Monnik: Wat is de leer?
De Boeddha plukt een bloempje.
Monnik: Is het bloemen plukken?
De Boeddha laat het bloempje tussen duim en wijsvinger heen en weer rollen.
Monnik: Is het bloemen tussen duim en wijsvinger heen en weer laten rollen?
De Boeddha laat het bloempje vallen.
De monnik pakt het bloempje op en laat het tussen duim en wijsvinger heen en weer rollen.
De Boeddha glimlacht.
De monnik glimlacht.
Monnik: Is het glimlachen?
De Boeddha zwijgt.
De monnik laat het bloempje vallen.
Monnik: Is het zwijgen?
De Boeddha schudt zijn hoofd.
Monnik: Is het ontkennen?
De Boeddha reageert niet.
Monnik: Is het gewoon maar zitten?
De Boeddha staat op en rekt zich geeuwend uit.
De monnik staat op en rekt zich geeuwend uit.
De Boeddha slentert weg.
Monnik: Is het je neus achterna lopen?
De Boeddha verdwijnt in het struikgewas.
De monnik loopt hem achterna maar ziet hem nergens meer.
De monnik roept: Is het spoorloos verdwijnen?
Wild kijkt hij om zich heen.
Plotseling slaat hij met zijn vuist in zijn handpalm.
Hij roept: Geeft niks, man!
Hij schreeuwt: Ik weet het toch ook niet!
Uit de struiken klinkt een oorverdovende stilte.
‘Stom’ maakt deel uit van Zondagskindjes, een serie teksten over niet-weten die geen deel uitmaken van een serie.
Kay zegt
Op de kale bergtop zit Boehddha alleen met de Leegte, daar waar het leven geen betekenis heeft en liefde geen plek om op te staan. Wie pleit er voor het leven? Wie staat op om het monsterlijk zwijgen der Leegte te doorbreken.
kees moerbeek zegt
Je bent een tijd weggeweest, Kay. Dat is niet zonder reden: je bent diverse keren door de redactie op je vingers getikt.
Weer schilder je de Boeddha af als een nihilist en boeddhisme als liefdeloosheid, ook kom je op de proppen met ‘monsterlijk zwijgen’. In het boeddhisme is Leegte (vertaling van sunyata) niet de negatie van alles, maar betekent ‘leeg van zelf’. Dit betekent zonder ‘ik,”mij’,’mijzelf’ en zonder ‘gehechtheid’, ‘aversie’ en ‘onwetendheid’. Dus Leeg als het tegendeel van liefdeloos, maar juist verbondenheid met alle verschijnselen doorheen tijd en ruimte en met alle levende wezens.
Emptiness is NOT nothing – teaching from Thich Nhat Hanh.https://www.youtube.com/watch?v=b-PWjt04g3M
Kay zegt
Kees, mijns inziens zijn er twee aspekten de ene is Boeddha die op een kale bergtop zit alleen met een universele leegte onthecht, afgescheiden,en bestaand in zichzelf, weg van de wereld, leven en liefde. De andere kant is die van het individu en dat is niet zoals Boeddha op de kale bergtop. Het Ik of ego is een naturlijke en noodzakelijke formatie dat bedoeld is als hulp in het centraliseren van het uiterlijkbewustzijn en aktiviteiten. De scheiding tussen monnik en leek is hier op gebaseerd in het ascetisch boeddhisme, de scheiding tussen het nirwana en de wereld. Zonder ego is aktie in deze wereld niet mogelijk.
kees moerbeek zegt
Je verzint een heleboel negatieve dingen over de Boeddha op een kale bergtop en zet daar het individu tegenover. Vervolgens komt er een betoog over monnik en leek enzovoorts. Dat mag allemaal, maar wat je schrijft heeft met boeddhisme weinig te maken. Dat laatste kun je controleren door je in het boeddhisme te verdiepen.
Het ‘ik’ is m.i. een verzameling aangeleerde en/of aangeboren gedragspatronen (en daarmee samenhangende opvattingen) gericht op overleving, niets meer en vooral niets minder. Die gedragspatronen zijn onderhevig aan constante verandering. Mensen ontwikkelen aan de hand van hun ervaringen een zelfbeeld. Dat zelfbeeld (= ook hoe de wereld in elkaar zou steken)is de bron van veel lijden.
