De Chinese autoriteiten zouden de dood van een Tibetaanse vrouw in hechtenis moeten onderzoeken en haar ten onrechte vastgehouden neef moeten vrijlaten, stelt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). Lhamo, een herderin uit de provincie Driru in Nagchu, de Tibetaanse Autonome Regio (TAR), stierf in augustus 2020 in een lokaal ziekenhuis, kort nadat zij daar uit politiebewaring heen was gebracht. De aanklacht tegen haar neef Tenzin Tarpa moet onmiddellijk worden ingetrokken.
In juni hebben de autoriteiten Tarpa, een 39-jarige ondernemer uit de Chaktse township in Driru, die handelt in medicinale kruiden en andere lokale producten, aangehouden, kennelijk op beschuldiging van het sturen van geld naar familieleden of andere Tibetanen in India, een gangbare praktijk. Lhamo, een 36-jarige moeder van een drie jaar oud kind, werd twee dagen later gearresteerd, blijkbaar op dezelfde beschuldiging. Ze was voor haar detentie in goede gezondheid. In augustus werden haar familieleden ontboden in het ziekenhuis, waar ze haar met een ernstig gekneusd lichaam en niet in staat om te spreken aantroffen. Twee dagen later stierf ze en werd haar lichaam onmiddellijk gecremeerd, waardoor een medisch onderzoek niet mogelijk was.
“De dood van Lhamo is de laatste in een patroon van schijnbare marteling en dood in een Chinese staatsgevangenis”, aldus Sophie Richardson, directeur China van HRW. “De Tibetaanse regionale autoriteiten moeten verantwoordelijk worden gesteld voor ernstige schendingen, waaronder willekeurige detentie, marteling of mishandeling, en ontneming van het recht op leven”.
Hoewel het sturen van geld naar het buitenland formeel geen misdaad is volgens de Chinese wet, beschouwen de autoriteiten het contact tussen Tibetanen in Tibet en die in het buitenland als “een gevaar voor de nationale veiligheid”.
De gevallen illustreren ook de langdurige mishandeling van Tibetanen door de Chinese regering, zei Human Rights Watch. Tarpa, een voormalige monnik, stond sinds 2012 onder verdenking van de lokale autoriteiten, toen hij met een aantal monniken uit de Tibetaanse Autonome Regio uit het beroemde Larung Gar-klooster in een Tibetaans gebied in de provincie Sichuan werd verdreven. Tarpa is toen een Tibetaanse middelbare school voor kinderen in Chaktse begonnen, maar de autoriteiten hebben deze gesloten, met als argument dat het “illegaal” was. Daarna startte hij de Local Produce Trading Company, die succesvol werd.
Door de extreme beperkingen die de overheid stelt aan de communicatie met minderheden in China, worden meldingen van gevallen als Lhamo en Tarpa buiten het land zelden bekend. Dit geldt met name voor het district Driru, waar de lokale autoriteiten in 2013-2014 de vreedzame protesten hebben neergeslagen en de beperkingen op de basisvrijheid tot de ernstigste in de regio behoren.
De normen van de Verenigde Naties die door de Algemene Vergadering zijn aangenomen, bepalen dat alle gevallen van overlijden moeten worden onderworpen aan een “snel, onpartijdig en doeltreffend onderzoek naar de omstandigheden en oorzaken” van het overlijden. Zoals de speciale VN-rapporteur voor buitengerechtelijke, standrechtelijke of willekeurige executies heeft opgemerkt, moet de (Chinese) regering, aangezien er een vermoeden van staatsverantwoordelijkheid bestaat als gevolg van het feit dat er sprake is van een gevangenisstraf en de regering verplicht is het recht op leven te waarborgen en te respecteren, bevestigend bewijs leveren om het vermoeden van staatsverantwoordelijkheid te weerleggen. Bij gebrek aan bewijs dat zij niet verantwoordelijk is, heeft de overheid de verplichting om de familie van de overledene schadeloos te stellen.
De Chinese regering heeft ook regels met betrekking tot sterfgevallen van mensen die in hechtenis zitten. Deze vereisen dat de politie “onmiddellijk” een onderzoek instelt naar de doodsoorzaak door onder andere de bewakingsvideo van de detentiecel te bekijken en te bewaren en medegedetineerden, artsen en bewakers te ondervragen.
Een collectieve verklaring van VN-mensenrechtendeskundigen in juni onderstreepte de noodzaak van een onafhankelijk onderzoek naar het scala aan mensenrechtenschendingen door de Chinese regering. Zij spraken hun ernstige bezorgdheid uit over het feit dat China de mensenrechten niet respecteert en zijn internationale verplichtingen niet nakomt, en bevalen aan een onpartijdig en onafhankelijk VN-mechanisme in te stellen om toezicht te houden op en verslag uit te brengen over schendingen “gezien de urgentie van de situaties” in Hongkong, Xinjiang en Tibet.
“Decennialang zijn Chinese ambtenaren er zonder maatregelen vanaf gekomen om mensen zonder rechtvaardiging vast te houden en te mishandelen, ook met de dood als gevolg”, aldus Richardson. “Die ambtenaren kunnen niet worden vertrouwd op om deze schendingen te onderzoeken, die een dringende behoefte aan onafhankelijke, internationale onderzoeken door de deskundigen van de V.N.-mensenrechten creëren.”
