Het wordt tijd dat westers boeddhisme méér gaat omvatten dan monastiek georiënteerde meditatiesessies. Dat het eigen ruimtes opent, die geschikt zijn voor publieke toegang en geledenheid bieden voor een tot dusver onaangeboord potentieel van andere vormen van beoefening. Dat er, behalve voor selecte doelgroepen zoals gedetineerden, militairen en in ziekenhuizen en hospices opgenomen patiënten, ook geestelijk verzorgers worden opgeleid die vanuit boeddhistische gebouwen van samenkomst plaatselijke gemeenschappen kunnen ondersteunen.
Jon Kabat-Zinn is geen hedendaagse Shinran
Een jaar geleden ben ik uit de kast gekomen. In een intiem tweegesprek met mijn zenleraar heb ik bekend dat ik mij in hoofdzaak een reine-landboeddhist ben gaan voelen.
Taigu – Gaza en geëngageerd boeddhisme
Dat Hamas en Hezbollah terroristische organisaties zijn die met raad en daad worden gesteund door het theocratische bewind van Iran, en dat zij bewust hun eigen bevolking gebruiken als menselijk schild, blijft meestal verzwegen wanneer we beelden van gewonde en gedode slachtoffers en hun radeloze familieleden op een scherm voorbij zien trekken.
Taigu – Westers boeddhisme is toekomstloos anti-westers
Westers boeddhisme is pas boeddhisme als het in verbinding met de eigen tijd in rook is opgegaan, getransformeerd in iets anders.
Taigu – Oorlog overkomt je
Tot zijn vijfenveertigste jaar was Taigu’s oorlogsbestemming als reserveofficier om leiding te geven aan een mobilisatiecentrum en reservisten gereed te maken om ingezet te worden. Zo uit de collegebanken van de universiteit leerde hij tijdens zijn militaire diensttijd wat te doen bij een aanval met chemische wapens op een vliegbasis. ‘s Nachts stond hij regelmatig ingeroosterd om het bevel te voeren bij incidenten.
Dokter Zen – een toekomstsprookje?
Wat een aparte neuroloog heb ik toch! Helemaal wetenschappelijk geschoold, werkzaam in een academisch ziekenhuis, en toch in staat om te zeggen: “Ach ja, in mijn specialisme zijn we gewend elektrische stroompjes te meten, maar wat is elektriciteit anders dan energie? Als neurologen weten we dat heel het lichaam doortrokken is van energie en dat we daar via de zenuwen maar een deel van kunnen objectiveren.”
Boeddha’s zijn als leraar beregoed
…
Een grote luchtbel vol compassie
“Waar was ik voordat ik geboren werd?, vraagt het kind. Zenpapa glimlacht.”
Over de kern van Zen en onvermogen tot spirituele zelfverheffing.
Dogen, een dwaalweg?
Dogen, een dwaalweg?
Taigu – Het eerdere en het latere
Hisamatsu was een vriendelijke, maar messcherpe man met een karakteristieke witte baard en een leraarsstok. Behalve filosoof verbonden aan een universiteit was hij een natuurtalent in zen. Na een kloostertraining stond hij op en vestigde zich op eigen gezag als zenleraar. Zijn missie na de Tweede Wereldoorlog was het vermolmde Japanse zen ingrijpend te vernieuwen en het toegankelijker te maken voor leken.
Taigu – Blablabla
Wat boeddhisme is, weet Taigu niet; wie het wel weet, is de weg kwijt.
Boeddhistische bevrijdingsparadigma’s
Naar mijn gevoel gaat boeddhisme te gemakkelijk over ‘mij’ en niet over de ‘ander’. En voor zover het op de ander gericht is, gaat het vaak om een naïef ‘lief zijn voor elkaar’ zonder de slag te maken van woorden naar daden, zonder een ketenverantwoordelijkheid te activeren die verder reikt dan ik-en-mijn-directe-omgeving. In het Mahayana van tegenwoordig komt paradoxaal genoeg gedrag voor dat men historisch gezien aan het Hinayana-kamp toeschreef. Velen schuilen binnen het boeddhisme tegen de boze buitenwereld in plaats van de bevrijding de wereld in te brengen.
De dharma die door ons heen vloeit
Kortom, boeddhisme is niet makkelijk. Je kunt wel hopen dat al het inzicht, samengebald in het moment, in meditatie tot je komt, maar zonder je hersens te gebruiken zou werkelijk inzicht wel eens bij ijdele hoop kunnen blijven.
Boeddhistisch universalisme
Chih-i bouwde voor het Chinese boeddhisme het soort Grote Tent. Vanuit Zen zijn Amida en nembutsu in zekere zin bijzaak, maar in een Grote Tent zouden ze er op voet van gelijkwaardigheid bij kunnen horen. Er gaat een wereld voor me open. Er is wellicht nog veel meer dan Amida en nembutsu. Boeddhisme is in de loop van de geschiedenis zo verkokerd en gespecialiseerd geraakt, maar er zijn dus meer historische voorbeelden van een inclusieve beoefening.
