De grote weg is niet moeilijk voor wie hem kwijt is. Deconstructie van de Hsin Hsin Ming.
Inleiding
De Grote Weg; verzen over de geest van vertrouwen is een compacte uitdrukking van het mahayanaboeddhisme.
Net als in de Vimalakirtisoetra ligt het accent van de Hsin Hsin Ming op non-dualiteit.
De Grote Weg bestaat uit 73 zinnen van 8 Chinese karakters elk en werd lang toegeschreven aan de derde zenpatriarch, Sengtsan, overleden in het jaar 606. Zijn auteurschap is inmiddels omstreden* en de naam Sengtsan dient in het vervolg van deze tekst als schuilnaam voor de onbekende auteur(s) van de Hsin Hsin Ming.
* Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Sengcan en https://en.wikipedia.org/wiki/Xinxin_Ming
Omdat de 73 zinnen van De Grote Weg zo op elkaar lijken heb ik er 26 geselecteerd die ik typerend vindt voor het gedachtegoed van Sengtsan, misschien moet ik zeggen het gedachtegoedje, zo groot is het niet.
De beschikbare Engelse en Nederlandse vertalingen vond ik een beetje krom, daarom heb ik ze hertaald in rechttoe rechtaan Nederlands.
Van de zinnen heb ik dialoogjes gemaakt tussen Sengtsan, die zijn eigen ideeën vertolkt, en Hans, die er een agnostische draai aan geeft.
A
Sengtsan: De grote weg is niet moeilijk voor wie geen voorkeur heeft.
Hans: De grote weg is niet moeilijk voor wie hem kwijt is.
B
Sengtsan: Maak je ook maar het kleinste onderscheid, dan splijten hemel en aarde uiteen.
Hans: Vermijd je ieder onderscheid, dan splijten hemel en aarde uiteen.
C
Sengtsan: Wil je de waarheid zien, wees dan niet voor of tegen.
Hans: Wil je de waarheid voorbij, blijf dan niet hangen in neutraliteit.
D
Sengtsan: Nadenken over wat je bevalt en wat niet, is een geestesziekte.
Hans: Ziekte is een woord voor wat je niet bevalt.
E
Sengtsan: De grote weg is een onmetelijke ruimte waarbinnen niets ontbreekt en niets overbodig is.
Hans: Gemis en overbodigheid maken deel uit van de grote weg.
F
Sengtsan: Omdat we steeds het een aanvaarden en het ander afwijzen, zien we de ware aard van de dingen niet.
Hans: Zolang we denken in termen van waar en vals, zullen we het een aanvaarden en het ander afwijzen.
G
Sengtsan: Raak niet verstrikt in uiterlijk zaken of in een innerlijk gevoel van leegte.
Hans: Raak niet verstrikt in het mijden van uiterlijke of innerlijke zaken.
H
Sengtsan: Verblijf onaangedaan in de eenheid van de dingen en je onjuiste denkbeelden verdwijnen vanzelf.
Hans: De grote weg is niet moeilijk voor wie geen onderscheid maakt tussen juiste en onjuiste denkbeelden.
I
Sengtsan: Zolang je neigt tot dit of dat, zal je nooit eenheid kennen.
Hans: Zolang je neigt tot eenheid, zal je blijven tellen.
J
Sengtsan: Hoe meer je erover denkt, hoe verder je afdwaalt van de waarheid.
Hans: Hoe minder je erover denkt, hoe langer je onderscheid blijft maken tussen waar en onwaar.
K
Sengtsan: Hou op met denken en je zal alles begrijpen.
Hans: Hou op met begrijpen en je mag alles denken.
L
Sengtsan: De grote weg kan niet onder woorden worden gebracht, want ze kent geen gisteren, geen morgen, geen vandaag.
Hans: De grote weg kan niet zonder woorden worden gebracht, want ze kent ook gisteren, morgen, vandaag.
M
Sengtsan: Terugkeren naar de kern is de werkelijkheid ontdekken; schijn najagen is de bron over het hoofd zien.
Hans: De grote weg is niet moeilijk voor wie geen onderscheid maakt tussen schijn en werkelijkheid.
N
Sengtsan: Zoek niet naar de waarheid; hou er alleen mee op vaststaande meningen te koesteren.