De overlevering (aan de Boeddha zelf toegeschreven) zegt het volgende over egoloosheid (Leegte): http://www.suttas.net/suttas/samyutta-nikaya/22/sn22-59-anattalakkhana-sutta.php
Geheel gratis: https://www.youtube.com/watch?v=IehacLaPH2s&index=7&list=PLCSXbF0L1LzHd0D0vxeMfECyBVRPONeV8
G.J. Smeets zegt
Kees,
de eerste link die je opgeeft heb ik aangeklikt. Die site geeft een aantal NL vertalingen van de Pali sutta’s. Maar geen enkel woord over wie die vertaling gemaakt heeft, noch enige verantwoording over de vertaal-perikelen die de vertaler ongetwijfeld heeft gehad. Niks van dat alles. Helemaal onderaan de site staat in een miniem getypte hyperlink dat ene Dhammajoti vertaald heeft. Als ik die hyperlink aanklik komt er niks. De link die je opgeeft is als literaire *overlevering* (en daar heb jij het over) niet serieus te nemen.
De tweede link is verrassend: de stem van van Alan Watts. Had ik nog nooit gehoord, wel zijn teksten gelezen 45 jaar geleden. Ach, memories.
kees moerbeek zegt
Ik heb de vertaling van Rob Janssen niet digitaal voor je. Het was behelpen, dat klopt.
Je hoeft natuurlijk helemaal niets van anderen serieus te nemen, G.J.Smeets. Jammer.
G.J. Smeets zegt
Misverstand of geintje?
Voor alle duidelijkheid: Je maakte gewag van *overlevering* en geeft een link. Dus neem ik dat serieus. En vervolgens geef ik een serieuze reactie op de kwaliteit van die overlevering. Wat mij betreft hoeven we dat verder niet te fileren. Overigens vind ik het verheugend dat de sutta’s in het NL beschikbaar worden, laat ook dat s.v.p. duidelijk zijn.
Arjan Schrier zegt
Hallo,
Ik zou graag een verwijzing zien naar uit welke tekst dit stuk komt. Iedereen kan wel van alles aan de Boeddha ophangen. Voorzover ik het uit de Pali sutta’s kan beoordelen is dit of een veel latere tekst of zelfs een uit 2015. Niets authentieks en contre couer van de oude suta’s.
G.J. Smeets zegt
Beste Arjan Schrier,
je verzucht “Iedereen kan wel van alles aan de Boeddha ophangen.” Het feit is dat iedereen van alles aan de Boeddha heeft opgehangen. Te BEGINNEN bij de auteurs van de sutta’s van ruim twee millennia geleden. Die anonieme auteurs tekenden e.e.a. op toen Gautama al decennia-lang dood was en het zelf niet kon checken. Je kunt de historie van die optekening zelf napluizen, mij hoef je niet te geloven. Het is standaard tekstboek kennis van de cursussen ‘geschiedenis van het boeddhisme’ die op alle universiteiten van India tot Japan tot Europa en USA worden gegeven.
Ter memorie: er is een verschil tussen authenticiteit en orthodoxie. Het is relevant om die twee niet door elkaar te halen en het lijkt erop dat je reactie dat verschil niet in acht neemt. Othodoxie is een kwestie van zich concentreren op literair historisch bronnenmateriaal. Terwijl authenticiteit een kwestie is van zich concentreren op de ‘spirit’ die in het betreffende materiaal tot ons spreekt. Franciscus van Assisi, bij voorbeeld, is in de christelijke traditie bepaald niet orthodox geconcentreerd en qua evangelische spirit niettemin zeer authentiek. Hetzelfde geldt voor sleutelfiguren in de historie van het boeddhisme.
Me lijkt je laatste opmerking “…contre coe[u]r van de oude sut[t]a’s.” dan ook overdreven. Heb je de oude sutta’s (decennia na zijn overlijden geschreven) allemaal gelezen? Zo ja, kun je er dan één noemen waarin Gautama iets zegt / adviseert over al dan niet authentiek optekenen van zijn woorden? Als je dat niet kunt is je kwalificatie ‘contre coeur’ m.i. niet meer of minder dan orthodox historisch revisionisme.
Tenslotte: net zoals ik ken je het werk van Hans van Dam en weet je dat zijn werk radicaal anarchistisch (anatta!) is, geheel in de spirit van Gautama zoals die ook in de oudste sutta’s tot ons is gekomen.
kees moerbeek zegt
De Boeddha is van de Middenweg en dat strookt niet met radicaal anarchisme. Wat annata dan ook met radicaal anarchisme te maken ontgaat me totaal, maar het bekt lekker :-(
https://www.youtube.com/watch?v=kyYdwwMnkOQ
G.J. Smeets zegt
Beste Kees,
dat ontgaat je wellicht doordat je het concept ‘radicaal anarchisme’ politiek interpreteert. Het betekent letterlijk ‘zonder heersend principe’. Precies wat de Middenweg zegt: anatta.
