Nederland had als enige land ter wereld al de RashondenWijzer, maar sinds vandaag ook een RaskattenWijzer. Voor 23 kattenrassen zijn door een panel van dierenartsen 50 erfelijke ziektes geïnventariseerd. Hieruit blijkt volgens Dier&Recht dat het vaak slecht gesteld is met de raskatten. Het gemiddelde kattenras kent tien erfelijke aandoeningen. Van alle katten is de Pers verreweg het ziekste.

Inteelt, ziektes

Net als bij rashonden komen ook bij raskatten veel erfelijke aandoeningen voor. De oorzaken zijn inteelt en een onnatuurlijk uiterlijk dat schadelijk is voor het dier. Zo heeft de Pers een zeer platte kop, met als gevolg chronisch tranende en pijnlijke ogen, ademnood en een gebit dat niet meer in de bek past. Populaire rassen als de Maine Coon en de Brits korthaar kampen met ernstige hartproblemen en sterven daaraan na een veel te kort leven. Er leven 200.000 raskatten met een stamboom in Nederland en mogelijk evenveel zonder stamboom.

Erfelijke ziektes

De RaskattenWijzer wijst op de risico’s van erfelijke ziektes bij raskatten, zodat mensen geen zieke raskatten meer aanschaffen. De NVWA, de organisatie die toeziet op het dierenwelzijn in Nederland, moet de wet op het fokken van gezelschapsdieren die op 1 juli 2014 is ingegaan, handhaven. Er is al die tijd nog niet één boete opgelegd, terwijl het evident is dat het fokken van zieke rashonden en raskatten alom gebeurt. Fokkers en overheid trekken zich volgens Dier&Recht niets aan van deze wetgeving.

De mens heeft bij de rashond opzettelijk allerlei soorten gefokt, zoals jacht- en waakhonden. Bij katten daarentegen zijn van de erkende rassen er waarschijnlijk zestien die zonder tussenkomst van de mens zijn ontstaan. Voorbeelden zijn de Abessijn, de Chartreux, de Noorse Boskat en de Maine Coon. Hedendaagse rassen, zoals de Pers, komen voort uit het kruisen van meerdere rassen.

De meeste rassen zijn pas de laatste 150 jaar met opzet door de mens doorgefokt. Voor die tijd bestond er niet echt een gerichte fokkerij. Gedurende de Eerste – en Tweede Wereldoorlog zijn veel rassen nagenoeg uitgestorven. Na deze oorlogen zijn de kattenrassen teruggefokt uit de enkele overgebleven individuen. De genetische basis is daardoor veel te klein geworden (inteelt). Veel erfelijke aandoeningen zijn hierop waarschijnlijk terug te voeren.

Toch hebben de meeste kattenrassen minder erfelijke ziektes dan rashonden. Anders dan bij rashonden, waar raszuiverheid voorop staat, ‘mogen’ verschillende kattenrassen wel gekruist worden, zonder verlies van stamboekrechten. Hierdoor is er binnen een kattenras minder uniformiteit (inteelt) en zijn erfelijke ziektes een minder groot probleem dan bij de rashonden.

De meeste raskatten zijn redelijk ‘kat’ gebleven. Maar sommige raskatten hebben zeer extreme, onnatuurlijke uiterlijke kenmerken. Met name bij de Pers, de Exotic Shorthair, de Scottish Fold en de Manx zijn deze schadelijke, uiterlijke kenmerken aanwezig.

Verziekt uiterlijk bij rassen

Volgens Artikel 3.4 Besluit houders van dieren, van kracht sinds 2014, is het “verboden te fokken met gezelschapsdieren op een wijze waarop het welzijn en de gezondheid van het ouderdier of de nakomelingen worden benadeeld”. In lid 2.a wordt gespecifieerd dat voorkomen moet worden dat uiterlijke kenmerken worden doorgegeven die schadelijke gevolgen hebben voor welzijn of gezondheid van de dieren. Helaas wordt deze wet niet gehandhaafd en wordt er nog steeds gefokt met kattenrassen die aan hun uiterlijke kenmerken lijden. Het gaat met name om de Pers, de Exotische korthaar, de Sfinx, de Manxkat, de Scottish Fold en de Munchkin.

• De Pers en de Exotische korthaar – de platte snuit van deze kat zorgt voor veel problemen met de ogen, het gebit, de neus en ademhaling. Ook zijn er complicaties tijdens de geboorte vanwege de vorm van de schedel. Naast deze uiterlijkheden die voor gezondheidsproblemen zorgen, heeft een groot percentage van deze katten een erfelijke nierziekte.
• De Sfinx – deze naaktkatten worden vaak zonder of met afwijkende snorharen geboren. Een kat heeft deze tastharen nodig om goed te kunnen functioneren.
• De Manx – dit ras heeft geen staart of een korte stomp. De wervelkolom en het zenuwstelsel van deze kat zijn niet goed aangelegd. De kat heeft in meer of mindere mate last van incontinentie, problemen met ontlasting en problemen en pijn met lopen, de aandoening is zo ernstig dat 25% van de kittens in het nest of in de baarmoeder bij kruisingen van manx x manx sterft.
• De Scottish Fold – deze katten worden zo genoemd vanwege hun gevouwen oren. Deze oren hebben deze vorm vanwege een kraakbeenafwijking, die ook in andere gewrichten opspeelt en voor gewrichtspijn en moeilijk lopen zorgt.  Dit is zo ernstig dat ze gebruikt worden voor onderzoek naar menselijke artritis.
• De Munchkin – deze “teckelkat” heeft afwijkende, kromme en korte poten. Jagen, rennen en spelen is voor deze kat uitgesloten.

Het kan anders: voorbeelden uit Duitsland

• Dat het ook anders kan, blijkt uit de situatie in Duitsland. Volgens de Duitse wet is martelfokken (Qualzucht) verboden, met name extreme uiterlijke kenmerken zijn verboden en daar wordt bovendien goed op gehandhaafd.
• Verbod op het fokken van naaktkatten zonder werkende tastharen De rechtbank in Berlijn heeft in 2015 geoordeeld, dat het fokken van naaktkatten zonder werkende tastharen onder het begrip martelfokken valt.
• Minimale eisen voor neushoogte bij brachycephale kattenrassen Sinds 2009 is er een wet dat bij fokken van katten de bovenkant van de neus niet hoger mag komen dan de onderkant van de onderste oogleden. In 2015 volgden veroordelingen en fokverbod voor fokkers van brachycephale katten die zich niet aan deze wet gehouden hadden. Dit is een duidelijke erkenning dat brachychefalie het welzijn van katten aantast.