• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Reportages » Boeddhisme verbreden tot maatschappijkritiek

Boeddhisme verbreden tot maatschappijkritiek

17 december 2014 door gastauteur

Boeddhistisch filosoof David Loy beëindigde op 4 december zijn maand lange bezoek aan Nederland met een lezing in de VU, georganiseerd door prof. dr. André van der Braak.

Diana Vernooij portretDiana Vernooij was bij de lezing aanwezig.

“Boeddhisme en de moderne westerse wereld hebben elkaar beide nodig om succesvol te zijn.” Met deze mooie aftrap begon David Loy zijn college. Binnen het bestek van een uur hield hij een bezield betoog voor een westerse ethiek die het analytisch instrumentarium van het boeddhisme naar het niveau van de maatschappelijke instituties trekt.

“Het moderne westen is het meest succesvol in het idee van sociale rechtvaardigheid. Het is dan wel niet altijd geweldig succesvol in de praktijk, maar de basis is er: mensenrechten, democratie, feminisme, homorechten, anti-slavernij. Het Boeddhisme heeft als hoogste ideaal: persoonlijke transformatie, het ontwaken tot je ware natuur. Beide hebben ook hun beperkingen: sociale rechtvaardigheid raakt maar niet echt geïntegreerd in de maatschappij want het loopt stuk op individuen, en op instituties die een eigen leven leiden. En de persoonlijke transformatie leidt niet automatisch tot maatschappelijke transformatie. Het concept van karma zorgt daarvoor. Immers: als jij macht hebt zal dat wel komen door goede daden uit je verleden en hebben anderen zich naar je te voegen.

Hoe kunnen die twee, westers besef van sociale rechtvaardigheid en boeddhistisch inzicht in de werking van onze geest, elkaar dienen en verder brengen?”

war on terror

David Loy
David Loy

Loy gaat eerst dieper in op de joods-christelijke traditie. Hij heeft het later steeds over de Abrahamitische religies, daarmee (zonder het te noemen) de Islam implicerend. Wat de leidraad binnen de Abrahamitische tradities is, is de dualiteit tussen goed en kwaad. God staat achter degenen die goed doen en straft wie kwaad doet. Je ziet het in het Oude Testament bijv terug in de verhalen van Noach en Mozes. En ook Jezus legt de nadruk op het goede. Dus de favoriete manier om naar de wereld te kijken is de bril van goed en kwaad. Die moraliteit leidde samen met de Griekse ontdekking van democratie tot een besef dat de maatschappij veranderd kan worden. Het leidde tot klassenstrijd en revolutie maar ook tot de War on Terror, waarbij beide tegenstanders zich beroepen op een Heilige Oorlog tegen het Kwaad. En we zien dat het maar niet echt succesvol wordt, die inzet voor het goede.

In het Boeddhisme is er sprake van een andere tegenstelling, nl die van begoocheling tegenover wijsheid, ofwel die van onwetendheid tegenover ontwaken. De ethiek hiervan is niet goed versus kwaad, maar bevrijding van lijden. Dat is een elementair andere kijk naar de werkelijkheid. In de mens zit een fundamentele ontevredenheid. Dat is het lijden dat we door onze onwetendheid hopen te dempen door ons te laten leiden door begeerte en haat. Dit inzicht is het doel van de meditatieve praktijk. In de traditie is dat volgens Loy verworden tot: ‘Ik houd mij bezig met mijn eigen verlichting, en met de maatschappij bemoei ik me niet’. Het grote probleem is dat deze houding ons afhoudt om iets te betekenen voor de maatschappij.

geïnstitutionaliseerde vergiften

Loy: “Vanuit de Boeddhistische invalshoek zien we dat de maatschappij niet functioneert als ideaal omdat de personen en de instituties zich laten leiden door hebzucht, kwaadwilligheid en begoocheling. Er is zowel persoonlijke als ook institutionele ontwikkeling nodig om tot sociale rechtvaardigheid te komen. Het Boeddhisme zou breder verstaan moeten gaan worden. Het zou verbreed moeten worden tot een kritiek op de repressie vanuit de sociale instituties.” Als hij onze westerse maatschappij analyseert met een boeddhistische bril op ziet hij de drie vergiften terug in de instituties:

  • 1- Begeerte komt terug als motiverende kracht van de economie,
  • 2- Kwaadwilligheid is geïnstitutionaliseerd in het militarisme,
  • 3- Onwetendheid wordt in stand gehouden en verspreid door de media.

Als eerste is de organisatie van onze economie gebaseerd op een fundamentele misvatting over ons lijden. Het consumentisme maakt gebruik van het feit dat wij denken dat onze begeerte gestild kan worden door een aankoop. Dat doet het ook even, maar daarna is er weer begeerte die gestild moet worden. Het consumentisme groeit er alleen maar van. “Deze economische structuur is groeien of instorten, onherroepelijk.” zegt Loy en hij vreest dat er niets geleerd is van de crisis tot nu toe.

britse militairenAls tweede is het militaristische systeem gebaseerd op haat en kwaadwilligheid. De helft van al het geld dat er in de wereld aan militarisme wordt besteed, wordt door de VS besteed, zegt Loy. “Je moet vijanden hebben om die uitgaven en die industrie te rechtvaardigen. Het systeem zoekt vijanden om te bestrijden”.

Dan als derde zijn het de media die definiëren wat reëel is voor ons. “De media verdienen hun geld door onze aandacht te trekken en onze aandacht te verkopen aan de hoogste bieder. Onze aandacht wordt geëxploiteerd. Media bieden verstrooiing en normaliseren het economische sociale systeem: geld verdienen en spullen kopen is waar het om draait.”

Hoewel dus in de Boeddhistische geschriften zelf geen maatschappijkritiek of rechtvaardigheidsgevoel voor maatschappelijke structuren is te vinden, toont Loy aan dat het wel degelijk mogelijk is met boeddhistische invalshoek maatschappijkritiek te leveren en geëngageerd te zijn. Dit is de kans: de ontmoeting van Boeddhisme en westers rechtvaardigheidsgevoel brengt zelfkennis in het sociaal engagement, en de combinatie kan tot een echte transformatie leiden.

Diana Vernooij

 

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Reportages Tags: David Loy, Diana Vernooij

Lees ook:

  1. Mindfulness is booming business
  2. Diana – Koans
  3. Diana Vernooij – Ik ben er al deel van, al is het niet hier en nu
  4. Leven met de scherven & Op weg naar de stilte

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

05 jan
Cursus Leven met Sterven
5 jan 23
30 jan
Wekelijkse Zen in Twente meditatie avond op maandag
30 jan 23
30 jan
Ecodhamma-reeks Onverschrokken
30 jan 23
31 jan
Boeddhisme en meditatie
31 jan 23
31 jan
Vipassana meditatie Rotterdam
31 jan 23
Rotterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Kan je jezelf dom leren?

    Rob van Boven en Luuk Mur - 5 januari 2023

    We hebben twee hersenhelften en deze hebben ieder een eigen manier om de wereld te begrijpen. De rechterhersenhelft (R.H.) beleeft de werkelijkheid rechtstreeks en de linkerhersenhelft (L.H.) maakt zich een voorstelling van de wereld en probeert vanuit die voorstelling de wereld te begrijpen. De wereldbekende psychiater en filosoof Iain McGilchrist* heeft er zijn levenswerk van gemaakt om de (samen)werking van deze twee asymmetrische hersenhemisferen te onderzoeken.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Non-dualisme is capituleren
    • Zeshin – Dukkha
    • Guy – De spirituele vriend (P. kalyanamitta)
    • Ludo – Onthouding
    • Ardan

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens