Morgen, zondag vijf maart, wordt in Saswitha, het centrum voor opleiding voor yoga en wijsbegeerte in Bilthoven, het in december 2016 bij de uitgeverij Damon verschenen boek ‘Sundarikatha, het verhaal van Sundari, schoonzus van de Boeddha’ van Paul van der Velde gepresenteerd. Het boek is geschreven in het Sanskriet en vertaald in het Nederlands en deels in het Engels.
Bijzonder is dat Van der Velde zelf het beeldmateriaal voor het boek verzorgt, in de vorm van boeddhistische schilderijen. Het boek bestaat uit een inleiding over de positie van de vrouw in het boeddhisme, de gedichten in Nederlands en Sanskriet, zo’n zeventig schilderijen in de stijl van de grotten van Ajanta, de inleiding en de gedichten in het Engels en vervolgens de gedichten in devanagari schrift. De presentatie in Bilthoven is met recitatie, declamatie etc.. twee van de liederen zijn op muziek gezet door Rokus de Groot.
Sundari was de schoonzus van de Boeddha. Wat was het lot van vrouwen wier mannen monnik werden? De Sundarikatha is een modern dichtwerk waarin Sundari haar lot als ‘monniksweduwe’ bezingt. De Boeddha wijdde zijn halfbroer Nanda tot monnik. Sundari blijft alleen achter. In Sundarīkathā komt Sundari, de vrouw van de halfbroer van de Boeddha, aan het woord.
Allereerst beschrijft Paul van der Velde (auteur en schilder) zondagmiddag in Bilthoven in korte lijnen wat hem dreef om deze gedichten en portretten te creëren. Vervolgens vertellen Godfried Beumers, Louise Broekhuijsen en Annemiek Gerlag in een bloemlezing het wrange verhaal van de achterblijvende, rouwende en ouder wordende Sundari. Paul zelf mengt zich in dit klaagkoor met het reciteren en zingen van een van zijn teksten in het Sanskrit. Zangeres Marieke Koster vertolkt, begeleid door cellist Eduard van Regteren Altena, twee speciaal voor deze gelegenheid door componist Rokus de Groot getoonzette teksten uit dit unieke werk.
De schilderijen
De schilderijen zijn gemaakt in de stijl van de schilderkunst van Ajanta, het bekende boeddhistische grottencomplex in Maharastra in India. Er zijn daar kunstmatige grotten aangelegd in een natuurlijke hoefijzervormige vallei. De wanden van deze grotten zijn beschilderd. Het complex is bewoond geweest van + 230 v.Chr. tot 650 n.Chr.. De grotten zijn waarschijnlijk uitgehouwen in twee perioden: de 2e eeuw v.Chr. tot 2e eeuw n.Chr., en de 5e en 6e eeuw n.Chr.. Soms wordt ook gesteld dat de tweede periode iets eerder viel.
Naar men wil is Ajanta op 28 april 1819 ontdekt door een groep Britten van het Madras regiment. De militairen waren op tijgerjacht in de nabijgelegen Indhyahadri heuvels. Een lokale jongen vertelde hen dat er beneden in het dal veel tijgers waren. De jongen nam hen mee naar een hooggelegen punt en daar zag een jonge Brit, John Smith geheten, een tijger lopen die opeens leek te zijn verdwenen. Vervolgens zag hij iets glanzen. Hij besloot toen met dorpelingen het dal in te gaan. Later bleek dat de tijger een van de grotten was binnengegaan en wat de jonge Brit had gezien was de top van grot 10. Op deze wijze zijn de grotten ontdekt. De plaats waarvandaan Smith de grotten had zien liggen is nu het ‘viewpoint’. Het heeft echter lang geduurd voor men het belang van de ontdekking van de grotten inzag. In 1822 verbreidde zich het bericht dat er zich schilderingen in de grotten bevonden: ‘mooie schilderingen van figuren die pruiken droegen en niet bij de ‘Brahmaanse religie behoorden’.
Paul van der Velde heeft de schilderingen van Ajanta op zijn manier geïnterpreteerd en voortgezet. De schilderijen zijn gemaakt in inkt en acryl op canvas en katoen met gesso, een enkel geval papier, in de periode 2012-2016.
Prof.dr. P.J.C.L. van der Velde is hoogleraar Hindoeïsme en boeddhisme aan de faculteiten Religiewetenschappen en Theologie van de Radboud Universiteit te Nijmegen. Hij vertaalde en becommentarieerde middeleeuwse Indiase poëzie en publiceert over westers boeddhisme.
Paul van der Velde studeerde Indiase talen en culturen in Utrecht (Sanskrit, Hindi en Pali) en Leiden (klassiek Tamil). Hij promoveerde op een studie naar esthetica, devotie en mystiek rond Krishna.
