Dick – Vertrouwen 4

We leven op het snijvlak van duaal en non-duaal: van het gebied waarin alles uiteenloopt en zelfs tegengesteld is en het gebied waarin je kunt ervaren is dat alles één is. De gebieden zijn niet uit elkaar te halen en toch zijn ze niet hetzelfde. Sterker, ze lijken de ultieme tegenstelling te vormen. Zo leven we in deze corona-crisis heel sterk met het verlangen dat het weer goed wordt, dat het weer OK is. Met ons en de anderen. En het lijdt geen twijfel: we moeten er alles aan doen om met zo min mogelijk kleerscheuren door deze tijd te komen. Dat is één kant van de medaille.

Om ook die andere kant van het medaillon in beeld te krijgen, is het in deze tijden van angstige stress belangrijk om je aandachtig te kunnen focussen op de onzichtbare naad waar die twee ogenschijnlijk tegenstelde gebieden elkaar raken. Die ‘naad’ is je leven in dit moment. De remedie is dan ook: dompel je aandachtig in je leven, zoals het is.

Dus kijk uit je raam en misschien zie je ergens een boom. Hij is geworteld en is aan het groeien. Zijn bladeren komen straks weer uit, misschien nu al zichtbaar. Alles op zijn tijd. Misschien krijgt ie straks prachtige bloesem. En die valt een paar weken later ook weer af. Je kunt die boom vertrouwen. Hij leeft en is zoals ie is.

Of neem je hand en leg hem voor je neer. Daar is je hand. Vertrouwd. En kijk eens wat die hand allemaal gedaan heeft en nog gaat doen. Ooit ebt de beweging eruit weg, dat weet je, dat is onvermijdelijk. Maar nu kun je die vertrouwde hand vertrouwen. Hij is er gewoon en doet wat ie te doen heeft. Hij leeft en is zoals ie is.

Kijk naar jezelf en zie hoe je bent en reageert op alles om je heen. Ook nu de wereld zo anders lijkt. Precies in hoe je bent (je hoeft niet anders te zijn) kun je vertrouwen scheppen. Kijk naar de naderende lente en wat dat allemaal meebrengt. Je zou kunnen zeggen: niet alleen de lente trekt zich niets aan van het virus, maar het leven ook niet. Mijn leraar Nico Tenko Roshi schrijft een blog en zegt: Zen gaat niet alleen over de vreugde van geboorte, maar ook over de dreiging en erkenning van vernietiging. ‘Het onder ogen zien en beleven van deze paradox, deze schijnbare tegenstelling, is de onversneden inhoud en praktijk van zen. “De moeilijkheid van zen is dat we altijd twee tegenstrijdige zaken tegelijk moeten doen”, zei Maezumi Roshi. In dit geval van geboorte en dood: alles doen om ons leven te verzorgen en tegelijkertijd bereid zijn te sterven’.

Het klinkt raar, maar ook dat kun je vertrouwen, dat aspect van angst voor het eindige. Het hoort bij leven. Bekijk alles van jezelf met je derde oog. Het ‘eenheidsoog’ waarmee je de wereld van dualistische tegenstellingen kunt waarnemen. Dat is: ik zie dat het zo is-vertrouwen. Het haalt je uit je beklemming, uit je verlamming. Misschien blijf je bang, misschien blijf je gedeprimeerd, maar daar is de boom, daar is je hand en daar ben je ‘zelf’. Het leeft! Leven herkennen als leven!

Er is een prachtige koan over die verlamming. De monniken van de Oostelijke en de Westelijke vleugel in een klooster maakten ruzie om een kat. Nanquan (Nansen) pakte de kat op en sprak tot zijn monniken: ‘Laat iemand het juiste zenwoord spreken en de kat is gered. Maar doet één van jullie dat niet, dan hak ik de kat in tweeën.’ Geen van de monniken kon een woord uitbrengen. Nanquan hakte de kat in tweeën. Later hoorde Zhaozhou (Joshu), die terugkwam van een reis, van Nanquan wat er was gebeurd. Daarop trok Zhaozhou zijn sandalen uit, zette ze op zijn hoofd en vertrok. Nanquan riep: ‘Als jij hier was geweest, was de kat gespaard gebleven!”

Wat doen we als we met zo’n situatie geconfronteerd worden? Wat is het juiste zenwoord? Kijk met je derde oog en hoor wat voor jou klopt. Wat doen we als het coronavirus ons verlamt? Wat is ons zenwoord tegen verlamming en verstijving? Jouw liedje, jouw schreeuw. Jouw gebaar, jouw woord van liefde of van angst of van boosheid. Alles wat echt van jou is. Want je ziet dat het zo is. Dat is jouw sandaal. En blijf ook vooral uit het raam kijken.