Wordt het ware leven niet gekenmerkt door een vlammend pathos waarin tegengestelde gemoedstoestanden zich tezelfdertijd laten gelden? De Romeinse dichter Catullus uit de eerste eeuw vóór Christus, drukte zich in enkele beknopte dichtregels zo uit: “Odi et amo. Quare it faciam requiris. Nescio, sed fieri sentio et excurcior.” In vertaling: “Ik haat en voel lief. Waarom, wil je misschien vragen, doe ik dit? Ik weet het niet, maar ik voel het gebeuren en het verscheurt mij.”
Taigu – Dode dharmataal
Boeddhisme heeft iets hopeloos ouderwets, evenals het rooms-katholicisme. Ieder kan uit een historische ontwikkeling van twintig, vijfentwintig eeuwen iets kiezen wat van zijn of haar gading is en op basis van eruit opgedane inspiratie en bijkomende uitleg er op los geloven. Het levert echter nauwelijks levende, eigentijdse literatuur of poëzie op, verbeelding die mensen aanspreekt en grijpt en zich in nieuwe vormen voortplant.
Taigu – De verbeelde mens
‘Wie is de mens?“, schoot door hem heen toen hij in de aula in het Engels het woord voerde. Wie is de mens anders dan de verbeelde mens? En waarom is de mens in onze verbeelding de mens geworden die hij bij leven en welzijn was?
Taigu – De M van Manjusri
De M van meditatie hebben wij eveneens paraat voor de heer Milders, mocht hij zijn mededogen en metta willen belijden en van minder, minder willen migreren naar meer, meer.
Taigu – Kloppen waar geen poort is
Hij keek rond en zag dat het spreekkamertje van binnen geluiddicht was gemaakt. Hij vond het welletjes, besloot hij, stond op en liep naar de deur, maar toen hij de klink vasthad, voelde hij dat deze niet meebewoog. “Nondeju, ik laat me niet opsluiten,” mompelde hij tegen zichzelf. Op dat moment ging het licht uit. In het aardedonker bonkte hij met zijn vuist tegen de deur om aandacht te trekken. Maar al wat hij klopte, er was geen poort die zich voor hem opende.
Taigu – Percepties over Palestina, een essay voor boeddhisten
Gautama bevroeg en gaf raad aan wereldse heersers met snode plannen. Juist spreken, een van de onderdelen van het Achtvoudig Pad, was voor hem een middel om zijn middenweg aan de man te brengen. Dus waarom zou spreken in moeilijke omstandigheden een beletsel kunnen zijn voor boeddhisten en hun leraren? Wat is er mis met je verdiepen in de standpunten en gevoelens van anderen, voordat je in hun ogen genocide preekt wanneer je in een daad van protest uit volle borst de leuze ‘From the river to the sea’ scandeert om jouw steun voor de bevrijding van de een ten koste van de ander uit te drukken?
Taigu – Objectiviteit en objectieve tijd
Iedereen leeft thans linksom of rechtsom in een vluchtig, postmodern verstaan met een vermorzeling van grote verhaallijnen, met als gevolg een fragmentatie van begrip en een verwarring die niet worden geholpen door digitale communicatiemiddelen. Iedereen, behalve boeddhisten, wel te verstaan; bij hen namelijk gaat het grote verhaal er vaak nog gretig in, als Gods woord in een goedgelovige ouderling.
Taigu: De nakba en de nuance
Zich bekreunen om het lijden in Israël, Gaza en elders, de bodhisattva aanroepen die alle noodkreten hoort, het is allemaal verschrikkelijk invoelbaar. Maar de verschrikkingen van oorlog zijn niet nieuw en een beetje historisch realisme zou welkom zijn. Neem de geallieerde vergeldingsbombardementen op Duitse steden tijdens de Tweede Wereldoorlog (men leze de roman ‘Het stenen bruidsbed’ van Harry Mulisch over het bombardement op Dresden). Of het vuurbombardement op Tokyo en de atoomwapens op Hiroshima en Nagasaki.
Taigu – De uitdragers
De uitdragers, noemde hij ze. Altijd maar uitdragen, uitdragen. Zouden deze mensen een sociaal leven hebben, als ze geen ijverig mediterende brahmanen zijn? Met familieleden, die door de week een kop koffie komen drinken? Met vrienden, waar ze een paar baantjes mee gaan zwemmen of een biertje drinken bij het bowlen?
Taigu – Boeddhisme zonder boeddhisme
Je kunt zo ongeveer alle onderdelen van het Achtvoudig Pad toepassen op de huidige toestand in het Midden Oosten zonder partij te kiezen in het conflict. Wat zei Thich Nhat Hanh met gevaar voor eigen leven ook alweer tegen een zwaar bewapende Amerikaanse soldaat in een even verscheurde situatie tijdens de oorlog in Vietnam? “Ik ben niet voor Noord-Vietnam en niet voor Zuid-Vietnam, maar voor Midden-Vietnam.”
Taigu – Verlichtingskritiek en antimodernisme
Wie aan de Europese Verlichting komt, komt aan ons allemaal, want alle wereldburgers zijn in zekere zin kinderen van die Verlichting. De voorvechters van de Europese Verlichting en hun geestelijke nazaten hebben ideeën over samenleven, recht, humaniteit en identiteit geformuleerd, die de hele wereld over, tot ver buiten Europa, gedrag en bewegingen hebben voortgebracht en tot op heden weergalmen in de inspiratie van mensen
Taigu – Deo volente
En weer stonden ze met hun tweeën voor zijn deur, met van die typerende snoetwerken waar de gelukzaligheid van de wetenschap van hun wedergeboorte in de Christus afdroop. Dezelfde jongeman die hem de vorige keer een stukje uit de bijbel wilde voorlezen van de achterkant van een folder, stond nu met de Openbaring van Johannes in de aanslag op zijn mobieltje. Voor de zekerheid hadden ze deze keer een onderlegde evangelist meegenomen om de rabiate zenboeddhist op dit inmiddels bekende adres tot rede te brengen. Want juist daarom kwamen zij, zeiden ze.
Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman
Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.
Taigu – Groot vertrouwen in godverloren samsara
Aan de lezer die schrijft dat Taigu’s aandacht altijd maar uitgaat naar samsara: broeder, wij leven temidden van samsara, jij en ik, allebei. Hoe veel en hoe hard je je ook bezighoudt met de dharma, de wereld wordt er niet vanzelf beter van.
Taigu – ‘Onnozele meelopers’
Is de atoombom een onderwerp voor boeddhisten? Het enig juiste antwoord luidt: ja, ‘de’ atoombom (er zijn er vele) is een onderwerp voor iedere wereldburger, dus ook voor boeddhisten. Tot voor kort hadden we kunnen zeggen dat niets gevaarlijker is voor de toekomst van de wereld dan wederzijdse nucleaire vernietiging (mutual assured destruction, treffend afgekort als MAD), wanneer de ene mogendheid begint met het afschieten van kernwapens op de ander, en anderen met gelijke munt terugbetalen. Maar bij wie de vlammenzee ziet op Maui (Hawaïi), of in Griekenland, of in Canada of Californië, zou het idee kunnen postvatten dat de opwarming van de aarde een nog actueler vraagstuk is dan een verzengende nucleaire wereldoorlog.
Taigu – De Boeddha als feestbeest
Zou de Boeddha ooit gefeest en gebeest hebben? Het is een legitieme historische vraag, maar helaas weten we weinig meer over het leven van broeder Gautama dan de legende ons vertelt. Als hij een prins was en vader van een zoon, is hij tijdens zijn jaren als jongeling aan het hof dan ingewijd in de vreugde van de extase van drank en dans, en ook in de fijne kneepjes van het lichamelijke genot bij wijze van voorbereiding op zijn rol in de voortzetting van zijn dynastie?
Taigu – De maatschappelijke praktijk van westers boeddhisme
Een terechte vraag is dan ook hoe westerse boeddhisten zich verhouden tot de maatschappelijke orde waarin zij leven. Wie nu opmerkt dat er voor liefhebbers geëngageerd boeddhisme bestaat, begrijpt niet de reikwijdte van mijn vraag. Ik zou graag weten wie op welke wijze geloofsartikelen aanhangen zoals ‘onderling afhankelijk ontstaan’, bevrijding van de cyclus van lijden en wedergeboorte in een definitief nirvana, ‘oorspronkelijke verlichting’, en het uitstellen van verlichting om als bodhisattva andere levende wezens bij te staan. Zijn dit symbolische voorstellingen of geloven boeddhisten werkelijk in volgende levens en andere werelden?
Taigu – De babbelrobot en het boeddhisme
Het onderwijs is in rep en roer nu blijkt dat ChatGPT op verzoek complete essays uitbraakt over bijna ieder onderwerp. Hoewel de robot niet foutloos werkt, zijn de resultaten van voldoende kwaliteit om je af te vragen hoe je eigen werk van studenten nog kunt onderscheiden van opstellen die door een computer worden gemaakt. Er zijn ook nieuwsmedia die inmiddels experimenteren met machinaal vervaardigde teksten als vervanging van door mensenhand geschreven journalistieke producten.
Taigu – Beelden hinderen beoefening
Ieder zijn meug, maar ik vraag me af waarvoor we een afbeelding van bodhisattva’s en alle bijkomende mythische rimram eigenlijk nodig hebben. Ook zonder vloeit uit de beoefening, de geloftes en de geestelijke context van Mahayana de opdracht voort tot bevrijding van andere levende wezens.
Taigu – Oorlog is geen feest
Boeddhisten zijn net mensen. De hele geschiedenis door hebben ze de wapens opgenomen, tegen elkaar en tegen anderen. Het is misschien niet goed een oorlog te beginnen, maar soms raak je erin verzeild.
Spanningsvelden binnen een kwetsbaar zen
Zen is van nature een kwetsbare traditie. Kwetsbaar omdat het gevaar op de loer kan liggen dat beoefenaars meer bezig zijn met hun eigen ervaring van ontwaken dan met het lijden en het bevrijden van andere levende wezens.
Taigu – Ondertoon van ‘ietsisme’ in nieuw boek van Dick Verstegen
’Welkom in de werkelijkheid’ is niet zozeer een boek van de hand van Dick Verstegen, als wel een verzameling van zijn meest geliefde werken en citaten van anderen, door de auteur voorzien van verbindende teksten. Daar hoeft niets mis mee te zijn, ware het niet dat Verstegen met die teksten iets lijkt te willen zeggen wat steeds maar niet helemaal duidelijk wil worden.
Taigu – De taalopdracht van het westerse boeddhisme
Taigu is er onlangs spontaan mee begonnen door in plaats van ‘leegte’ te schrijven ‘het leeg’. Het is hetzelfde wanneer wij spreken over het rood van een roos. Van ‘rood’ maken we geen ‘roodte’, dus waarom maken we van ‘leeg’ wel ‘leegte’?
Taigu – Atman en anatman
Hij was niet lang in Spanje toen de gewaarwording zich van hem meester maakte dat hij hier al ooit geweest was, in wat alleen een eerder leven kon zijn. Het was bovenop zijn zielgeheim een nieuw mysterie, een openbaring die zich meer deed voelen dan dat hij deze onder woorden kon brengen. Dat kwam later pas.
