Acht activisten voor de rechter voor oproepen tot vreedzame demonstraties op de A12

Op woensdag 19 juli staan acht klimaatactivisten terecht voor ‘opruiing’, omdat zij hebben opgeroepen tot vreedzame demonstraties op de A12. Het gaat om de inhoudelijke zitting in de rechtbank Den Haag. Extinction Rebellion ziet de rechtszaak met vertrouwen tegemoet en merkt op dat de activisten terecht staan voor oproepen tot vreedzame burgerlijke ongehoorzaamheid, terwijl de belangrijkste veroorzakers van de klimaat- en ecologische crisis, grote fossiele vervuilers zoals Shell en KLM, volgens XR vrijuit gaan.

Jaarlijks ontvangen die tot wel 30 miljard euro fossiele subsidies. Daarom blokkeert Extinction Rebellion op zaterdag 9 september om 12:00 uur opnieuw de A12, om vervolgens iedere dag terug te komen tot de fossiele subsidies zijn afgeschaft.

‘Om de belangen van buitenlands fossiel kapitaal te dienen, onderdrukt de Nederlandse staat burgers die vreedzaam opkomen voor het gemeenschappelijk belang,’ aldus Lucas Winnips, een van de activisten die vervolgd worden voor ‘opruiing’. ‘We moeten deze strijd winnen, want we zitten in een klimaatnoodtoestand en letterlijk alles staat op het spel.’

‘Terwijl in landen in het Mondiale Zuiden die het minst hebben bijgedragen aan de klimaat- en ecologische crisis mensen omkomen van de honger of moeten vluchten voor het water, blijven westerse landen doorgaan met het uitstoten van broeikasgassen volgens het aloude koloniale stramien: alles is geoorloofd zolang Westerlingen er zelf maar geen last van hebben,’ aldus Tessel Hofstede, een van de activisten die vervolgd worden voor ‘opruiing’. ‘Ik kom willens en wetens in opstand tegen dit verderfelijk systeem dat gebouwd is op uitputting, plundering en ongelijkheid en roep iedereen op om op zaterdag 9 september om 12:00 uur met ons op de A12 te staan.’

Onwil politiek maakt disruptieve actie noodzakelijk

Juni 2023 was de warmste maand juni ooit gemeten en in de eerste weken van juli 2023 werden wereldwijde hitterecords herhaaldelijk verbroken. ‘Climate change is out of control’, zei de secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres op vrijdag 7 juli 2023. De Nederlandse regering blijft echter weigeren om de klimaat- en ecologische crisis serieus te nemen. In plaats daarvan is het kabinet gevallen over de harteloze weigering kinderen uit oorlogsgebieden te herenigen met hun ouders.

Dit falen van de politiek bevestigt volgens XR dat vreedzame burgerlijke ongehoorzaamheid noodzakelijk is. Niet alleen omdat de gevolgen van de klimaat- en ecologische crisis overal ter wereld toeslaan, maar ook omdat er nog maar een paar jaar zijn om de wereld te behoeden voor een allesomvattende klimaatcatastrofe. In het licht daarvan zijn de vreedzame A12-blokkades een redelijke, gerechtvaardigde en zelfs milde vorm van actievoeren. Extinction Rebellion verwacht dat de rechter dit zal erkennen.

Activisten klemgereden of van het bed gelicht

Op donderdag 19 januari 2022 rond half negen werd klimaatactivist Lucas Winnips op zijn bakfiets klemgereden door de politie en gearresteerd op verdenking van ‘opruiing’. Hij was net op weg terug naar huis na het naar school brengen van zijn jongste kind. Een week later, op donderdag 26 januari 2022, werden zes klimaatactivisten rond zeven uur ‘s ochtends van hun bed gelicht en gearresteerd op dezelfde verdenking. Een zevende activist was niet thuis, hij moest zich de volgende dag op het politiebureau melden. Alle acht activisten zijn na verhoor heengezonden met een gebiedsverbod voor het gebied op en rond de A12. Inmiddels heeft de rechter drie van die gebiedsverboden onrechtmatig verklaard en datzelfde geldt voor de door het Openbaar Ministerie (OM) opgelegde verlenging van de overige vijf.

‘Repressie is een stok om de ongehoorzame hond mee te slaan, om de openbare orde te ‘handhaven’. En dat is een orde die de mijne niet is. Het is de orde die de fossiele industrie en ook de agrarische industrie met alle mogelijke middelen beschermt,’ stelt Joke Kaviaar, schrijfster en de enige van de voor ‘opruiing’ vervolgde activisten die niet aangesloten is bij Extinction Rebellion, in een van haar artikelen. Zij vervolgt: ‘Dus: blokkeer de A12 ook weer op zaterdag 9 september om 12:00 uur!’

‘Zal een mogelijke veroordeling  een afschrikwekkende functie hebben? Zal ik het daarmee nooit meer doen? Absoluut niet,’ aldus Sieger Sloot, ook een van de activisten die vervolgd worden voor ‘opruiing’. ‘Ik zal er op zaterdag 9 september om 12:00 uur weer staan, en met mij elke dag meer mensen. Omdat het onmogelijk is om niks te doen zolang onze overheid onze ondergang subsidieert.’

Intimidatie en criminalisering klimaatactivisme

De vervolging van de acht activisten past volgens XR in een trend van intimidatie en criminalisering van klimaatactivisme door zowel de politie als het OM. Ondanks aanhoudende kritiek van Amnesty Nederland en het College voor de Rechten van de Mens blijft het OM volgens XR buitensporig optreden. Opvallend, want de AIVD geeft in het jaarverslag van 2022 aan dat Extinction Rebellion zich beperkt tot geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid en niet radicaliseert.

Onderzoek van Investico en De Groene Amsterdammer laat zien hoe in Nederland wordt omgegaan met het demonstratierecht. Beide concluderen dat het demonstratierecht in de knel komt, onder andere doordat politie zonder geldige reden gegevens opvraagt van demonstranten en hun families, activisten onnodig thuis opzoekt en disproportioneel geweld inzet bij demonstraties. Ook leggen burgemeesters steeds meer en vaker ongeoorloofde beperkingen op aan demonstraties. In zijn brief van 7 juli aan de Tweede Kamer stelt minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: ‘Het opleggen van beperkingen aan demonstraties mag alleen als dat noodzakelijk en proportioneel is. Dat geldt ook voor de inzet van strafrechtelijke instrumenten, gelet ook op het ‘chilling effect’ dat daarvan uit kan gaan: anderen kunnen immers hierdoor ervan weerhouden worden om hun recht op vrijheid van meningsuiting en vreedzaam protest uit te oefenen.

Daar komt bij dat voorafgaand aan de rechtszaak over ‘opruiing’, de politie onder de naam ‘Inge’ chat-groepen van Extinction Rebellion heeft geïnfiltreerd, een methode die tot nu toe alleen gebruikt werd bij mensen die van terrorisme verdacht worden. In het kader van de openbare orde ontbreekt de bevoegdheid om mee te kijken in besloten chatgroepen, zo bleek ook uit de beantwoording van Kamervragen hierover. Extinction Rebellion wacht met interesse af hoe de rechter oordeelt over het handelen van zowel politie als het OM.