“Wil de wereld kunnen beantwoorden aan wat altijd zijn bestemming is geweest, een woning te zijn voor de mensen tijdens hun verblijf op aarde, dan moet het menselijk kunstwerk het toneel zijn waarop gehandeld en gesproken wordt en waarop zich handelingen kunnen afspelen die van geen enkel economisch nut zijn voor de noodzakelijkheden van het dagelijks leven maar van een volstrekt ander karakter getuigen”. (Hannah Arendt)
Hoe kan kunst ons zó voeden dat het de vraag ‘wat ben ik’ overstijgt en een opening biedt tot ‘wie ben ik’ en ‘wie zou ik willen zijn’? Met deze gedachte stapt Sarah Marijnissen in de derde reeks van Een andere kijk, uitgezonden door de Boeddhistische blik van KRO NCRV de ateliers van zes bijzondere kunstenaars binnen om te praten over de toegevoegde waarde van kunst in deze tijd.
Hoe verhoudt de huidige mens zich tot het leven en de grote uitdagingen die we het hoofd moeten bieden? Het maatschappelijk systeem is nog steeds zo ingericht dat alles wat van waarde is van economisch nut lijkt te moeten zijn. In (sociale) media definiëren we onszelf en anderen vooral aan de hand van onze sekse, afkomst, beroep, tot welke sociaaleconomische klasse we behoren en welke religie, maar wat als we met hele andere ogen naar de wereld en onszelf gaan kijken? Vanuit een wereldbeeld waarin het economisch nut niet allesbepalend is, maar waar het individuele en artistieke inzicht ruimte krijgt en onze menselijkheid tot uiting komt? Wat levert dat voor inzichten en ervaringen op?
Kunst maken en kunst beschouwen kan een opening bieden naar de eigen binnenwereld en die van een ander, nieuwe inzichten geven en verwantschap met anderen oproepen. Als een tussenruimte, een adempauze waarin de persoonlijke geschiedenis, de verhalen en herinneringen naar boven komen en waar ruimte ontstaat onszelf te hervinden. Kunst kan als loutering dienen of als inspiratiebron, zodat we met nieuwe ogen om ons heen kunnen kijken of met een nieuwe stem kunnen spreken. Via de schoonheid kunnen we ons verzoenen met het lijden in de wereld, met de destructieve krachten in het leven en vergankelijkheid.
In een reeks van zes afleveringen gaat Sarah Marijnissen in gesprek met kunstenaars die de moed hebben stil, geduldig en open te blijven in de pijn die het leven hen brengt en de angst voor verandering en onzekerheid, zonder die te overstemmen of te verdoven. Ze komen tot diepe beseffen en nieuwe mogelijkheden doen zich onontkoombaar aan hen voor. Zij delen hun onderzoek, inzichten en esthetiek met het publiek. Het kunstwerk dat als trigger voor de beschouwer de eigen ziel via verbeeldingskracht vleugels geeft en een andere kijk geeft op leven en samenleven.
In volgorde van uitzending zijn dit de gasten:
JULIKA MARIJN Zondag 25 februari, NPO2 15.50 – 16.20
Actrice en theatermaker Julika Marijn toert op dit moment met haar voorstelling ‘Uit verdriet geboren’ over kunstverzamelaar Helene Kröller-Müller. Een theaterstuk over ‘een leven voor de kunst en de kunst van het leven’. Over de transformatie van pijn door verlies naar het tot stand brengen van een unieke kunstverzameling en een gerenommeerd museum. Het is een persoonlijke zoektocht van Julika Marijn naar de drijfveren van Helene Kröller-Müller én naar die van zichzelf. Een gesprek over liefde, kunst en nalatenschap. We ontmoeten elkaar op het toneel waar ze die avond speelt.
