloeden en veranderen.
We hebben geleerd om onze monkey mind te kalmeren door watervallen, prachtige tuinen of godheden te visualiseren, welke onze gedachten en gedragspatronen zouden transformeren. We leerde misschien concentratietechnieken op materiële objecten zoals beelden of kaarsen, of op het immateriële niet zichtbare, zoals klanken, mantra’s, het tellen van de ademhaling en zoveel meer- dikwijls symbolische objecten welke worden gezegd het bewustzijn te verankeren en het beoefenen van mindfulness zegt te verdiepen.
Dit alles om ‘ons beter te doen maken’. Door dit te doen een kalmer denkvermogen te kunnen creëren. Vooral met de nadruk op het ‘doen’. Maar is het werkelijk mogelijk om onze geest te kalmeren en ons gedrag te veranderen door dit proces van ‘doen’?
‘Doen door niet te doen’ is de basis van het taoïstische principe van Wu Wei 
Het in harmonie zijn met de natuur en met de dingen die in ons leven gebeuren, een zonder een ‘doen’ het leven te laten stromen. Waarin het vechten tegen de vele gebeurtenissen in ons menselijke leven, juist als een blokkerend ‘doen’ wordt beschouwd.
Is het mogelijk te ‘zijn’ met wat is? Doen door niet te doen een dieper begrip en inzicht te verkrijgen in de inhoud van wat we onze geest, en de daaruit voortvloeiende denkpatronen noemen?
Vipassanā
Ofwel Inzichtmeditatie, is net als het Taoïstische principe van Wu Wei een proces van een niets ‘doen’ om de gedachtepatronen en daarom het leven te laten stromen. Dit geven van aandacht, (mindfulness) en het ‘niets doen’ wordt vaak de ontwikkeling van een diep inzicht genoemd zonder de vereiste van een specifieke techniek. Het object van inzichtmeditatie kan alles zijn, of alles wat in het huidige moment plaats vindt, of wat er zich in het denken afspeelt .
Gedurende Inzichtmeditatie leren we om bewust en aandachtig te zijn, met een niet-oordelend bewust zijn op wat er ook maar in het lichaam en de geest opkomt. Zonder het te labelen, analyseren of conceptualiseren, vormgeven van sensaties, gedachten of ervaringen- alert en niet-afwijzend naar wat er ook maar in de geest en het lichaam opkomt. De dingen, lichamelijke sensaties, en gedachtepatronen te leren zien zoals ze zijn, zonder ze te vermijden, ontkennen, onderdrukken, verdringen of negeren, is een essentieel onderdeel van Vipassanā (Inzicht) meditatie. De geest vrij te laten zijn zonder sensaties of gedachten als positief of negatief te identificeren, en vooral geen handelingen te verrichten als reactie op datgene wat naar de oppervlakten van het denken komt.
Niets doen naar aanleiding van het denken.
Vrijheid in de ware zin van het woord is de enige richting aangever in Vipassanā. Met die vrijheid komen inzichten in hoe conditionering plaatsvindt. Wat echt bij ons hoort en wat bij onze cultuur, tradities, ouders en opvoeders hoort. Wanneer de geconditioneerde geest zich begint te scheiden van wat verzameld is, en hoe ons denken ons doen heeft beïnvloed, opent zich een stroom van inzichten die onze geest, en dus ons lichaam, in staat stelt terug te keren naar een staat van heelheid en gezondheid, ofwel eenheid.
We kunnen Vipassanāmeditatie dus de staat van ‘niet-doen’ noemen! Niet-doen ondersteunt ook het ongedaan maken van de voortdurende neiging en drang om te moeten presteren: .iets te doen, het vrij worden van oude gewoontes, overtuigingen en patronen. Niet-doen stelt ons in staat om dingen te laten zijn. Mensen of ervaringen te laten zijn zonder te oordelen of in te grijpen, zonder te proberen te veranderen. Niet-doen stelt het lichaam zelfs in staat om te zijn als het uit balans raakt en we bijvoorbeeld ziek zijn, we niet tegenstribbelen of zelfs ten strijde gaan tegen de signalen die het denken via het lichaam naar de oppervlakte brengt.
Gedurende inzicht meditatie ‘Vipassanā’ observeren we simpelweg hoe het lichaam zijn vastgehouden spanning, blokkades, pijn, emoties, het causale verband tussen onbalans en ziekte en de symptomen los wil laten. Met loslaten verstaan we hier het creëren van ruimte in ons denken.
In de meer traditionele vorm van Vipassanā is dit laatste niet-doen, het lichaam toestaan om te zijn, of zich uit te drukken zonder het te controleren, dikwijls uit de beoefening gehaald. In retraites wordt dit dikwijls gezien als het verstoren van de meditatie van mede-mediterenden, of betiteld als het identificeren met wat er in het denken plaats vindt, het is echter van belang is om datgene wat naar de oppervlakte wil komen te ondersteunen bij het ervaren van ‘totale vrijheid om te zijn’. Onderdrukking is een andere vorm van ‘doen’.
Vrijheid om spiritueel, mentaal en fysiek te zijn zonder iets te hoeven doen, het denken te transcenderen, en de kunst van het ‘zijn’ te ervaren.
The ART of Non-Doing and Being
