• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Inleiding tot de Diamantsoetra

Inleiding tot de Diamantsoetra

4 augustus 2024 door Hans van Dam

Hoe je een diamantboeddha wordt en of dat leuk is.

De brand erin

De Diamantsoetra is een vooral in zen-kringen populaire, korte, iconoclastische soetra. Hij maakt deel uit van de prajnaparamitaliteratuur van het mahayana-boeddhisme.

Prajnaparamita is Sanskriet voor de perfectie van de wijsheid, het einde van de wijsheid, de wijsheid zonder wijsheid, de wijsheid voorbij alle wijsheid. Zelf noem ik prajnaparamita de weidsheid voorbij alle wijsheid – de immense mentale ruimte waarin je jezelf terugvindt als je eindelijk alle mensenwijsheid achter je hebt gelaten.

Niemand weet precies hoe oud de Diamantsoetra is, maar waarschijnlijk is hij ontstaan in de eerste helft van het eerste millennium van onze jaartelling.

De Diamantsoetra is de soetra die alle soetra’s overbodig maakt, ook zichzelf. Na bestudering kan je met een gerust hart je aantekeningen in de fik steken. Zoals die monnik in koan 28 van de Poortloze Poort:

Deshan trad naar voren met een stapel commentaren op de Diamantsoetra, wees ernaar met zijn fakkel en zei: ‘Zelfs de meest omvattende doctrines zijn nog geen haartje in het heelal. De grootste geheimen van de leer zijn nog geen druppel op een gloeiende plaat.’ Daarop verbrandde hij al zijn aantekeningen, maakte een buiging voor zijn leraar en vertrok.

Waarom hij alleen zijn aantekeningen aanstak en niet de Diamantsoetra zelf, blijft onverklaard.

Geen diamant maar een diamantbeitel

De Diamantsoetra wordt ook wel de Diamantsnijdersoetra genoemd omdat er in deze onnavolgbaar geest-dodende (en, toegegeven, geestdodende) soetra geen diamant wordt aangeboden, maar een diamantbeitel. Een kapmes om alle boeddhistische wortels door te hakken.

De Diamantsoetra kan je anachronistisch duiden als een postmoderne deconstructie van het boeddhisme. Omgekeerd kan je de postmoderne deconstructiemethode anachronistisch duiden als een wijsgerige upaya. Het is maar net waar je wortels liggen.

Wel lijdt de Diamantsoetra aan hetzelfde euvel als alle beeldenbrekende boeddhistische literatuur die ik ken, waaronder de Hartsoetra, de Vimalakirtisoetra, de Poortloze Poort en de Linji Lu: hij is volstrekt dharmacentrisch. Dat komt zo.

Eerst begraven boeddhisten zich onder lagen jargon tot ze stikken in hun eigen dikke woorden. Als ze zich levens later eindelijk uitgegraven hebben, zijn ze zo opgelucht dat ze zich in nirwana wanen.

Wie de Diamantsoetra heeft doorgeworsteld is hopelijk van zijn boeddhisme en van de Diamantsoetra verlost maar verder geen steek opgeschoten. Tenzij hij gaandeweg allergisch is geworden voor leerstelsels en grootspraak.

De Diamantsoetra van de Weidsheid voorbij alle Wijsheid

De overgeleverde Diamantsoetra bestaat uit twee bijna identieke helften en heeft in totaal 32 hoofdstukken, vaak zonder duidelijk thema, die sterk variëren van lengte, vaak zonder duidelijke reden. Alsof een spast met een bot zwaard een onverteerbare tekst in hapklare brokken heeft willen hakken.

Mijn deconstructie bestaat uit 40 julienne gesneden hoofdstukjes waarin Subhuti een vraag stelt en de Boeddha antwoord geeft. Ik had er met mijn tweesnijdende zwaard ook 20 hoofdstukjes van kunnen maken, of 60, maar 40 is toevallig het aantal dagen dat Jezus in de woestijn doorbracht.

Heb je één dag in de woestijn gezeten dan heb je alle dagen in de woestijn gezeten. Heb je alle dagen in de woestijn gezeten dan heb je de woestijn gezien.

Heb je één hoofdstukje van de Diamantsoetra gelezen dan heb je ze allemaal gelezen. Heb je ze allemaal gelezen dan heb je de leegte gezien.

Heb je de leegte gezien dan heb je de leegte doorzien. Heb je de leegte doorzien dan heb de Diamantsoetra doorzien, je aantekeningen doorzien, de Boeddha doorzien en het boeddhisme doorzien. Dan kan je je hele boeddhaboedel verbranden. Dan mag je jezelf een diamantboeddha noemen.

Een wat?

Een diamantboeddha

Een diamantboeddha is iemand die geen behoefte meer heeft aan een diamantmes. Hij stopt zijn diamanten gewoon in zijn oren.

Een diamantboeddha heeft ook geen behoefte meer om een boeddha genoemd te worden. Het zegt hem niets, het is maar een woord, zo leeg als het woord leegte.

Hooguit hebben anderen behoefte om hem een boeddha te noemen. Of, Boeddha verhoede, een diamantboeddha. Geen probleem, hij hoort het toch niet. Hoeft hij ook zijn diamantmes niet te trekken.

Lachende Boeddha met geloken ogen en grote diamanten in zijn oren.
Diamantboeddha.

Bron

Voor de Diamantsoetra van de Weidsheid voorbij alle Wijsheid heb ik me gebaseerd op De Diamantsoetra: de wereld opnieuw begrijpen (Mu Soeng, 2002) omdat die toevallig voorhanden was in de Openbare Bibliotheek Amsterdam.

Mocht dat boek nog eens uitgegeven worden, dan graag als De Diamantsoetra: waarom de wereld zich niet laat grijpen.

Index | vorige | volgende

Deze tekst maakt deel uit van het Witboek Zen. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Zen op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad. Disclaimer.

Categorie: Hans van Dam Tags: deconstructie, diamantsoetra, Hartsoetra, leegte, Linji Lu, niet-weten, poortloze poort, sunyata, Witboek Zen, zen

Lees ook:

  1. De Diamantsoetra ontmanteld, of hoe je een soetra deconstrueert
  2. De Diamantsoetra van de Weidsheid voorbij alle Wijsheid (de Diamantsoetra voor nitwits)
  3. Is de Diamantsoetra een zijnsleer of een kenleer?
  4. Zen is alles opslokken

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Hans van Dam is de auteur van de Agnosereeks: 13 boeken over niet-weten, verluchtigd door Lucienne van Dam. Lees ze gratis op NietWeten.nl of in het BD, of als paperbacks tegen kostprijs. Disclaimer. Contact. Winkel. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.