Gisteravond sloot begeleider Johan de stille meditatie-sessie in Mechelen af met een verwijzing naar een voordracht van de Boeddha.
Als je geraakt wordt door een pijl, zo verhaalt de Boeddha in de Sallatha Sutta voel je pijn in dat deel van je lichaam dat door de pijl wordt geraakt. Word je vervolgens op precies dezelfde plek door een tweede pijl geraakt, dan wordt de pijn niet dubbel maar minstens tien keer zo erg.
Dit vergt enige verklaring.
De onaangename dingen die gebeuren in een mensenleven—afgewezen worden, verlies van een kostbaar voorwerp, zakken voor een examen, gewond raken tijdens een ongeluk—kun je vergelijken met de eerste pijl. Het doet pijn.
De tweede pijl schieten we zelf af. Die tweede pijl is onze reactie, het verhaal dat we errond bouwen, namelijk onze bezorgdheid en angst. Dit alles vergroot het lijden. Vaak heeft de ramp die we maar blijven herkauwen in wezen nooit plaatsgevonden. Zo kun je bijvoorbeeld bezorgd zijn dat je kanker hebt en binnenkort zult sterven. Maar je weet het niet en je angst voor het onbekende maakt de pijn alleen maar groter.
De tweede pijl kan verschillende vormen aannemen, bijvoorbeeld de vorm van oordelen (‘Hoe ben ik zo dom kunnen zijn?’), angst (‘Wat als de pijn niet weggaat?’) of woede (‘Ik haat de pijn en bovendien heb ik dit helemaal niet verdiend!’).
Zo heb je in je geest al snel een ware hel van negativiteit bij elkaar getoverd, die de stress van de ware gebeurtenis minstens tien keer erger maakt.
Onderdeel van de kunst van het lijden is leren om de pijn niet uit te vergroten door je mee te laten slepen door angst, woede of wanhoop. Je bouwt je energiereserves op en onderhoudt ze, zodat je het grote lijden kunt hanteren. Het kleine leed kun je loslaten.
Als je je baan kwijtraakt, is het heel normaal dat je angstig en bezorgd reageert. In de meeste gevallen veroorzaakt het verlies van een baan lijden, met het bijbehorende risico dat je geen geld hebt om eten of medicijnen te kopen.
Maar je hoeft dit leed niet groter te maken met allerlei in je hoofd rondtollende verhalen die de werkelijkheid veel erger maken dan ze is. Sommige mensen denken in zo’n situatie: ik ben hier helemaal niet goed in, ik vind nooit meer ander werk of ik heb mijn gezin teleurgesteld.
Het is belangrijk te beseffen dat alles voorbijgaat. Lijden kan in ieders leven en op ieder moment ontstaan, maar het kan ook weer ophouden.
(Bron: Thich Nhat Hanh, No Mud, No Lotus)
