In de Vier Edele Waarheden (P. cattari ariya saccani) is de essentie van de leer gebald samengevat.
In feite onderwijst de Boeddha maar één ding: de alomtegenwoordigheid van het lijden (P. dukkha); de oorzaak van dukkha; de beëindiging van dukkha en het pad dat leidt tot de beëindiging van dukkha.
Dat is het. Dat is waar het in Boeddha’s leer om draait: het ‘zien’ van dukkha en het onderkennen van de oorzaak ervan om, op deze manier, dukkha te vernietigen door het volgen van het Achtvoudige Pad. Het gaat dus over de eliminatie van dukkha. Het (laten) uitdoven van dukkha.
Dat is het énige wat voor de beoefenaar belang heeft. Namelijk dat hij/zij dukkha dooft. Dat hij/zij dukkha beëindigt.
Concreet zijn het de vier waarheden die de edele volgeling zich eigen moet maken om tot zelfrealisatie te komen.
De Boeddha omschrijft deze Vier Edele Waarheden duidelijk in zijn eerste prediking (in de Dhammacakkappavatana Sutta) in het Hertenpark van Sarnath toen hij het Wiel van de Leer in beweging zette.
Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat je hier uitsluitend de Boeddha aan het woord mag laten:
—Wat is de Edele Waarheid van het lijden (P. dukkha ariya sacca)?
‘Dit, Monniken, is de Edele Waarheid van dukkha. Geboorte is dukkha. Ouderdom is dukkha. Ziekte is dukkha. Dood is dukkha.
Verdriet, treuren, pijn, droefheid en ellende is dukkha. Samen zijn met vijanden is dukkha. Gescheiden zijn van vrien-den is dukkha.
Niet krijgen waar je van houdt is dukkha. Samengevat: de componenten waaruit de mens is samengesteld (P. khandha’s) zijn dukkha.’
—Wat is de Edele Waarheid van de oorzaak van het lijden (P. dukkha samudaya ariya sacca)?
‘Dit, Monniken, is het verlangen dat tot verder bestaan leidt, verbonden is met plezier en lust, en hier en daar naar genot zoekt. Het is summier: verlangen naar zintuiglijk genot (P. kama tanha); verlangen naar bestaan (P. bhava tan-ha); en verlangen naar niet–bestaan (P. vibhava tanha).’
—Wat is de Edele Waarheid van de beëindiging van het lijden (P. dukkha nirodha ariya sacca)?
‘Dit, Monniken, is het complete verdwijnen en vernietigen van verlangen; het verlaten, loslaten, afstand doen en zich bevrijden van verlangen.’
—Wat is de Edele Waarheid van de weg die leidt naar de beëindiging van het lijden (P. dukkha nirodha gamini patipada ariya sacca)?
‘Dit, Monniken, is het Edele Achtvoudige Pad, namelijk: juist begrip; juiste intentie; juist spreken; juist handelen; juist levensonderhoud; juiste inspanning; juiste aandacht en juiste concentratie.’
Siebe zegt
Als dukkha alomtegenwoordig is, kun je er dus ook niet aan ontsnappen.
Sommige boeddhisten nemen dit dus ook letterlijk. De enige hoop die er is voor alle wezens, zo leren zij, is dat je helemaal kunt ophouden te bestaan na een laatste dood. Na een laatste dood niks meer voelen, merken, kennen, weten, ervaren. Foetsie weg.
Uitgegaan als een vuur.
Foetsie weg, is wat sommige leraren hun leerlingen leren. Er is geen ontsnapping, of zoals jij zegt, dukkha is alomtegenwoordig. Je kunt dus alleen maar streven naar je eigen opheffing of beeindiging als levensstroom die al eindeloos lang van het ene bestaan naar het andere gaat. Praat maar eens met Ajahn Brahms en Ajahn Brahmali. Foetsie weg pleitbezorgers
Ujukarin zegt
… en daarmee slaan we de spijker op de kop voor wat betreft eenzijdig en gekleurd interpreteren van de Leer, broeders! Idd een probleem dat je vooral in een aantal Theravada kringen aantreft, die negativiteit, dat zwartwit omzetten van onthechting-van-Dukkha tot nihilisme en bruggen-achter-je-verbranden-zodat-je-maar-niet-meer-wedergeboren-hoeft-te-worden. (Los van de vraag wat er dan precies wedergeboren wordt, diezelfde puristen qua Dukkha gaan vaak opvallend relaxt om met het verschil tussen wedergeboorte en reïncarnatie).
In meer breed geörienteerde Theravada-leraren, denk aan Goldstein/Kornfield van IMS die ook best wel wat Mahayana invloeden erkennen, gaat het juist om een gebalanceerd en neutraal interpreteren van de Leer. Met veel nadruk op stukjes van Nirvana in je gewone leven, namelijk het ontwikkelen van Wijsheid en Compassie al is het nog niet helemaal op het niveau van een verlichte. En dan ga je juist IN de maatschappij staan inplaats van je alleen maar terug te trekken en bruggen achter je te verbranden. Maar niet vanuit de patronen van gehechtheid en weerstand zoals je eerst had, maar vanuit mededogen, vanuit idealisme, vanuit een ‘missie’ die iets met engagement te maken heeft…
Met gevouwen handen,