Kees moerbeek zegt
Tja, het zal zonder twijfel komen, omdat ik niet ingewijd ben :-)
Overigens: ‘komen’ bestaat uit ‘omen’ (= ‘voorteken’) en ‘k’ is van ‘ik’. Komen betekent: ‘ik ben een voorteken’ :-)
Arjan Schrier zegt
Beste G.J. Smeets,
Bedankt voor je reactie.
Je vroeg om een sutta over dit onderwerp. Hier is ie: in de parinibbanasutta wordt expliciet gesteld dat de dhamma overlevering het referentiekader is: (part four, vers 7 e.v.)
http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/dn/dn.16.1-6.vaji.html
Als je ziet hoe de Boeddha aan het einde van zijn leven de monniken de tijd geeft om nog vragen te beantwoorden. En ziet dat hij rekening houdt met timide monniken en zegt dat die de vraag ook via een vriend mogen stellen. Dan zie je de de Boeddha heel erg lief was, erg, erg geduldig en heel wijs.
En dat mis ik, in mijn beleving, allemaal in de bovenstaande Boeddha beschrijving. Hierin is de Boeddha nukkig, ongemanierd en ik ervaar dat als harteloos. De plotselinge verlichtingservaring, vanuit een diepe identiteitscrisis, is een terugkerend thema in de middeleeuwse zen teksten. Hij komt ook in de sutta’s voor. Maar ook zoete kindjes zoals het welopgevoede meisje Visaka die een sotapanna werd door alleen maar naar de Boeddha te luisteren.
Volgens de eigen beschrijving van de Theravada traditie werden alle uitspraken van de Boeddha en andere volgelingen gereciteerd kort na zijn dood. Ze werden niet ter schrift gesteld, dat schijnt pas op Sri Lanka te zijn gebeurt eeuwen later. Het risico bestaat dan dat de uitspraken verwateren, maar door met een aantal monniken tegelijkertijd te reciteren schijnt het fout percentage mee te vallen.
De enorme interne consistentie in de boodschap in de sutta’s duidt op een op een korte tijdspanne van het ontstaan van de sutta’s. Uiteraard heb ik de sutta’s niet allemaal gelezen, wel veel.
Goed, ten slotte staat in de kalamasutta en elders ook waarvoor de Pali sutta’s bedoelt zijn en ook de manier die de boeddha adviseert om met zijn uitspraken om te gaan.
G.J. Smeets zegt
Arjan,
ja, die sutta ken ik en daarin gaat het over orale overdracht, niet over schriftelijk optekenen waarover mijn vraag aan je ging.
Het ‘probleem’ met de orthodoxie (en dus met jouw ‘contre coeur’ opmerking) is niet enkel de betrouwbaarheid van de orale overlevering tijdens het eerste concilie. Het probleem is complexer en ik memoreer enkele factoren:
Op het tweede concilie zijn predikingen van discipelen in de canon opgenomen; bovendien is bij dat tweede concilie de sangha al hopeloos verdeeld in vele ‘richtingen’; bij het derde concilie idem dito; bij het vierde concilie (100 voor Chr.) wordt het nog bonter, er is een exclusief Theravada versie en een exclusief Sarvastivada versie; al die recitaties zijn pas na 300 jaar orale overlevering opgetekend in talen (o.a. Pali) die Gautama nooit gesproken heeft, hij sprak zelf Magadhi; om politieke en logistieke redenen is de Theravada canon en niet de Sarvastavadi canon in Oost Azië terecht gekomen; etc. etc..
Je ziet het: ‘orthodoxie’ is HISTORISCH gezien niet aan de orde in de geschiedenis van het Boeddhisme. Het is revisionistisch te doen alsof dat wel zo is. De 4 edele waarheden, het 8-voudige pad en de anatta-doctrine, dat drietal is de grootste gemene deler van alle leraren in alle richtingen in alle tijden op alle continenten.
