Aanstaande vrijdag, 8 juli, heeft beeldend kunstenaar en radiomaker Menno Bijleveld een tafelgesprek in de Panoramazaal van het Fries Museum in Leeuwarden over ‘sterven in meditatie’. Aan het tafelgesprek doen mee: cognitief neurowetenschapper en experimenteel psycholoog Jacob Jolij; cultureel antropoloog en schrijver Bert van Baar en beeldend kunstenaar Louwrien Wijers.
Menno Bijleveld houdt het tafelgesprek in het Fries Museum om beter zicht te krijgen op vragen als: Wat is leven? Wat is dood? Kan de dood overstegen worden? Is er een bewustzijn dat verder gaat?
Het tafelgesprek in het Fries Museum is besloten. Wel worden video-opnames gemaakt. Die zullen later online komen en zijn straks te zien in Gastatelier Louwrien Wijers Ferwert, 30 juli – 31 aug. 2016.
Het gesprek in het Fries Museum maakt deel uit van het onderzoek dat Menno Bijleveld als bemiddelaar doet naar het stervensproces in het algemeen en naar de Tibetaans boeddhistische kijk op sterven in het bijzonder. Dit onderzoek doet hij in het kader van de werkperiode van twee maanden via het Mondriaan Fonds in Gastatelier Louwrien Wijers Ferwert. Hij heeft het daar aanwezige archief tot zijn beschikking.
Bijleveld kijkt terug op acht jaar radioprogramma’s maken voor de intussen opgeheven Boeddhistische Omroep Stichting (BOS). Eén van zijn programma’s ging over ’tukdam’, de Tibetaanse term voor ‘sterven in meditatie’.
Tukdam
In 2006 stierf Koos Oeberius Kapteijn van boeddhistisch centrum Us Thús in Greonterp, Friesland, in ’tukdam’. In 2014 stierf Chödje Lama Gawang Rinpoche van Karma Deleg Chö Phe Ling in Hantum, ook in Friesland, in ’tukdam’. Beiden verbleven na hun overlijden drie dagen in meditatie. Kenmerken van het sterven in meditatie zijn dat het lichaam, ook nadat het hart is gestopt, de kleur behoudt, niet ontbindt en er warmte rond de hartstreek blijft. Zodra de meditatie voorbij is, gaat de warmte rond de hartstreek weg. Daarna begint het lichaam te ontbinden.
Het resultaat van dit onderzoek is straks te zien in de expositie ‘Not the End’ in Gastatelier Louwrien Wijers, Hoofdstraat 12, Ferwert. Behalve projecties van het tafelgesprek in het Fries Museum en interviews over ’tukdam’ zullen objecten en een fotografische installatie te zien zijn in Ferwert, Friesland.
Sterven in meditatiehouding
Eén van de objecten in de expositie is een tukdam-kist, waarin je kunt mediteren en een idee kunt krijgen hoe het is om in meditatiehouding te sterven. Het ontwerp voor de kist is afgeleid van de tukdam-kist waarin het in ’tukdam’ mediterende lichaam van Lama Gawang is geplaatst in september 2014 in Hantum. De meditatiekist is ‘nagemaakt’ door Hendrik Ype de Vries uit Poppingawier. De expositie loopt van 30 juli tot 31 augustus 2016, Hoofdstraat 12, 9172 MP Ferwert.