De Grote Tent van Tegenspraak
De Grote Tent van Tegenspraak als beeldspraak kan richtinggevend zijn van het soort publieke boeddhistische discours dat je je zou wensen. De Grote Tent zelf als beeldspraak kan richtinggevend zijn voor het type boeddhisme waarvoor je je sterk wilt maken. In mijn voorstelling van de Grote Tent is er ergens ook ruimte om een kaarsje op te steken zonder dat het hele tentdoek in de hens gaat.
Breuklijn door de menselijke conditie
Al die flarden van verhaallijnen brengen mij echter in verwarring. ‘Precies hier en nu, als niets lukt, wat doe je dan?’ Een levensechte koan. Dat is dus waarom ik in de put zit.
Afscheid van de Boeddha is niet nodig
De democratisering van de Dharma gaf, eeuwen na de dood van de historische Boeddha, de stoot tot Mahayana, van oorsprong een beweging binnen het ‘oude’ boeddhisme die de beeldtaal van het religieuze voorstellingsvermogen vernieuwde. Ergens in de latere doorontwikkeling van Mahayana is men zich, helaas, tegen dat oude boeddhisme gaan afzetten. Dat houdt mede verband met de culturen waarin het boeddhisme landde, maar het blijft jammer dat het onderscheid zich in de hoofden van mensen nu heeft voortgezet. Alsof bodhisattva’s superieur zouden zijn aan arhats.
De blinde vlek
Iedere typologie doet onrecht aan een immer rijk geschakeerde en per definitie veranderlijke en door onze beeldvorming mede bepaalde historische context. Maar dit geldt eveneens voor het denken in termen van boeddhistische scholen of tradities waarvan de lucht in onze tijd zwanger is. Ook zonder ‘zen’ te zijn of een leerling van de vroeg-twintigste eeuwse fenomenologie hoor je als boeddhist gewoon te kunnen doorzien dat iedere naam van een school niet meer is dan een losse flodder, of een vogel in de lucht die weg is wanneer je haar probeert te benoemen.
Een boeddhistische maatschappijvisie?
Bestaat er binnen het boeddhisme iets van een verbindende maatschappijvisie? Is zo’n visie per definitie een sociaalecologische? Terwijl paus Franciscus op wereldschaal het initiatief naar zich toetrekt met de contouren van een sociaal programma, maakt de urgentie van de problemen een omvattender bijdrage van het boeddhisme wenselijk.
Taigu – Wortels in wanhoop
De uitdaging is altijd geweest en zal altijd zijn om verbinding te vinden door zich nieuwsgierig en welwillend te verdiepen in elkaar, door het vreemde binnen te halen en het eigene te vervreemden. Niet iedereen zal daarin kunnen of willen meegaan, dus leiderschap is vereist van hen die in hun wanhoop niet zien, maar toch durven te geloven, en zich weten te verliezen, terwijl zij in de ander worden wedergeboren.
Taigu – Vriendschap en liefde in oorlog en vrede
Vriendschap kan liefde baren en vice versa. Liefde kent zoveel verschillende verschijningsvormen, die tot uitdrukking komen in de woorden die het klassieke Grieks voor ieder hiervan kent. Het verschil tussen vriendschap en liefde is, kortom, niet zo scherp en exclusief als sommigen onder invloed van tegenwoordige taal en sociaal gebruik veronderstellen.
Taigu – Voortaan alleen dit
En God, de God die Auschwitz, Srebrenica en het nodige meer al had aanschouwd, die zag dat het goed was zo, en maakte zich op voor zijn middagdutje. Hij zette de radio uit. Al die verwarring is nergens goed voor, mompelde hij.
Taigu – Het Spaanse licht
Gaat henen en laat de geest voortleven, mompelde de meester verzonken op zijn stok. Hij nam het belletje en klingelde opnieuw.
Taigu – Christenboeddhisme wordt ondergewaardeerd
Wat staat er centraal in de dharma, het naleven van een verhaal over een mythische boeddha en zijn pad, of het doen verminderen van het lijden in de wereld? Er zullen mensen zijn die menen dat het eerste leidt tot het tweede. Maar wat als je zo druk bezig bent met je in alle mogelijke bochten draaien om het eerste te doen, dat je er in de praktijk niet in slaagt het tweede te bereiken?
Taigu – En vergeef ons onze schulden
Hij dacht opnieuw even na en schreef bij wijze van slotsom de woorden neer: “En vergeef ons onze schulden, zoals wij ook anderen hun schulden vergeven.”
