Vorig jaar maart riep de voedselwaakhond foodwatch de Nederlandse staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken op om zich te verzetten tegen de hernieuwde toelating van het omstreden landbouwgif glyfosaat. In die maand moest de Europese Unie beslissen over het verlengen van de toelating voor het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat, dat vorig jaar door de Wereldgezondheidsorganisatie als waarschijnlijk kankerverwekkend werd aangeduid.

Al meer dan 80.000 consumenten tekenden vorig jaar via de website van foodwatch een petitie die de EU oproept om het middel niet goed te keuren. Zo lang er ernstige aanwijzingen zijn dat glyfosaat niet veilig is, vindt foodwatch dat de Europese Unie het voorzorgsbeginsel in acht moet nemen, de gezondheid van haar burgers voorop moet stellen, en de stof niet opnieuw mag toelaten. In een open brief die door meerdere organisaties ondertekend is riep foodwatch staatssecretaris Van Dam op om zich achter dit standpunt te scharen. Inmiddels is het European Citizens Initiative van WeMove.eu ook actie aan het voeren tegen deze stof. Met het burgerinitiatief willen organisaties en burgers een verbod op Glyfosaat bewerkstelligen en de EC oproepen tot een pesticide-vrije toekomst. Daarvoor zijn een miljoen EU-handtekeningen nodig. De teller staat nu op ongeveer 740.000. Tegenstanders van het middel zeggen dat de producent ‘met een dikke beurs, sterke lobby en sterk gekleurde, naar blijkt “onafhankelijk” publicaties’ lijkt af te stevenen op een hernieuwde toestemming om ook de komende vijftien jaar dir product op de EU-markt te kunnen brengen.

Glyfosaat is de werkzame stof in zeer veel gebruikte plantbeschermingsmiddelen. In de zomer van 2015 deed het kankeronderzoeksinstituut (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een groot onderzoek naar de stof en stelde dat glyfosaat waarschijnlijk kankerverwekkend is voor de mens – de op één na hoogste risicocategorie die het instituut hanteert. Onderzoek door de Europese voedselveiligheidsorganisatie (EFSA) kwam echter tot de tegenovergestelde conclusie. Het verschil in conclusies wordt veroorzaakt door het feit dat de EFSA onderzoeken en analyses in haar beoordeling heeft meegenomen die zijn uitgevoerd of gesponsord door belanghebbende bedrijven. Deze onderzoeken zijn niet openbaar omdat zij volgens de betrokken bedrijven gevoelige informatie bevatten over de samenstelling van hun producten.

‘Het is volstrekt onacceptabel dat toezichthouders voor de toelating van potentieel schadelijke stoffen gebruik maken van geheim onderzoek dat wordt aangeleverd door bedrijven die economische belangen hebben bij deze toelating. Het is de taak van de toezichthouder om de gezondheid van mens en milieu te borgen. Dit kan alleen op basis van onafhankelijk en betrouwbaar toxicologisch onderzoek, waartoe het publiek ook inzage heeft’, aldus Jurjen de Waal van foodwatch.

EU op de vingers getikt

In maart 2016 uitte de Europese Ombudsman al stevige kritiek op de goedkeuringsprocedures van bestrijdingsmiddelen in de EU. Volgens de Ombudsman worden middelen vaak veel te vroeg goedgekeurd. Regelmatig bestaan er nog veel onzekerheden over de veiligheid van bestrijdingsmiddelen op het moment dat er tot goedkeuring wordt overgegaan. Belanghebbende bedrijven wordt in deze gevallen regelmatig de kans geboden om in plaats van vóór de goedkeuring, onderzoeken die de veiligheid moeten garanderen pas ná de toelating aan te leveren. Ondanks deze kritiek dreigt met de goedkeuring van glyfosaat precies hetzelfde te gebeuren, blijkt uit gelekte documenten die in handen zijn van de Britse krant The Guardian. De EU heeft belanghebbende bedrijven de gelegenheid gegeven om voor augustus meer duidelijkheid te verschaffen over de vermeende hormoonverstorende effecten van glyfosaat. Een stemming over de goedkeuring van glyfosaat staat echter volgende week al op de agenda.

Het is onbegrijpelijk dat de Europese Unie overgaat tot het goedkeuren van deze omstreden stof als zij zelf nog niet alle informatie heeft over de veiligheid van glyfosaat. Dat is volledig in strijd met het voorzorgsbeginsel dat de EU verplicht om de gezondheid van burgers voorop te stellen’, aldus foodwatch.