Dus ff terug naar het beginpunt: je revisionistische opmerking dat het blogstuk van Hans van Dam “contre coeur van de oude sutta’s [is].” Dat het blogstuk jou niet bevalt is acceptabel, je motivatie is historisch ondeugdelijk en dus niet acceptabel. Je hoeft mij niet te geloven. Al in 1982 heeft de Boeddholoog (bij leven expert en autoriteit inzake de Pali canon) prof. Kogen Mizuno e.e.a. uit de doeken gedaan in het standaardwerk Buddhist Sutras. Origin, Development, Transmission. Kosei Publishing, Tokyo.
Overigens wijs ik erop dat in de sutta, part 3, vers 48 vv, die je aanhaalt Ananda ongenadig op zijn flikker krijgt van een allesbehalve “lieve meester” (jouw woorden). Hij krijgt op zijn flikker omdat hij aan de leraar plakt en daardoor nul op het rekest krijgt. Precies het thema van Hans van Dam’s blogstuk. Kortom, behalve historisch is er ook inhoudelijk geen sprake van ‘contre coeur’.
Arjan Schrier zegt
Beste heer Smeets,
Het is een hele klus alles wat geponeerd is te behandelen. Zonder volledigheid te willen claimen deze reacties:
Ik begrijp dat je de stelling dat het Pali kanon de oudste teksten bevat historisch incorrect vindt. Een Japanse wetenschapper meent dat ook.
Wikipedia stelt dat de meerderheid van de wetenschappers wel het Pali als oudste, eerst opgeschreven en minst veranderde stelsel van uitspraken is die aan de Boeddha toegeschreven kunnen worden. Zie svp:
https://en.wikipedia.org/wiki/Theravada#Pali_Canon
Verder stelde je: Die anonieme auteurs tekenden e.e.a. op toen Gautama al decennia-lang dood was en het zelf niet kon checken.
Het optekenen van iets houdt niet noodzakelijkerwijs een vertekening in, toch? En een opschrijver kan dan geen auteur heten.
Nou goed, je interpretatie van de manier waarop de Boeddha Ananda toesprak deel ik natuurlijk niet, er staat nergens dat hij dat met een harde of boze stem zei. Overigens kan ik helemaal niks met die passage. Hoe kan iets dat vergankelijk is dat ineens zo lang uitstellen, Dan zou hij hier nog rondhobbelen met zijn oude, zieke, pijnlijke lichaam.
Ik moest even revisionistisch opzoeken. In deze contekst betekent dat geschiedsvervalsing. Dat zou een leugen zijn en dat wordt hier en elders niet geaprecieerd. Ik geloof dat de wiki link me van deze beschuldiging absolutie verleend.
Als de Boeddha zich maar een keer zich zo zou gedragen als in het stuk van Hans zou ik nooit mijn toevlucht tot hem nemen. Maar de sutta’s geven een beeld van iemand die waanzinnig wijs en mededogend was.
Overigens vroeg ik ooit nog naar een link oid van deze tekst. Met m’n boeren verstand schat ik hem ca. 800 n.c. Ontstaan ergens in China, in de Chan traditie toen de Boeddha hem niet meer kon checken….. Maar ik laat de experts graag alle ruimte voor om daar wat over te zeggen.
Maar, zoals dus niet zal verbazen, ik kan niks met deze tekst. En daar gaat het uiteindelijk om. Ieder mag zelf uitmaken of dit verhaal wel strookt met zijn of haar beeld van de Boeddha en waar hij voor stond.
Verder laat ik het er in deze discussie hier maar even bij.
wv zegt
Neti neti. Noch het een noch het ander.
De boeddha omschreef de essentie van het boeddhisme, nirvana bij voorkeur op een negatieve manier, door te zeggen wat het niet was.
Zodra je een positieve omschrijving probeert te geven beperk je het en het is onbeperkt.
G.J. Smeets zegt
Arjan,
ja ook wat mij betreft laten we het hierbij.
Eén essentiële historische correctie ter informatie: de Pali canon is de omvangrijkste van de overgeleverde teksten, *niet* de oudste. Daar zijn alle schriftgeleerden het over eens. Ze zijn het er ook over eens dat de oudste boeddhistische geschreven teksten de zogeheten Gandharische collectie is, die sinds 1994 in het bezit is van de British Library
Zie http://www.washington.edu/uwpress/search/books/SALANC.html
Arjan Schrier zegt
Beste heer Smeets,
Bedankt voor de link, zeker interessant. Laten we de gedachten wisseling later nog eens voortzetten. Hij was best enerverend :-). Fijn weekend.
G.J. Smeets zegt
Arjan,
graag gedaan, die link. Ik had wel begrepen dat je niet op de hoogte was van de Gandharische collectie, vandaar. Cordiali saluti.