Hans: Koester geen mening over vaststaande meningen en hou op over de waarheid.
O
Sengtsan: Laat de dualiteit achter je; ga alles uit de weg wat daartoe leidt.
Hans: Laat ook de non-dualiteit achter en je hoeft niets meer uit de weg te gaan.
P
Sengtsan: Het geringste spoor van goed en slecht brengt je onherroepelijk in verwarring.
Hans: ‘Goed’ en ‘slecht’ zijn goed noch slecht; verwarring is het meest nabij.
Q
Sengtsan: Zie de onderlinge afhankelijkheid tussen subject en object; zie het één zijn van de leegte.
Hans: Zie de leegte van afhankelijkheid, eenheid en leegte.
R
Sengtsan: Maak geen onderscheid tussen grof en fijn en je blijft onbevooroordeeld.
Hans: De grote weg is niet moeilijk voor wie geen onderscheid maakt tussen bevooroordeeld en onbevooroordeeld.
S
Sengtsan: Laat de dingen gewoon zoals ze zijn en er zal komen noch gaan meer bestaan.
Hans: Laat de dingen gewoon komen, zijn en gaan.
T
Sengtsan: Zolang je gedachten aan banden zijn gelegd, blijft de waarheid verborgen.
Hans: Laat je niet aan banden leggen door gedachten aan een verborgen waarheid.
U
Sengtsan: De wijze streeft niets na, de dwaas slaat zichzelf in de boeien.
Hans: De wijze kijkt geboeid naar zijn boeien en streeft geen vrijheid na.
V
Sengtsan: Wees zelfs niet aan het ene gehecht, al is die de bron van alle tegenstellingen.
Hans: Wees zelfs niet gehecht aan onthechting van het ene dat de bron van alle tegenstellingen zou zijn.
W
Sengtsan: Tegenstellingen zijn denkbeeldige bloemen, het is dwaasheid ze te willen plukken.
Hans: Eenheid is een denkbeeldige bloem, het is dwaasheid haar te willen plukken.
X
Sengtsan: In de wereld van het pure zijn tellen je gedachten, gevoelens, kennis en verbeelding niet meer.
Hans: Is de wereld van het pure zijn wel meer dan een gedachte, gevoel, kennis, verbeelding?
Y
Sengtsan: Verspil geen tijd aan twijfels en redeneringen.
Hans: Verspil geen tijd aan zekerheden en waarheden.
Z
Sengtsan: Alle dingen zijn gelijk; leef er middenin zonder kieskeurig te zijn.
Hans: De grote weg is niet moeilijk voor wie geen afkeer heeft van kieskeurigheid.
Klein abc van de grote weg van niet-weten
Als je de 26 zinnen van Sengtsan onder elkaar zet, heb je een verkorte versie van de oorspronkelijke tekst, vandaar de titel van dit stuk: Klein abc van de grote weg van Sengtsan.
Zet je mijn reacties op Sengtsan onder elkaar, dan heb je een alternatieve versie van het Klein abc van de grote weg van Sengtsan, laten we die het Klein abc van de grote weg van niet-weten noemen.
De grote weg van niet-weten is natuurlijk geen verbeterde versie van de grote weg van Sengtsan, maar een deconstructie* ervan. Een deconstructie die zelf ook weer om deconstructie vraagt.
* https://nl.wiktionary.org/wiki/deconstructie
Niet-weten is namelijk geen denkresultaat, maar een denkbeweging uit het vorige denkresultaat.
De grote weg van niet-weten leidt weg van iedere weg, ook die van Sengtsan, ook die van niet-weten.
Een lege geest levert het niet op, alleen een doorgaande ontlediging van een levendige geest. Proetend als een feestballon van horizon naar horizon – nooit is mijn weg zo groot geweest.
Voor alternatieve deconstructies van de Grote Weg, zie de reacties onder een eerdere versie van dit artikel: https://boeddhistischdagblad.nl/hans-van-dam/63211-klein-abc-grote-weg-seng-tsan/#comments
De Grote Weg wordt in het Chinees de Xinxin Ming, Xin Xin Ming, Xinxinming, Xìnxīn Míng of Hsin Hsin Ming genoemd en in het Japans Shinjinmei of Shinjin no Mei.
