Moraal en de feiten hebben een moeizame verhouding. Wie opkomt voor de feiten, wordt er algauw van verdacht geen morele verontwaardiging te kennen. Zijn beide tegelijk dan niet mogelijk?
De boeddhanatuur van Adolf Hitler
Had Hitler boeddhanatuur? Het is weer eens wat anders dan de vraag van de klassieke mu-koan, of een hond boeddhanatuur heeft.
Jules – Iberische intuïties
Hij nam zijn bijbeltje ter hand. Er waren maar een paar late leraren in de traditie die al het voorgaande doorzagen, het falen van de ambities, het falen van de voorspellingen, het falen van het sektarisme met de metastase van zijn sociolect. Het boek appelleerde aan zijn zondebesef. Hij voelde al een aantal jaren berouw over eerder handelen uit overmoed tijdens zijn leven, en over andere dingen. Hij wist zijn leven te kort om al zijn eigen falen goed te maken, maar een mens moet doen wat hij kan.
Jules – Hij die zonder zonde is
Terwijl de regering-Netanyahu een tweestatenoplossing verder onmogelijk heeft proberen te maken dan ooit, gaat de strijd voor de Palestijnse zaak door met tot dusver op deze schaal niet vertoonde middelen. Reservisten van het Israëlische leger moeten als dieven in de nacht hun vakantieadres verlaten, omdat een Belgische stichting ze als verdachten van schending van het oorlogsrecht wil laten vervolgen.
Jules – Inspiratie van oude vriendschap
Als Nicolaas Klei is hij onder andere bekend geworden als wijnschrijver. Toen ik hem kende, woonde hij om de hoek van het Concertgebouw en het daarachter gelegen café Welling. Het was in dat café dat ik hem voor het laatst zag, een jaar of twintig geleden. Tussen de middag gezeten aan een tafeltje gunde ik mijzelf een zeldzaam moment van rust. Nico kwam binnen met aan zijn arm zijn vrijwel blinde vader.
Taigu – Kapot van Shinran
‘Doe je iets goeds, dan komt dat door je karmische erfenis. Doe je iets slechts, dan idem dito. Daar sta je dan, in de eenentwintigste eeuw, met je verwetenschappelijkte visie op ‘de werkelijkheid’ en je geloof dat meditatie iets voor je gaat betekenen.’
Taigu – Noem mij Jimmy
Na slechts één termijn in het Witte Huis werd de wat verlegen Democraat Jimmy Carter aan de stembus verslagen door zijn Republikeinse tegenstrever Ronald Reagan. Hij trok zich vanuit het centrum van de macht in Washington, DC terug naar Plains, in Georgia, een dorp met 700 bewoners. Daar zette hij zijn oude gebruik voort om wekelijks les te geven op de plaatselijke zondagsschool van zijn baptistische gemeente.
Taigu – Oude en nieuwe zenideologie ontleed
Beoefenaren in westerse zensangha’s zijn niet in staat tot de belastende geestelijke capriolen die voor zenmonniken in een kloosteromgeving met continu verblijf mogelijk waren. In een vereenvoudigde zenbeoefening is er geen plaats voor een flirt met een overtrokken vorm van contemplatie. Hooguit kan er hier worden geëxperimenteerd met een zenervaring op een wijze die past bij een tijd waarin onthaasting even belangrijk is als ons functioneren als goed geïntegreerde, individuele leden van de maatschappij. De tijd is verdergegaan en wij staan dichter bij andere bronnen van verlichting uit onze eigen cultuur dan bij de cultuur waarin het zenboeddhisme is ontstaan. Zou dit niet een beter uitgangspunt zijn dan proberen geforceerd de wijsheid van een vreemd verleden te repliceren?
Taigu – Rechtsstaatsrecessie voor boeddhisten
Hoe onafhankelijk zijn nieuwsmedia nog wanneer hun inkomsten mede worden beïnvloed door cookies en clicks? Natuurlijk, niet het Boeddhistisch Dagblad. Wat een geruststelling voor boeddhisten. Maar één ding: de geschiedenis door hebben boeddhisten zich vrijwel nooit druk gemaakt over democratische governance. Integendeel, boeddhisten hebben met hun mooie waardes altijd behoord tot de grootste kontlikkers van het wereldlijk gezag. Dus nu de “rechtsstaatsrecessie” (Jensma) is ingezet, worden boeddhisten met de andere kikkers in de grote maatschappelijke kookpan mee geleidelijk op temperatuur gebracht.
Taigu – Een weeffout in het westerse boeddhisme
Het wordt tijd dat westers boeddhisme méér gaat omvatten dan monastiek georiënteerde meditatiesessies. Dat het eigen ruimtes opent, die geschikt zijn voor publieke toegang en geledenheid bieden voor een tot dusver onaangeboord potentieel van andere vormen van beoefening. Dat er, behalve voor selecte doelgroepen zoals gedetineerden, militairen en in ziekenhuizen en hospices opgenomen patiënten, ook geestelijk verzorgers worden opgeleid die vanuit boeddhistische gebouwen van samenkomst plaatselijke gemeenschappen kunnen ondersteunen.
Jon Kabat-Zinn is geen hedendaagse Shinran
Een jaar geleden ben ik uit de kast gekomen. In een intiem tweegesprek met mijn zenleraar heb ik bekend dat ik mij in hoofdzaak een reine-landboeddhist ben gaan voelen.
Taigu – Gaza en geëngageerd boeddhisme
Dat Hamas en Hezbollah terroristische organisaties zijn die met raad en daad worden gesteund door het theocratische bewind van Iran, en dat zij bewust hun eigen bevolking gebruiken als menselijk schild, blijft meestal verzwegen wanneer we beelden van gewonde en gedode slachtoffers en hun radeloze familieleden op een scherm voorbij zien trekken.
Taigu – Westers boeddhisme is toekomstloos anti-westers
Westers boeddhisme is pas boeddhisme als het in verbinding met de eigen tijd in rook is opgegaan, getransformeerd in iets anders.
Taigu – Oorlog overkomt je
Tot zijn vijfenveertigste jaar was Taigu’s oorlogsbestemming als reserveofficier om leiding te geven aan een mobilisatiecentrum en reservisten gereed te maken om ingezet te worden. Zo uit de collegebanken van de universiteit leerde hij tijdens zijn militaire diensttijd wat te doen bij een aanval met chemische wapens op een vliegbasis. ‘s Nachts stond hij regelmatig ingeroosterd om het bevel te voeren bij incidenten.
Dokter Zen – een toekomstsprookje?
Wat een aparte neuroloog heb ik toch! Helemaal wetenschappelijk geschoold, werkzaam in een academisch ziekenhuis, en toch in staat om te zeggen: “Ach ja, in mijn specialisme zijn we gewend elektrische stroompjes te meten, maar wat is elektriciteit anders dan energie? Als neurologen weten we dat heel het lichaam doortrokken is van energie en dat we daar via de zenuwen maar een deel van kunnen objectiveren.”
Boeddha’s zijn als leraar beregoed
…
Een grote luchtbel vol compassie
“Waar was ik voordat ik geboren werd?, vraagt het kind. Zenpapa glimlacht.”
Over de kern van Zen en onvermogen tot spirituele zelfverheffing.
Dogen, een dwaalweg?
Dogen, een dwaalweg?
Taigu – Het eerdere en het latere
Hisamatsu was een vriendelijke, maar messcherpe man met een karakteristieke witte baard en een leraarsstok. Behalve filosoof verbonden aan een universiteit was hij een natuurtalent in zen. Na een kloostertraining stond hij op en vestigde zich op eigen gezag als zenleraar. Zijn missie na de Tweede Wereldoorlog was het vermolmde Japanse zen ingrijpend te vernieuwen en het toegankelijker te maken voor leken.
Taigu – Blablabla
Wat boeddhisme is, weet Taigu niet; wie het wel weet, is de weg kwijt.
Boeddhistische bevrijdingsparadigma’s
Naar mijn gevoel gaat boeddhisme te gemakkelijk over ‘mij’ en niet over de ‘ander’. En voor zover het op de ander gericht is, gaat het vaak om een naïef ‘lief zijn voor elkaar’ zonder de slag te maken van woorden naar daden, zonder een ketenverantwoordelijkheid te activeren die verder reikt dan ik-en-mijn-directe-omgeving. In het Mahayana van tegenwoordig komt paradoxaal genoeg gedrag voor dat men historisch gezien aan het Hinayana-kamp toeschreef. Velen schuilen binnen het boeddhisme tegen de boze buitenwereld in plaats van de bevrijding de wereld in te brengen.
De dharma die door ons heen vloeit
Kortom, boeddhisme is niet makkelijk. Je kunt wel hopen dat al het inzicht, samengebald in het moment, in meditatie tot je komt, maar zonder je hersens te gebruiken zou werkelijk inzicht wel eens bij ijdele hoop kunnen blijven.
Boeddhistisch universalisme
Chih-i bouwde voor het Chinese boeddhisme het soort Grote Tent. Vanuit Zen zijn Amida en nembutsu in zekere zin bijzaak, maar in een Grote Tent zouden ze er op voet van gelijkwaardigheid bij kunnen horen. Er gaat een wereld voor me open. Er is wellicht nog veel meer dan Amida en nembutsu. Boeddhisme is in de loop van de geschiedenis zo verkokerd en gespecialiseerd geraakt, maar er zijn dus meer historische voorbeelden van een inclusieve beoefening.
De Grote Tent van Tegenspraak
De Grote Tent van Tegenspraak als beeldspraak kan richtinggevend zijn van het soort publieke boeddhistische discours dat je je zou wensen. De Grote Tent zelf als beeldspraak kan richtinggevend zijn voor het type boeddhisme waarvoor je je sterk wilt maken. In mijn voorstelling van de Grote Tent is er ergens ook ruimte om een kaarsje op te steken zonder dat het hele tentdoek in de hens gaat.
Breuklijn door de menselijke conditie
Al die flarden van verhaallijnen brengen mij echter in verwarring. ‘Precies hier en nu, als niets lukt, wat doe je dan?’ Een levensechte koan. Dat is dus waarom ik in de put zit.