MICHEL SZULC KRZYZANOWSKI zondag 4 maart, NPO2 15.50 – 16.20
Fotograaf Michel Szulc Krzyzanowski kreeg van huis uit weinig bouwstenen mee om een goed fundament te leggen voor zijn volwassen leven. Dat noopte hem om zelf op onderzoek uit te gaan: ‘wie ben ik’ en ‘wat kom ik hier doen’. Zijn metgezel in dit avontuur is zijn fotocamera. Zowel zijn abstractere beelden als zijn sociale projecten staan in dienst van het verlangen een compleet mens te zijn en dit persoonlijke proces universeel te vertalen in beelden die de kijker wil aanzetten tot een andere blik. Hij bereist de wereld en is een gelauwerd fotograaf. De laatste 15 jaar leeft hij zonder huis en reist hij met zo min mogelijk spullen in zijn camper, liefst naar uitgestrekte, verlaten plekken. We zijn te gast bij zijn galerie, Eduard Planting in Amsterdam waar we met elkaar in gesprek gaan.
ARNA MACKIC zondag 11 maart, NPO2 15.50 – 16.20
Wat betekent het voor mensen te leven in een kapotgeschoten stad, waar ook ter wereld: Aleppo, Sarajevo, Rotterdam, Mostar? Wat is de maatschappelijke functie van een publieke ruimte? En hoe herbouw je een stad op zo’n manier dat zowel de pijn en verdriet uit het verleden naast het opbouwen van een nieuwe plek met nieuwe herinneringen en verhalen naast elkaar kunnen bestaan? Hoe brengen we de dialoog op gang tussen bevolkingsgroepen met andere culturen en tradities voor nieuw te ontwerpen publieke ruimtes, gebouwen en interieurs? Vragen die architect Arna Mackic niet meer loslieten sinds ze op haar elfde met haar ouders oog in oog stond met haar verwoeste familiestad Mostar. We ontmoeten elkaar in haar Studio LA, niet voor niets op het terrein van de oude Bijlmerbajes, met bewoners van het AZC als buren.
BERT BARTEN zondag 18 maart, NPO2 15.50 – 16.20
Bert Barten is theaterregisseur en componist. Hij vertaalt de zoektocht van zijn leven in verhalen. De vertellingen hebben de vorm van theater, tv programma’s, muziek en installaties. In een klooster in Thailand leerde hij het met straffe hand regisseren af – een loutering die een vrijer leven inluidde. In zijn werk mondde dat onlangs uit in het project Talking Trees, waarin hij de natuur zelf muziek laat maken. We zijn bij Bert Barten te gast op zijn Chateau de Gressoux in Frankrijk, waar hij de helft van het jaar leeft en werkt.
NATASJA KENSMIL zondag 25 maart, NPO2 15.50 – 16.20
Enkel in de stilte van haar atelier, kan de Nederlands-Surinaamse schilder Natasja Kensmil de chaos van het leven daarbuiten vatten. Binnen omringt ze zich met beelden die haar inspireren, waarin ze op zoek gaat naar de nog onzichtbare samenhang ertussen. In haar historische statieportretten van machthebbers belicht ze de achterkant van liefde, trots, pracht en praal, waar krachten van vernietiging, vergankelijkheid en verderf werkzaam zijn. In de verontrustende, krachtige en gelaagde beelden worden de duistere kanten in menselijke relaties herkenbaar en zaaien verwarring bij de toeschouwer. We spreken met elkaar in haar atelier.
JACOB TER VELDHUIS zondag 1 april, NPO2 15.50 – 16.20
Meer dan 1000 uitvoeringen van zijn composities worden jaarlijks over de hele wereld gespeeld. Hij is daarmee een van de meest gewilde hedendaagse componisten in Europa. Hij laat zich niet in een hokje vangen – zoals zijn leven gaat, gaat zijn muziek. In zijn composities vertelt hij verhalen over wat hem raakt, over het dagelijks leven van de straat, over het schuren tussen het aardse lijden en het streven naar geluk. Hij maakt gebruik van geluid uit de werkelijkheid zoals dat via de massamedia tot ons komt. Meer dan vijftig jaar is hij intussen verslingerd aan muziek. We ontmoeten elkaar op de plek waar heel wat composities ontstonden.
